Ds. Van de Breevaart was bedrukt als preek zonder vruchten leek

Een vader die geen kerkmuren kende

Bid- en dankdagen waren voor vader hoogtijden, vertelt zijn oudste dochter Van der Heide-van de Breevaart. Soms zaten er wel 1000 mensen in de kerk, tot op het trapje van de preekstoel. Die grote schare greep vader aan. Het waren zielen voor de eeuwigheid, wist hij.

Ook de avondmaalszondagen waren bijzondere dagen. 's Avonds kwamen velen samen in de consistorie. Daar vertelden Gods kinderen over hun ervaringen. Als er een vraag kwam, zei vader wel tot moeder: Beantwoord jij die maar, ik heb al zo veel gezegd. Na afloop zong het gezelschap vaders lievelingsgezang: „Jezus Uw verzoenend sterven, blijft het rustpunt van mijn hart.”

„Moeder was nauw betrokken bij het ambtelijk werk van vader. In ons bijzijn gaf ze echter nooit commentaar op zijn preken. Wel schreef ze in haar dagboek bijzonderheden op, zoals op een keer: „Pa heeft over een tekst gesproken waarmee ik wakker werd.”

Het drukte vader terneer als hij weinig hoorde over vruchten op de prediking. In de begintijd van zijn bediening hier in Hendrik-Ido-Ambacht werden verschillende jongeren krachtdadig tot God bekeerd. Later werd dat minder. Toch kreeg hij dikwijls troost uit de woorden: „Bedwing uw stem van geween en uw ogen van tranen, want er is loon voor uw arbeid.” Dan kwam het vertrouwen op God weer boven.

Over zijn bestrijdingen sprak vader niet veel. Liever sprak hij goed van de Heere. In de prediking drong hij sterk aan op de noodzaak in Christus geborgen te zijn. Eens vroeg iemand aan hem: Als Ruth op de grens met Kanaän was gestorven, was ze dan behouden?” Waarop vader antwoordde: Ze is daar niet gestorven, ze moest eerst met Boaz trouwen.”

Armoede
Het was voor Ambacht een zeer arme tijd toen Gerrit van de Breevaart in 1902 geboren werd. Zijn moeder werkte in de vlashandel om nog iets aan het inkomen van haar man toe te voegen. „Vaak vertelde vader over die tijd, ook vanaf de preekstoel. Hij was bewogen met medemensen, in de eerste plaats over hun zielenheil, maar ook in tijden van armoede kende hij zijn taak. Vooral was vader bewogen met kinderen Gods die uit de hand des Heeren leefden. Zo kwam hij vaak bij Aaltje van Holland, een verlamde vrouw uit Lunteren. Op een dag kregen haar kippen de pest. Vlak daarvoor had vader van een man uit de gemeente een geldbedrag gekregen met de mededeling: Ik weet niet voor wie het is. In een brief schreef Aaltje aan vader over de strop met haar kippen. Toen wist hij dat het geld voor haar zou zijn. Het was precies genoeg om nieuwe kippen te kopen.”

Het gezin Van de Breevaart voegde zich, toen Gerrit een jaar of 12 was, bij een gezelschap waar preken van oudvaders werden gelezen. Van de Breevaart zou deze gemeente zijn leven lang trouw blijven. Toch bleef hij betrokken bij de Hervormde Kerk, weet zijn dochter nog. „Na de bevrijding was er hier in het hervormde kerkgebouw een gezamenlijke dankdienst. Vader mocht 20 minuten spreken. Voor de kansel zag hij het doopvont waar zijn moeder met hem had gestaan. De betekenis daarvan werd hem tot een wonder. Hij kreeg die dienst veel ruimte in het spreken. Vanaf die tijd droeg vader meer respect weg in het dorp. Tot die tijd heette hij, ziende op zijn vroegere beroep als tuinder, nogal eens „die krotenzaaier, die moest gaan preken.”

Houten dokter
„Preken was zijn lust en zijn leven. De preekstoel is mijn houten dokter, zei vader wel. Daar voelde hij zich het beste. Tot zijn zeventigste jaar was vader aardig vitaal en trok hij vaak drie keer per week het land in om te preken. De vierde avond was er hier in Ambacht kerk. Vooral als voorzitter van de Mbuma-zending preekte hij vaak in andere kerkverbanden, vrije gemeenten en evangelisaties. In Kampen zei een gereformeerde hoogleraar eens tegen zijn studenten: Als jullie iets willen leren, meer dan van mij, moet je vanavond maar naar Van de Breevaart gaan. Een van die studenten heeft dat later, toen vader was overleden, aan mijn moeder verteld.”

Toch zag de predikant ook wel tegen het preken op. Eens zat de gemeente waar hij zou voorgaan te wachten. Het was al lang tijd, maar de dominee kwam niet! Deze stond met zijn auto langs de kant van de weg. Hij dacht niet door het preken heen te komen. Toch ging hij verder. Achteraf werd bekend dat die preek een vrouw tot zegen is geweest.

„Vader ging graag met de jeugd om. Ik herinner me dat hij een jongen verschillende malen aansprak: „Wat zie je er slecht uit, gaat het wel goed met je?” „Waarom zou de dominee dat zo vaak zeggen”, zei die jongen tegen een vriend. Of vader er een voorgevoel voor had, weet ik niet, maar de jongen is jong gestorven en heeft mogen getuigen van Gods genadewerk.”

Kerkmuren bestonden voor ds. Van de Breevaart niet. Boven de hemelpoort staat geen naam van een kerk, was zijn devies. Het komt erop aan dat we gewassen zijn door het bloed van het Lam. Eens was hij bij kennissen in Bilthoven. Zij gingen op een doordeweekse avond bij prof. G. Wisse naar de kerk. „Pa had aangenaam geluisterd. Van tevoren had hij een bedrag in zijn hoofd voor de collecte voor de Spaanse Evangelische Zending. Maar Wisse kon goed de portemonnee leegpreken! Telkens als hij het over de zending had, legde pa extra geld opzij. Op het laatst dacht hij: Het is alles bij elkaar toch wel heel wat. Op het moment dat de collectezak kwam, zei Wisse echter: „Wat je in je hoofd hebt, moet je geven, anders doe je vannacht geen oog dicht!” Toen gaf pa toch alles.”

Niet aanspreekbaar
Een academische opleiding had ds. Van de Breevaart niet. Wel deed hij veel aan zelfstudie, herinnert zijn dochter zich. „Zaterdagmiddag en -avond was vader niet aanspreekbaar. Dan zat hij te studeren. Tijdens de preek haalde hij aan welke meningen hij bij de uitleggers was tegengekomen. Ik sluit me aan bij..., zei hij dan. In de studeerkamer moest vader echter nogal eens van tekst veranderen. En sommige preken werden aan de voet van de preekstoel geboren.

Toen bij vader was vastgesteld dat er een gezwel zat bij zijn longen, kreeg zijn zenuwgestel een zware slag. Vanaf die tijd heeft hij niet meer gepreekt. Tijdens de biddag van 1974 heeft hij via de kerktelefoon nog een afscheidswoord gesproken. Ook gaf hij elke zondagmorgen aan zijn vriend ouderling W. Stoop een versje op. „De dominee heeft verzocht te zingen...”, begon deze de dienst.”

Nog altijd worden in de gemeente die ds. Van de Breevaart zo vele jaren diende preken van hem gelezen. Mevrouw Van der Heide: „Je ziet je vader dan zo weer voor je staan.”