Tussen Weimar en Buchenwald
Door Enny de Bruijn
Goethe en Schiller staan er hand in hand over de stad uit te kijken. Dat is een signaal. Nu Weimar een jaar lang culturele hoofdstad van Europa is, krijgen de klassieken ruimschoots aandacht – méér dan in voorgaande jaren. Allerlei evenementen op het gebied van geschiedenis, kunst, toneel, film, literatuur en muziek vormen een kleurig palet rondom de herdenking van Goethes 250e geboortedag.
Van alle steden die sinds 1985 Europa's culturele hoofdstad zijn geweest, is Weimar met zijn ruim zestigduizend inwoners de kleinste. Maar wat de Duitse stad wellicht aan mondiale uitstraling tekortkomt, maakt hij meer dan goed door zijn grote traditie. De beroemdste denkers en kunstenaars lieten hier hun sporen na: behalve Goethe en Schiller ook Herder, Bach, Liszt, Strauss, Gropius, Kandinsky, Nietzsche – om er maar een paar te noemen.
Literaire en muzikale bedevaartgangers komen in Weimar dus aan hun trekken. Ze kunnen niet alleen toneelstukken van de grote Duitse classicisten bekijken of klassieke concerten meemaken, maar ook een bezoek brengen aan de huizen waarin respectievelijk Liszt, Goethe en Schiller op hun meesterwerken hebben gezwoegd. Wie dan nog steeds geen genoeg heeft van Werther, Faust en andere wereldberoemde personages, kan in het spoor van Goethe nog twintig andere steden aandoen, langs een door de Duitse VVV uitgestippelde route.
Tuinhuis
In Weimar staat in ieder geval het beroemde tuinhuis van Goethe in het Ilm-park op het programma. Het gebouw heeft slechts één nadeel: het is te klein voor de stroom toeristen die Weimar dit jaar hoopt te begroeten. Door zoiets laten efficiënte Duitsers zich echter niet uit het veld slaan. Ze zetten er gewoon een tweede huisje naast, dat een getrouwe kopie is van het origineel. Geen goed idee, lijkt me. Het streven om de wachttijden binnen de perken te houden is boven alle kritiek verheven, maar het enige echte tuinhuis van Goethe is natuurlijk altijd beter dan de kopie – ook al kun je het verschil met het blote oog niet zien. De ware bedevaartganger neemt geen genoegen met surrogaat.
Overigens biedt Weimar méér dan Goethe, al staat hij –en in zijn schaduw ook Schiller– er prominent in de belangstelling. De stad is niet alleen bakermat voor classicistische schrijvers, maar ook voor Bauhaus-kunstenaars. Er is zelfs een speciaal Bauhaus-museum. Ook de moderne kunst wordt niet vergeten. Zoals gebruikelijk in een culturele hoofdstad van Europa dragen tal van internationale gezelschappen –vooral ook uit Israël, om de tegenwoordige goede relatie te benadrukken– hun steentje bij. Er zijn honderden tentoonstellingen, toneeluitvoeringen, concerten. Culturele uitwisseling staat hoog in het vaandel.
Buchenwald
Maar los van dat alles is Weimar zelf ook de moeite waard. De gebouwen staan er –na jaren van verwaarlozing– weer bij zoals ze bedoeld zijn. Als eerste culturele hoofdstad in het voormalige Oostblok heeft Weimar er alles aan gedaan om een goede indruk te maken. Na ingrijpende restauraties –wat dat betreft is Weimar alle andere steden in de omgeving voorbijgestreefd– staan historische gebouwen weer in volle glorie te kijk.
De geschiedenis kent echter ook hier zwarte bladzijden. De stad heeft zijn grote literatoren en musici gehad, maar ook zijn concentratiekamp. Buchenwald staat in schril contrast met de humanistische traditie, die in Weimar een van haar hoogtepunten bereikte. Dat feit wordt niet verdoezeld. Een speciale tentoonstelling in het voormalige eliteconcentratiekamp moet de bezoeker confronteren met de kunstenaars en wetenschappers –onder wie Leon Blum en Elie Wiesel– die hier achter het prikkeldraad zaten. Over hen gaat de expositie ”Verkehrte Welt. Europäischer Geist hinter Stacheldraht”.
Inlichtingen: Duits Verkeersbureau, 020-6978066.
