Toiletpapier
Door C. van der Wind
In alle rust en stilte en in een schone, verwarmde ruimte doen we tegenwoordig onze behoefte. Met een druk op de knop spoelen we de kleine of grote boodschap netjes weg. Niet zoals vroeger boven de mesthoop of in de vrije natuur, maar op een modern toilet inclusief toiletpapier. De geciviliseerde mens kan niet zonder een zacht stukje wc-papier. Varianten zijn er nu in nat of droog, wit, grijs of bedrukt met 'geldbiljetten'.
Toiletpapier komt relatief laat in zwang. In Vlaanderen is het tot aan de Eerste Wereldoorlog de gewoonte zich met de vinger te reinigen en deze dan aan de rand van de 'pot' af te vegen. Dit gebeurt altijd met een vinger van de linkerhand. Vandaar dat mensen tot op de dag van vandaag elkaar de rechterhand drukken en iets met de rechterhand aanreiken of ontvangen. Ook in de Joodse cultuur is de rechterhand rein, in tegenstelling tot de linkerhand.
In de rest van West-Europa gebruiken mensen door de eeuwen heen een groot scala aan attributen. Behalve papier, zijn ook in repen gescheurde kranten, hooi, gras, mos, platte steentjes, schelpen, houtspaanders en dennenappels in trek. Archeologisch onderzoek uit Engeland toont aan dat monniken hun versleten pijen in stroken hebben gescheurd om die als reinigingsmiddel te gebruiken.
Catalogus
Het moderne toiletpapier is in 1857 uitgevonden door de Amerikaan Joseph C. Gayetty uit New York. De productie kent geen bloeiende start, vanwege de slechte acceptatie door zijn landgenoten die liever catalogi of oud papier blijven gebruiken. In 1871 krijgt hij patent op zijn 'schone' uitvinding, die ook aambeien moet voorkomen. De Amerikaan is er overigens niet vies van zijn naam op de papiertjes te laten drukken. Voor 50 dollarcent krijgen de mensen 500 velletjes ”Gayetty's Medicated Paper”. In datzelfde jaar begint stadgenoot Seth Wheeler de papiertjes op een rol te wikkelen. Tien jaar later zijn het de Britten Edward en Clarence Scott die door perfecte marketing –zij maken gebruik van juiste distributiekanalen en een redelijke prijs– Engeland voorzien van toiletpapier.
Het zachte wc-papier komt in 1930 vanuit Amerika naar onze streken. Tot die tijd heeft het nieuwe product een decadent imago. Na de Tweede Wereldoorlog krijgt het toiletpapier bij de Nederlander een vaste plaats op het boodschappenlijstje, al blijft het tot aan de jaren vijftig een statussymbool. Een duidelijke trend is ook de steeds groter wordende behoefte aan privacy. Vooral in de jaren zestig trekken mensen zich langer terug op het kleinste kamertje in het huis. Ook de hoeveelheid geld die mensen in Nederland besteden aan zacht toiletpapier groeit. In 1965 gebruikt de doorsnee volwassen Nederlander een rol per twee weken. Inmiddels is dat anderhalve rol per week.
Medisch onderzoek toont aan dat de warme ruimte bij het achterwerk, vooral bij zittend werk, een broedplaats voor bacteriën is. Klachten als jeuk en irritatie zijn dan geen uitzondering. Er is dus meer nodig dan droog toiletpapier. In zuidelijke landen is het al eeuwen een goed gebruik het zitvlak na de stoelgang met water te reinigen. De uit Nederlands-Indië terugkomende militairen nemen die gewoonte mee naar Nederland. In veel van hun toiletten staat een ”tjebokfles”, een speciaal voor dit doel met water gevulde fles.
Vochtig
Een stap in de goede richting van een betere hygiëne van het achterwerk is het vochtig toiletpapier of reinigingsdoekje. Tegenwoordig liggen er verscheidene merken in de schappen van de supermarkt. De doekjes zijn doordrenkt met een reinigende lotion op waterbasis. Een nadeel van vochtig toiletpapier is dat het de riolering vele malen makkelijker laat verstoppen dan droog papier. Het droge wc-papier valt snel uit elkaar en de vochtige variant heeft hier meer moeite mee.
