Dominee tussen cockpit en raketten

Het domein van ds. W. H. Louwerse ligt in Leeuwarden. Hij is Nederlands gereformeerd predikant en –volgens het jaarboekje– „afgestaan voor de krijgsmacht”. De 48-jarige is dominee in een wereld van wat vaak beschouwd wordt als de glamour en glitter van de luchtmacht. „Maar we weten hier ook van de gebrokenheid van het bestaan.”

De reclamebeelden van de wervingsadvertenties doen bijna denken aan een andere wereld. Het lijkt meer Hollywood en film dan dat het te maken zou hebben met de taak de vrede te bewaren in een verbroken wereld die bloedt uit duizend wonden.

F16
Na strenge identificatie aan de poort en een rondrit over de basis stelt de predikant, in rang gelijk aan een majoor, voor naar de hangars te gaan. We nemen een kijkje bij de vogels van onze Air Force, die, moe van het vliegen boven de Adriatische Zee en voormalig Joegoslavië, voor onderhoud naar Leeuwarden kwamen. Het is theepauze in de hangar. We neuzen ongestoord rond.

Een steil trapje voert naar de cockpit van een F-16, de kleine, ranke maar uiterst snelle, soms dood en verderf zaaiende hightech-machine. De onderhoudsploeg zorgt subliem voor de peperdure toestellen. De cockpit is de standplaats van een „vet gave” spelletjescomputer. Enkele beeldschermpjes, handvatten om schietschoel en parachute te lanceren, twee joysticks en een serie knopjes om raketten af te vuren, bommen af te werpen of het snelvuurboordkanon in werking te stellen, vormen de droom van menige jongen.

Andere wereld
De luchtmacht is een wereld op zich. Niet beter, niet slechter, maar anders, zegt de dominee. Ze biedt een zekere doorsnee van de samenleving. Zelf studeerde hij eerst scheikunde. „Maar dat was niets voor mij; gif mengen lag mij niet.” Via studentenclubs als Ichthus in Amsterdam kwam hij in aanraking met boeken van Francis Schaeffer. Hij kwam er tot zijn verrassing achter dat er ook in christelijke boeken aandacht was voor de zorg voor het milieu als zorg voor de schepping. Ds. Louwerse is uit een vrijgemaakt gezin afkomstig dat met de breuk in die kerken van 1967 gereformeerd geworden was. Zelf werd hij Nederlands gereformeerd en ging, na zijn propedeuse aan de VU, in Apeldoorn studeren. Daar spraken hem vooral theologen als J. P. Versteeg en B. J. Oosterhof aan. Hij werd dominee in Hengelo en Langerak. Tot de krijgsmacht ging trekken.

Dominee zijn bij de luchtmacht heeft oppervlakkig gezien iets weg van een kantoorbaan. De dienst duurt van 8.00 tot 17.00 uur. „Er is een rooster opgesteld samen met de Maatschappelijke Dienst Defensie (MDD). Dit bindt ons om bij een sterfgeval, als de commandant dat nodig acht, mee te gaan om dit bericht over te brengen.”

De protestantse dienst probeert de eigenheid, met daarbinnen de verscheidenheid, niet ten koste te laten gaan van samenwerking met andere diensten geestelijke verzorging. „Ik voel me een beetje een grensganger, iemand die in de gereformeerde traditie staat, maar een vooruitgeschoven post beheert. In ons jaarplan staat dat wij ook hier leven „coram Deo”, voor het aangezicht Gods. Het menselijk leven is niet toevallig, het leven heeft zin en wij leven in de diepe overtuiging dat God met ons leven een bedoeling heeft. Met ons, met de Kosovaren én de Serviërs.”

Verzoening
„In de gebrokenheid van het bestaan mogen we ook op de vliegbasis Leeuwarden spreken vanuit de verzoening in Christus Jezus. Dan mag ik ook vertellen dat je als mens niet jezelf hoeft waar te maken. Een gesprek over geloof komt betrekkelijk weinig voor. Maar als mijn houding niet is gekleurd door die thema's, is het wel mis. Het onderscheid tussen ons werk en dat van anderen is dat een arts bijvoorbeeld wil dat jij beter wordt, dat een baas productiviteit eist, maar dat je bij ons je verhaal kwijt kunt, zonder dat er verder iets mee hoeft te gebeuren.”

Ds. Louwerse mist voor het werk binnen de protestantse geestelijke verzorging een goede wisselwerking tussen theorie en praktijk. „Waarom niet iets gedoceerd in Groningen of Utrecht? De Rooms-Katholieke Kerk heeft aan de theologische faculteit Tilburg zelfs een bijzonder hoogleraar voor deze zaken.”

Hoe anders is het om predikant te zijn bij de luchtmacht dan in een pastorie? De plunjezak in de hoek van de werkkamer heeft Villafranca gezien, Den Haag, Canada, Noorwegen, Kreta en Polen. Overleg met collega's uit andere landen heeft plaats door heel Europa. De Hercules, de logge transportgigant, en de oude F-27-troopship alsmede helikopters en Fokker 50 zijn gemeengoed. In de F-16 vloog ds. Louwerse in Canada mee bij laagvliegoefeningen, als passagier, met zijn broer die piloot is.

Organisatie
„Je zit in een bedrijfsvoering die anders is dan in de kerk. Je moet weten van het management van deze redelijk goed georganiseerde en geoliede organisatie. Er is wel een aparte officiersmess op Leeuwarden, maar daarnaast zijn er ”all ranks” koffiepunten, voor alle rangen en standen dus. Je werkt met redelijk hoog geschoolde vakmensen, al doet de politiek soms of we maar een dom stel soldaten zijn.”

Luchtmachtmilitairen staan vaak onder spanning. Vanuit de luchtmachtleiding zijn richtlijnen aangegeven waarin gezegd wordt dat commandanten ernaar moeten streven dat militairen niet meer dan 140 nachten per jaar van huis zijn. De eis is dat men beschikbaar is voor uitzending. Dit legt een bepaalde druk op relaties, al wil de dominee direct het misverstand wegnemen dat huwelijksontrouw in het leger groter zou zijn dan elders. „Ook hierin zijn we spiegel van de maatschappij.”

Preken in dienstverband doet ds. Louwerse zelden of nooit. In Villafranca deed hij dat een halfjaar lang wel. Hij gaat 'thuis' voor in zijn eigen kerken, al loopt hij soms vast met afspraken. Hij moet wel eens onverwachts weg, naar Kreta bijvoorbeeld, waar de Hawks staan.

Luchtmachtpredikant zijn betekent werken achter een zwaar bewaakte poort. „Ik ben een metgezel. Het is een speciale baan. Je bent eigenlijk communicatiespecialist, met een eigen jargon, je bedrijft pastoraat van de presentie. Als je in de gemeente mislukt, zit dat zelden vast op je dogmatische kennis of je preekkunde. Dan mist het aan communicatie – en dan misluk je in de krijgsmacht zeker.”

En de luchtmachttaak in het voormalig Joegoslavië? „God regeert. Als je dat niet geloofde, zou je er cynisch van geworden zijn. Maar je dacht wel eens: Hoe lang nog, Heere?”