Meesters in het
namaken van meesters

Op het eiland Shikoku, enkele uren rijden van de West-Japanse havenstad Kobe, staat een van de merkwaardigste kunstmusea die de wereld ooit heeft aanschouwd. In een supermodern en geweldig mooi ontworpen gebouw staan, hangen en liggen onder één enkel dak zo'n beetje de grootste kunstwerken die westerse kunstenaars de afgelopen 3000 jaar hebben voortgebracht.

De schilderijen van Vincent van Gogh en Rembrandt van Rijn hangen er om de hoek bij die van Picasso en Lichtenstein. De Sixtijnse Kapel met Michelangelo's fresco's zijn een kleine wandeling verwijderd van het Hoogaltaar van El Greco en Romeinse mozaïeken uit Pompeji. De Mona Lisa van het Louvre in Parijs is slechts een hal verwijderd van de kapel van Scrovegni in Padua, Noord-Italië.

Geschokt
Het museum toont levensgrote imitaties van 1074 meesterwerken uit de westerse kunstgeschiedenis. Tot in de kleinste details nagemaakt. Niet op doek, wablief, maar in keramiek. Het land van aardbevingen, dat niets voor eeuwig bouwt, kent nu 'meesterwerken' die in stand moeten blijven.

Kunstkenners zijn geschokt. Of in trance. Twee fel gescheiden kampen zien het museum in een volledig ander daglicht. Eén kamp ziet het 670 miljoen gulden dure museum als heiligschennis waar geen goed woord over te zeggen valt. Het andere ziet het als edutainment, een kruising tussen onderwijs en vermaak. Als edutainment is het museum duidelijk een groot succes. In één enkele dag kunnen bezoekers de grootste meesterwerken uit de westerse kunstgeschiedenis op ware grootte bewonderen. Om al de originelen te zien zou ten minste een maand uitgetrokken moeten worden, plus uitgaven die weinig Japanners zich kunnen veroorloven. De op ware grootte nagebouwde Sixtijnse Kapel en Turkse catacomben brengen bezoekers bovendien veel meer onder de indruk dan een platte foto of een televisiedocumentaire.

Het museum is tot leven gedroomd door de 82-jarige Japanse multimiljonair Masahito Otsuka. Hij houdt de touwtjes in handen van een zakenimperium met een jaarlijkse omzet van 16 miljard gulden. Het museum is zijn manier om de gepatenteerde technologie van een van zijn bedrijven, Otsuka Ohmi Ceramics Co., te etaleren.

Vertikken
Het bedrijf maakt tegels in elke mogelijke kleur. Het zegt 30.000 kleuren precies te kunnen weergeven. De tegels die gebruikt zijn voor de meesterwerken zijn de grootste ter wereld: 1 meter hoog bij 3 meter breed. Voordat het museum tot stand kon komen moest het bedrijf jarenlang onderhandelen met 's werelds meest vermaarde musea. Het was niet eenvoudig om die over te halen om toestemming te geven. Sommige musea, zoals het Museum van Moderne Kunst (MOMA) in New York, waren zo onthutst dat zij het vertikten.

MOMA stuurde Otsuka een niet zo'n nette brief waarin het schreef hoe MOMA over Otsuka dacht. Anderen veranderden van gedachten toen zij zagen waartoe het bedrijf in staat was. De beschermers van de rechten op Pablo Picasso's werk stuurden de mensen van Otsuka tweemaal weg. Otsuka's zoon nam daarna een van de reuzentegels naar Europa en liet hem aan Claude Picasso zien, de zoon van Pablo. Claude was zo onder de indruk dat hij naar Japan reisde om mee te helpen met de reproductie van vijftien werken van zijn vader.

Na het verkrijgen van toestemming werden de werken met een grootbeeldcamera gefotografeerd. De gescheiden kleurendrukken van deze foto's werden op een speciaal materiaal aangebracht dat in de tegel gebakken werd. Details werden vervolgens met de hand bijgewerkt. Sommige tegels zijn liefst driemaal gebakken. Hoewel de tegelbakkers de verfstroken niet volledig wisten na te maken, waren ze in staat een reliëf tot een centimeter diep aan te brengen. Bezoekers kunnen dat met hun eigen handen voelen. De niet voor licht gevoelige tegels maken het tevens mogelijk de kunstwerken op een fantastische manier te belichten.

Droom
Er is ook een ander voordeel. Het Hoogaltaar van El Greco werd tijdens de Napoleontische oorlogen verwoest en de zes schilderijen hangen nu in ver van elkaar verwijderde locaties. Otsuka bracht ze bij weer elkaar, zoals El Greco het bedoeld had, en maakte een reconstructie van het enorme altaar. In het grootste namaakmuseum ter wereld, en überhaupt het grootste museum in Japan, valt nu de droom van El Greco te bekijken, terwijl die in werkelijkheid niet meer bestaat.