Congres van de overtreffende trap

Veel, meer, meest. Verkleinwoorden pássen niet bij het evangelistencongres Amsterdam 2000. In de eerste week van augustus was alles groot in de Amsterdamse RAI: het aantal evangelisten, het aantal landen waar ze vandaan kwamen, maar ook de betrokkenheid waarmee ze zich wilden toewijden aan de verkondiging van het Evangelie. Groot waren ook de ‘successen’ waarmee diverse organisaties zichzelf prezen. Amsterdam was een congres van de overtreffende trap.

Door J. M. D. de Heer

In de herfst van 1998 kondigde de Billy Graham Evangelistic Association (BGEA) al aan dat in de zomer van 2000 een congres voor ruim 10.000 evangelisten uit 185 landen op het programma stond. De uiteindelijke cijfers zouden de schattingen zelfs overtreffen: uit 209 landen kwamen 10.287 deelnemers naar Amsterdam, inclusief 490 stafleden en 693 vrijwilligers.
Bekende evangelicale leiders hadden de taak op zich genomen evangelisten uit de hele wereld te trainen in de evangelieverkondiging. Billy Graham vond het begin van het nieuwe millennium een geschikt moment om op deze manier de fakkel van zijn evangelisatiewerk over de dragen aan een nieuwe generatie.

Zelfbewust
De BGEA heeft het congres nadrukkelijk gepresenteerd aan de christelijke wereld. De persberichten hadden steevast een zelfbewuste toon. Amsterdam 2000 trok deelnemers uit meer landen dan „welke internationale bijeenkomst in de geschiedenis, christelijk of niet.” Alleen de Verenigde Naties en de Olympische Spelen komen in aanmerking om dit record te benaderen, schreef de BGEA triomfantelijk.
In elk geval versloegen het deelnemersaantal en het aantal landen waar evangelisten vandaan kwamen met gemak de cijfers van de Wereldraad van Kerken. Ook dat komt de BGEA niet ongelegen. Billy Graham is kritisch over de theologie van de Wereldraad, waarin Jezus Christus niet voorkomt als de unieke Weg tot het behoud.
Hoewel Graham inmiddels de 80 was gepasseerd en de ziekte van Parkinson hem beperkingen oplegde, had hij het vaste voornemen om naar Amsterdam af te reizen. Hij wilde, zo liet hij begin juni nog weten, in het harnas sterven. Drie weken later werd hij echter in het ziekenhuis opgenomen. En op 21 juli deelde Graham mee dat zijn gezondheid de reis naar Amsterdam niet toeliet. Maar, was de bedoeling, per satelliet zou hij de evangelisten toch toespreken. Ook dat kon niet doorgaan; Billy Graham was er te zwak voor. Uiteindelijk zou zijn zoon en opvolger als BGEA-directeur Franklin een boodschap van zijn vader voorlezen. De organisatie deelde als troostprijs mee dat Graham van „elke minuut” van de openingssessie van Amsterdam 2000 had genoten.

Kameel
Terwijl de aandacht van velen was gericht op de gezondheidstoestand van de ‘grote Billy’, pakten duizenden evangelisten uit de hele wereld hun koffer en rugzak en gingen op pad. Te voet, per kameel, boot, vliegtuig kwamen ze uit alle hoeken van de wereld. Voor verreweg de meesten was het de eerste keer dat ze de reis ondernamen naar het piepkleine landje ergens in Europa. De financiën voor de reis waren meestal bijeengebracht door plaatselijke kerken of door sponsoring van de BGEA zelf.
De eerste deelnemers, enkele evangelisten uit Malawi, arriveerden al op 26 juli, vier dagen voor de opening van het congres. De complete staf van het congres stond vanaf die tijd in de startblokken om de stroom evangelisten op te vangen.
Amsterdam 2000 was in diverse opzichten een kleurrijk en niet-alledaags congres. Daar was de evangelist die een Nederlander aanschoot om een klein beetje geld. Na wat heen en weer gepraat bleek dat de beste man uit Afrika de enige tas die hij had meegenomen, was kwijtgeraakt. „Ik heb al in geen twee dagen mijn tanden kunnen poetsen.”
Elders in de RAI konden minderbedeelde evangelisten terecht om tien stuks kleding in ontvangst te nemen. Vrijwilligers van de Nederlandse tak van stichting De Barmhartige Samaritaan hadden daartoe ruim 70.000 kleding-stukken gesorteerd.
Ook de boodschap van het congres was divers. Vanuit zowel de gereformeerde traditie als pinksterkringen waren toespraken te horen. De vroegere directeur van Youth for Christ op Sri Lanka, dr. Ajith Fernando, waarschuwde ervoor dat het gevoel een „wankele geloofsgrond” is, terwijl aan de andere kant dr. Paul Finkenbinder tolerantie vroeg omtrent de doop met de Heilige Geest. Herkenning en vervreemding streden soms om de voorrang.

Effect
Amsterdam 2000 behoort inmiddels tot de kerkgeschiedenis. Het effect van het congres is op plaatselijk niveau nog steeds merkbaar, meldt de persdienst van de BGEA. Dat was natuurlijk ook de bedoeling. Dr. J. I. Packer benadrukte tegen het slot van het congres dat de plaatselijke kerk moet meedoen in de wereldwijde zendingsopdracht.
De evangelisten zelf kregen de Verklaring van Amsterdam mee, waarin ze opgeroepen werden tot bijbelgetrouwe verkondiging, strijd tegen armoede en onrecht en eenheid onder christenen.
Wie wil weten hoe het congres doorgewerkt heeft, zou de wereld door moeten reizen. Dat is natuurlijk niet mogelijk. Wel komen er zo nu en dan berichten in het nieuws. Over de Turkmeense predikant bijvoorbeeld. Asjgabat Vasili Korobov was nog maar net terug in zijn land toen de politie hem aanhield. De Bijbels, de boeken, de video’s en de cassettebandjes die hij had meegekregen voor evangelisatie in zijn land werden in beslag genomen.
Ook voor Billy Graham zelf ging de tijd verder. Pas in de tweede helft van september werd hij uit het ziekenhuis ontslagen. Twee maanden later deelde hij mee dat hij zich terugtrok als directeur van de BGEA, die hij in 1950 had opgericht. Met pensioen is Billy niet, verzekerde de 82-jarige evangelist. Als bestuursvoorzitter van de BGEA zal hij wel een stevige vinger in de pap blijven houden. En ook wil de geboren evangelist volgend jaar nog twee of drie campagnes leiden. Hij is er de man niet naar om stil te zitten.