In eigen land raketten met oudjaar

De eerste oudejaarsdag die Mollie Soko (31) in 1994 in Nederland meemaakte was nogal anders dan hij gewend was. De Liberiaan lacht breed: „In dit land kruipt iedereen thuis bij elkaar. Bij de kachel. Tijdens de jaarwisseling is het hier vaak koud; in Nederland heb ik voor het eerst echte sneeuw gezien. In Liberia lopen de mensen bij Oud en Nieuw buiten, het is 20 graden boven nul. Kinderen en ouderen vieren feest op straat”.

Het bevreemdde Soko („ik ben moslim, maar doe gewoon aan meer godsdiensten”) dat er op oudejaarsdag in Nederland „heel weinig mensen” naar de kerk gingen. „In Liberia woonde ik op de laatste avond van het jaar een kerkdienst bij. Die duurde van negen tot twaalf uur 's avonds. Ook veel andere mensen maakten de dienst mee”. Na de kerk was voor Soko de kroeg aan de beurt. „Als de dienst afliep, vertrokken we naar de discotheek. Veel eten, veel gezelligheid”.

Net als vorig jaar brengt de Liberiaan de jaarwisseling door bij kennissen in Hilversum. „We gaan gezellig in de woonkamer bij elkaar zitten. Stukjes kaas eten, en oliebollen. Laat op de avond gaan we naar het vuurwerk kijken”.

In eigen land ging dat niet. Voetzoekers ontsteken en sierpijlen de lucht injagen is in oorlogsland Liberia taboe. „In de jaren tachtig heeft de regering het afsteken van vuurwerk verboden. Mensen kunnen schrikken, omdat ze denken dat er met wapens wordt geschoten”.

Spinazie
Wapens. Nahid Olumi (35) denkt er al gauw aan als de viering van Oud en Nieuw in haar moederland Afghanistan ter sprake komt. De hoofdstad Kabul is sinds jaar en dag doelwit van zware beschietingen.

Dat was ook op zo op oudejaarsdag, die in Afghanistan op 21 maart valt. „Ik herinner me een jaarwisseling waarbij de raketten naar beneden vielen. De stad was heel onveilig. Ouderen en kinderen werden gedood”, zegt de Afghaanse vrouw aan een tafeltje in het asielzoekerscentrum in Dronten.

Oudejaarsdag is in Afghanistan bij uitstek een familiegebeurtenis, zegt Olumi, die met haar man en drie kinderen sinds een paar maanden in Nederland verblijft. „We gaan niet naar een disco of zo. We maken het thuis gezellig. Kinderen gaan kaarten kleuren die we naar kennissen versturen. We zingen liedjes, over ons land bijvoorbeeld”. De Afghaanse vrouw laat een handgeschreven recept zien: „Tijdens de jaarwisseling maken we heerlijke gerechten. Spinazie gemengd met rijst, bijvoorbeeld”.

Nahid Olumi weet nog niet goed hoe ze de komende oudejaarsdag zal doorbrengen. Voor Afghanen is de 31e december een dag als alle andere. Oudjaar valt voor hen immers op 21 maart. „We kijken natuurlijk wel met belangstelling naar wat er gebeurt. Ook met Kerst en sinterklaas. De kinderen vinden dat prachtig. Mam, sinterklaas is coming!”.

Gevaarlijk
„Oorlog, oorlog, oorlog”. Aan sommige oudejaarsdagen in Bosnië bewaart Edisa Dilberovic sombere herinneringen. Soms was er in de straten van Sarajevo op 31 december geen mens te bekennen. Van alle kanten dreigde gevaar.

In vredestijd puilen de steden op oudejaarsdag juist uit, zegt de 27-jarige Bosnische vrouw. „De vorige jaarwisseling was het weer eens groot feest, net als voor de oorlog in Joegoslavië. Mensen gaan massaal de straat op. Je kunt goedkoop winkelen op Oudejaarsdag, tegelijk sinterklaasfeest in Bosnië. Kinderen krijgen cadeautjes”.

Edisa, die sinds enkele maanden in de Nederlandse opvang verblijft en eerder twee jaar in Duitsland bivakkeerde, zal Oud en Nieuw in Ede vieren. Kennissen hebben haar uitgenodigd. Haar gedachten zullen zich vermenigvuldigen. „Mijn vader is in de oorlog gedood. Mijn mutti woont op een eiland, ze heeft astma. Op nieuwjaarsdag is het in Bosnië gewoonte om de begraafplaats te bezoeken. Om de doden te gedenken. Twaaf familieleden heb ik door de oorlog verloren. M'n vader, een tante, neven”.

Meeleven
Het asielzoekerscentrum in Dronten, waar de drie verblijven, stelt jaarlijks een oudejaarsprogramma samen. De bewoners hebben zelf een grote vinger in de pap, zegt Jacob Klomp, een medewerker die nauw betrokken is bij de organisatie van feesten op het centrum. „De avonden verlopen net als veel andere Hollandse oudejaarsvieringen. Oliebollen, stukje muziek”. Nogal wat asielzoekers vieren de jaarwisseling buiten het opvangcentrum, bij kennissen bijvoorbeeld, merkt Klomp.

Ook asielzoekers die gewoon zijn de oudejaarsdag op een andere datum te vieren, blijken in Nederland de jaarwisseling op 31 december vaak „intensief mee te beleven”, heeft Klomp gemerkt. „Die mensen zijn emotioneel zeer betrokken. Dat is heel typisch. Ze leven erg met je mee. Dat zie je ook op andere terreinen. Als Nederland een voetbalwedstrijd heeft gewonnen, word ik gefeliciteerd”.

Sommige jaarwisselingen ziet de centrummedewerker met meer dan gemiddelde belangstelling tegemoet. Vorig jaar zat hij de laatste dagen van 1997 even in de rats. „Vanuit Kampen, waar het centrum vlak in de buurt ligt, kwamen signalen dat jongeren de asielzoekers lastig zouden gaan vallen. Dat viel gelukkig mee. We hebben het avondprogramma zó aantrekkelijk gemaakt dat de meeste asielzoekers binnen zijn gebleven”. De komende jaarwisseling is er nog iets anders. „Oud en Nieuw valt midden in de ramadan, vastentijd voor moslims. 't Zal mij benieuwen”.