De desillussie van Janmaat

De CD is de partij van de mensen die de boot gemist hebben. De kiezers van Hans Janmaat zijn onkerkelijke mannen met een lage opleiding, Telegraaflezers, vaak kleine zelfstandigen, vaak in de ww, aow of wao. Zij wonen in stadswijken zonder toekomst. Ze zien hun straten verloederen door de komst van steeds meer buitenlanders. Frustratie over hun onmacht daar iets aan te doen, drijft hen in de armen van de Centrumdemocraten en andere extreem rechtse partijen zoals de Nationale Volkspartij/CP'86, Nederlands Blok, Burgerpartij Nederland en Volksnationalisten Nederland.

Vier jaar geleden beleefde de partij haar hoogtepunt. Bij de kamerverkiezingen kwam ze uit op drie zetels, bij de gemeenteraadsverkiezingen verwierf de CD er 77. Maar nu gaat het slecht met de partij. Van de raadszetels is er nog maar één over, in de Kamer lijkt na 6 mei eenzelfde aantal over te blijven.

Als Janmaat gevraagd wordt naar de oorzaak van die neergang, volgt een stortvloed van verwijten aan het adres van de media, het parlement, de regering, linkse actiegroepen. Hij wordt „slecht behandeld”: ze schelden op hem in plaats dat ze met hem discussiëren. Roddel, oneerlijke praktijken en fraude vallen hem en zijn partij te beurt.

Daar is niet tegenop te boksen. De pers negeert hem. Als hij scherpe kamervragen aan premier Kok of minister Sorgdrager van justitie stelt, melden de kranten slechts wat Kok en Sorgdrager „in antwoord op kamervragen” hebben gezegd. Janmaat wordt niet genoemd. Hij bestaat niet, omdat hij niet mág bestaan. Op één punt heeft hij gelijk: wat ze hem en zijn partij aandoen, zou nooit getolereerd worden als het extreem linkse partijen of actiegroepen raakte.

Machteloos
Alhoewel vergelijkbare partijen in Frankrijk, België en Oostenrijk het electoraal veel beter doen, weigert Janmaat te geloven dat het uitblijven van succes voor de CD aan hem ligt of aan het partijkader of aan het Nederlandse volk, dat hem uiteindelijk gewoon niet ziet zitten. De CD staat gewoon machteloos. Is het niet opvallend dat er bij de gemeenteraadsverkiezingen juist in de grote steden computerstoringen optraden? En wie geeft hem de garantie dat niet de ene of andere geniepige programmateur iets in die computers heeft ingebouwd waardoor alle op de CD uitgebrachte stemmen boven het percentage van 2,5 procent over de andere partijen zijn verdeeld?

Toont u zich geen slecht verliezer? Dat kunt u toch nooit bewijzen?
„Nee, maar dat het gebeurd is, staat buiten kijf. Politicologisch is het namelijk onmogelijk dat onze partij in geen van de vier grote steden een zetel heeft gewonnen”.

Is Janmaat langzaam maar zeker paranoïde aan het worden? Hij oogt vermoeid, hij kijkt langs je heen en zijn stem krijgt niet de aggressieve toonhoogte waarmee hij in de Kamer collega's en ministers te lijf gaat. Daar zijn al zijn woorden ingebed in ongeremde woede en agressie. Nu is hij rustig en vriendelijk. Een interview is voor hem onderdeel van de verkiezingscampagne, dus hij prijst het Reformatorisch Dagblad, looft Bolkestein omdat die ook tegen het homohuwelijk heeft gestemd en spreekt zijn zorgen uit over de verwording van Nederland tot een Sodom en Gomorra. Hij is „volledige gedesillusioneerd”, geeft hij toe.

