Speculaasjes vertellen
bijbelverhalen

Het speculaasje kreeg een speciale plek op de zolder waar “Banket, een vorstelijk gebaar” permanent tentoongesteld wordt. Volgens de samenstellers is het een van de populairste koekjes van ons land en bovendien gaan vandaag de Nationale Speculaasweken (tot en met 26 september) van start.

Claesjes
De grootste plaats is ingeruimd voor de antieke planken waarin de “claesjes” van oudsher gebakken werden. Het museum toont zeventiende- en achttiende-eeuwse vormen – niet alleen de bekende langwerpige met molentjes, maar ook complete portretten van stadhouders of beroemdheden als Paul Kruger. Conservator Antje Scheper wijst erop dat de speculaasplank een beeld van het maatschappelijk leven geeft: „Je kunt eraan zien wat destijds actueel of opzienbarend was: de diligence, de stoomtrein... Op veel planken staan soldaten. In de Franse tijd moesten de landsgrenzen nogal eens verdedigd worden. De krijgsmacht was belangrijk. Bijbelse voorstellingen werden ook in speculaas afgebeeld”.

Aan een tafel zit pop Hilligje een speculaaspop te vergulden. De kans dat de koek onder haar handen wordt weggeknabbeld, is groot, weet Antje Scheper. „Bij elke tentoonstelling is het raak. We zetten er bordjes bij: “Dit is geconserveerd” en “Kom hier niet aan, je krijgt er buikpijn van”. Toch kunnen de mensen er niet afblijven. We zorgen er nu maar voor dat we extra poppen achter de hand hebben”.

Slim
Met het speculaasverhaal is de aanzet tot het houden van wisselexposities gegeven. Voortaan zal er in deze hoek van “Het Warme Land” steeds iets anders te zien zijn. Na de winter maakt de speculaas plaats voor een ander thema.

Het baksel past voorlopig prima bij de grote tentoonstelling die gisteren van start ging. Zo ongeveer alles wat met banket te maken heeft, staat daar centraal. En dat dankzij het faillissement van de Flevohof. Toen het recreatiepark werd opgeheven, stond namelijk ook de daar gevestigde Stichting Banketbakkersmuseum op straat. De hele collectie kreeg onderdak in Het Warme Land – tot vreugde van de conservator. Antje Scheper: „Deze collectie bestaat uit maar liefst vijfduizend objecten, die honderd jaar geleden door banketbakkers verzameld zijn, omdat ze tóen al oud waren. De bakkers zagen hoe de mechanisatie zich steeds sneller ontwikkelde en waren zo slim maatregelen te nemen. Dankzij hen kunnen we hier stukken uit de zeventiende en achttiende eeuw tentoonstellen”.

Status
De bezoeker kijkt in de keuken van de ambachtelijke banketbakker. Taarten, chocoladefiguren, marsepein, suikerwerk, oliebollen, hun ingrediënten, de vormen en het gerei dat eraan te pas komt, zijn in stijl uitgestald.

In een salon van rond 1900 doen mevrouw Van Wassenaar en haar dochter Constance zich te goed aan zoetigheid. „Eeuwenlang was banket een statussymbool”, licht Antje toe. „Letterlijk betekent banket: feestmaal. Alleen voor rijke lieden was het weggelegd. Pas toen in de vorige eeuw de kostbare rietsuiker door bietsuiker werd vervangen, kon ook het gewone volk zich af en toe te buiten gaan aan de koopwaar van de banketbakker”. Vandaar dat je in Hattem rond het gietijzeren fornuis met de koperen pannen van de boerin ook een schaal met borstplaat ziet staan.

Het Warme Land vult de banketexpositie aan met video's waarop te zien is hoe allerlei lekkers vroeger gemaakt werd. Dat wordt ook duidelijk tijdens de demonstraties die regelmatig in het museum worden gegeven. Daarbij kunnen ook kinderen hun hart ophalen. Voor hen is er tevens een speurtocht die de bakkerijgeschiedenis nog dichterbij haalt.

Het Warme Land aan de Kerkhofstraat in Hattem is di. t/m za. van 10.00 tot 17.00 uur geopend. Bij de kassa is een nieuw boekje over de geschiedenis van brood en banket te koop.