Haider schoffeert
België en Chirac

De Belgische regering was „corrupt” en „laat pedofielen hun gang gaan”, aldus Haider zaterdag op de Oostenrijkse televisie. Oostenrijk hoeft zich door zo'n land niet de les te laten lezen, vond de FPÖ-voorman.

Brussel reageerde gisteren ook geschokt op de uitlatingen van Haider. Minister van Binnenlandse Zaken Dusquesne noemde de verklaring van de leider van de FPÖ „demagogisch en beledigend.” Hij riep Europa op tot waakzaamheid.

Chirac had volgens Haider „alles fout gedaan wat er fout gedaan kon worden” en „weet niet waarover hij praat.” De Franse president had kort daarvoor gevraagd om snelle maatregelen van de landen van de Europese Unie tegen Oostenrijk, mocht de FPÖ in de regering komen. Volgens Chirac staat de ideologie van de FPÖ „lijnrecht tegenover de humanistische waarden van de EU.”

De Oostenrijkse president Klestil veroordeelde gisteren de uitspraken van Haider scherp. Een woordvoerder zei dat Klestil „bezorgd en ontzet” was. „De president beschouwt de woordkeuze van de heer Haider als een verbale blunder die een gebrek aan besef van internationale rede weergeeft”, aldus een verklaring. De president kondigde aan vandaag tijdens een ontmoeting met Haider en minister van Buitenlandse Zaken Schüssel erop te wijzen dat „een leider die regeringsverantwoordelijkheid op zich wil nemen, een ander taalgebruik in acht moet nemen.”

Ook andere EU-landen herhaalden hun waarschuwingen aan het adres van Oostenrijk. De Duitse bondskanselier Schröder zei in de krant Bild am Sonntag dat Wenen ervoor op moest passen zichzelf niet politiek te isoleren. De Nederlandse ambassadeur bij de Verenigde Naties, P. van Walsum, vindt dat Europa de regeringsvorming in Oostenrijk moet overlaten aan dat land zelf. De diplomaat zei dat gisteren op persoonlijke titel in een tv-interview.

De EU overweegt informele sancties tegen Oostenrijk te treffen. Een diplomatieke bron in Brussel spreekt van „een politiek schot voor de boeg.” Over de sancties is tijdens de weekwisseling contact geweest tussen Portugal, de fungerende EU-voorzitter, en de lidstaten, met uitzondering uiteraard van Oostenrijk. Ook met premier Kok is gesproken.

Er zijn nog geen knopen doorgehakt. Het is nog niet duidelijk in hoeverre de lidstaten ervoor voelen op deze manier de druk op Oostenrijk op te voeren. De sancties zouden eruit kunnen bestaan dat Oostenrijk niet meer wordt uitgenodigd voor informele bijeenkomsten van EU-ministers. „Er is geen formele regel voor dergelijke bijeenkomsten. Het voorzitterschap bepaalt als gastheer wie ervoor wordt uitgenodigd”, aldus een ingewijde.

Een andere mogelijkheid is dat de lidstaten afspreken geen steun meer te verlenen aan Oostenrijkse kandidaten voor internationale functies als de partij van Haider in de regering komt.

In Brussel wordt erop gewezen dat een dergelijke situatie nooit eerder is voorgekomen. Het Verdrag van Amsterdam biedt wel de mogelijkheid formele stappen te nemen tegen een lidstaad die de mensenrechten of de democratie niet langer respecteert. In dat geval kan zo'n land het stemrecht bij EU-besluitvorming worden ontnomen. Maar daarvan kan op dit moment geen sprake zijn.

De voorzitter van het Europees Parlement, Nicole Fontaine, liet weten dat de regelgeving van de EU het mogelijk maakt een lidstaat uit te sluiten. In het Verdrag van Amsterdam is vastgelegd dat een lidstaat kan worden uitgesloten als de regering van dat land de fundamentele rechten van de bevolking schendt. „Zover zijn we nog niet”, constateerde Fontaine.

Immigratiestop
De huidige kanselier van Oostenrijk, de sociaal-democraat Klima, riep de Europeanen ertoe op zijn land bij de realisering van een coalitie met de FPÖ niet te isoleren. In de Duitse krant Welt am Sonntag zei hij dat Oostenrijk een stabiele democratie is, en dat de meerderheid van de Oostenrijkers een geïntegreerd en sociaal vredig Europa wil. Klima houdt er wel rekening mee dat Haider, die nu niet in de regering zitting wil nemen, binnen afzienbare tijd kanselier zal worden.

De FPÖ en de conservatieve ÖVP gingen intussen onverstoord door met hun coalitiebesprekingen. Zij verwachten dat ze midden komende week al de gesprekken kunnen afronden. Deze weekwisseling bereikten de twee partijen overeenkomst over een aantal belangrijke kwesties, onder meer over een immigratiestop voor Oostenrijk. Bedrijven krijgen nog wel de mogelijkheid gebruikt te maken van buitenlandse „seizoenarbeiders.”

Daarentegen sprak Haider zich uit voor het instellen van een schadeloosstelling van ex-dwangarbeiders die in Oostenrijk tijdens de Tweede Wereldoorlog te werk waren gesteld. Maar de FPÖ-voorman wil wel dat Oostenrijk opkomt voor de rechten van Oostenrijkers die tijdens en na de Tweede Oorlog als krijgsgevangenen of dwangarbeiders werden weggevoerd.

Dat Oostenrijkers zich niet graag de les laten lezen blijkt ook uit de gestegen populariteit van de FPÖ en haar leider. Meer dan 40 procent van de Oostenrijkers heeft volgens een opiniepeiligen een positief beeld van Haider. Bij een eerdere peiling was dat nog 31 procent. Maar slechts 16 procent wil dat hij kanselier wordt.