Opgeven
„Ik heb nooit het gevoel gehad dat ik een missie had te volbrengen, maar ik had wel een overtuiging. Toen ik in 1982 in de Kamer kwam, verwachtte ik dat we langs parlementaire weg erin zouden slagen de regering op alle terreinen tot andere gedachten te brengen. Ik verwachtte ook veel steun uit de bevolking. Dat is een illusie gebleken. In Den Haag regeert de macht, argumenten tellen niet”.

Dus u moet concluderen dat u de strijd in het parlement maar moet opgeven?
„Welnee, we komen zeker met vier zetels terug. De enige conclusie die ik heb getrokken, is dat ik me uitsluitend moet gaan toeleggen op treiteren. Als argumenten niet helpen, moeten we het de ministers gewoon zo lastig mogelijk maken, ook al stem je tegen je eigen principes in. Kok zei eens dat hij een sik van me kreeg. Dat vond ik mooi. Dat was een geweldige ervaring”.

Janmaat stelt terecht vast dat veel meer mensen in Nederland met zijn ideeën sympathiseren dan er daadwerkelijk op hem stemmen of zelfs bereid zouden zijn om voor de CD in een gemeenteraad te gaan zitten. Wie openlijk voor de CD kiest, wacht immers een grauwe toekomst. Hij wordt buitengesloten, en antifascisten breken bij hem in, bedreigen hem of zijn buren, plaatsen lijkkisten in zijn tuin en maken hem het leven onmogelijk. Zijn partij wordt „gecriminaliseerd”, klaagt Janmaat.

Komt die criminalisering ook niet doordat journalisten erin zijn geslaagd in uw partij te infiltreren en daar gezien hebben dat uw achterban nogal wat wilde en ongecontroleerde jongens telt?
„We hebben pas een congres gehad en daar heb ik ze niet gezien”.

Dat is misschien juist het probleem.
„En wat die infiltratie betreft, die gaat nog steeds door, via de BVD en andere inlichtingendiensten. Een agent van een inlichtingendienst vertelde me onlangs: Als jullie groter waren geworden dan vier zetels, zouden we echt ingegrepen hebben. Laat de RPF gewaarschuwd zijn”.

Catacombenbestaan
De kans is groot dat u na de verkiezingen als enige CD'er in de Kamer terugkeert. Wat gaat u dan doen? En wat gaat u doen als uw partij zelfs buiten het parlement komt te staan?
„Bij één zetel zou ik er eigenlijk niet zo'n zin meer in hebben. Dan stel je niks meer voor. Je krijgt haast geen spreektijd meer en je stem heeft geen enkele kracht”.

Buitenparlementaire actie dan maar?
„Ik weet het nog niet. Na 6 mei gaan we ons daarop beraden. We keren dan in ieder geval terug tot ons catacombenbestaan. We doen trouwens al veel aan acties buiten het parlement om. Als er ergens narigheid is, in Den Bosch, op Vlieland of in de Oosterparkbuurt, gaan we daar huis aan huis brieven verspreiden. We hebben eigenlijk meer mensen nodig zoals die Urkers (die de Turkse eigenaren van een shoarmazaak bedreigden en daarmee bereikten dat zij hun zaak sloten, BJS). Die moeten zich politiek gaan organiseren in plaats van rellen te trappen”.

Gaat u nog campagne voeren?
„We gaan in ieder geval folderen. We zullen proberen een openbare vergadering te beleggen, maar ja, dat zal dan wel weer vechten worden. En we gaan met een bus door Nederland toeren. We zullen zeker Urk aandoen”.

En wat is de boodschap?
„Dat het in Nederland op alle fronten fout gaat”.

En dat komt door al die vreemdelingen?
„Nee, die vreemdelingen zijn ook maar het slachtoffer van al die voze beloften die de PvdA hun voorspiegelt. Niet zij maken het land kapot, maar de regering doet dat. Die laat al die mensen maar toe, waardoor de samenleving verloedert. Onze actie richt zich uitsluitend tegen het kabinet. Dat zullen we blijven treiteren”.