Bush of Gore,
een groot verschil

Nog een paar dagen en dan is bekend wie de nieuwe president van de Verenigde Staten zal worden: Bush of Gore. In Nederland leeft het idee dat er geen verschil is tussen het gedachtegoed van de Republikeinen en Democraten. Goossen Langhout laat het tegendeel zien.

Wie moet er in het Witte Huis komen? Wanneer wij ons oor te luisteren leggen, valt het ons al te vaak op dat velen –zelfs in christelijke kring– zich onverschillig tonen als het over die vraag gaat. Wij zijn bescheiden in ons oordeel, op postmodernistische wijze wel te verstaan. Velen wanen zich bevrijd van alle absolute waarden en waarheden. Althans, in zo'n cultuur leven wij. De vraag is in hoeverre wij ons conformeren aan deze toestand. De consensus wint het van de overtuiging in de Nederlandse politiek en de berichtgeving van de media is vaak sterk eenzijdig. Vervlakking en vrijblijvendheid gaan hand in hand bij gebrek aan principes.

De ”American way of life” is een volmaakt andere dan de Nederlandse. Ofschoon er sprake is van scheiding van staat en kerk in de Verenigde Staten kan men wel zeggen dat het christendom er de nationale godsdienst is, en dan speciaal het protestantse christendom in de breedste zin van het woord.

Vergelijking
Wat is het verschil tussen de Democraten en de Republikeinen? Er is sprake van verschil van mentaliteit tussen de partijen. Om de presidentskandidaten recht te doen, zullen wij hen beiden en hun programma's moeten wegen, vergelijken en beoordelen. Dat vraagt om een criterium. De materiële welvaart is gestegen tot een hoogtepunt, de moraliteit is echter gedaald tot een dieptepunt. En dat weegt bij veel Amerikanen het zwaarst. Dat heeft alles te maken met fijngevoeligheid, met „a state of mind that's eternal” (een besef van de eeuwigheid van de mens, red.), om een Engelse zinsnede te bezigen. Wij beperken ons thans tot de moraliteit.

In de debatten van de afgelopen weken spitste de discussie zich als volgt toe. Gore: „Bush is tegen het recht van vrouwen om te kiezen voor abortus. Dit is het verschil (met uitgestoken vinger richting Bush): Hij vertrouwt het aan de regering toe dat die een vrouw beveelt datgene te doen wat zij vindt dat de vrouw zou moeten doen. Ik vertrouw erop dat vrouwen zélf besluiten kunnen nemen over zaken die hun eigen leven, hun eigen lot en hun eigen lichaam betreffen. En ik geloof dat het recht van de vrouw om te kiezen, beschermd en verdedigd behoort te worden.” Bush: „Ik ben pro life. Ik denk dat wat de volgende president behoort te doen het promoten van een cultuur van leven in Amerika is, het beschermen van het leven van ouderen, het leven van alle mensen in het land en het leven van de ongeborenen.” Gore is voor zelfbeschikking, een libertijns standpunt. Bush pleit voor de beschermwaardigheid van het leven, een puriteins standpunt.

De Democraten zijn sterk beïnvloed door de verlichtingstheologie van de achttiende eeuw en het liberalisme van de negentiende eeuw. Zij zijn het best te vergelijken met wat wij in Nederland paars noemen, met name de VVD-variant van het paarse spectrum. De Republikeinen zijn het beste te vergelijken met de Britse Conservatieve Partij; in Nederland enigszins vergelijkbaar met de christelijke partijen, met name daar waar zij uitgaan van de onveranderlijkheid van waarden en normen. Gore is ten voeten uit een liberaal. Bush is ten voeten uit een conservatief.

Media
De media in Nederland zijn tendentieus in de berichtgeving over de verkiezingen en staan dicht bij het gedachtegoed van de Democraten. Zij bezien de Amerikaanse verkiezingen vanuit de beperkte Nederlandse ervaringswereld. De Nederlandse journalisten vormen veelal een gezelschap van paarse gelijkgestemden, met uitzondering van NOS-correspondent Charles Groenhuijsen, die een wat evenwichtiger beeld schetst van de situatie. Hetzelfde geldt voor de grote politieke partijen, deze staan eveneens in het Democratische kamp. Het kamerlid Blaauw van de VVD zei triomfantelijk: „De VVD steunt de Democraten al meer dan twintig jaar.” De berichtgeving in de Amerikaanse en Engelse pers is evenwichtiger en veelzijdig.

Moraal
Beide presidentskandidaten zijn belijdende christenen en presenteren zich ook als zodanig. Maar er zijn ook verschillen. De Democraten tonen zich zeer optimistisch over de mogelijkheid om het kwade in de mens en de maatschappij te boven te komen. De Republikeinen hebben sterke Angelsaksische en puriteinse wortels met een behoudende inslag. Zij tonen zich realistischer over de mogelijkheid om het kwade in mens en maatschappij te boven te komen. De Republikeinen geven primaat aan de moraliteit: het huwelijk, het gezin, familiale banden, de kerkelijke gemeenschap, de school, de lokale gemeenschap. Zij noemen dit ”compassionate conservatism”, conservatisme met mededogen, met een kloppend hart. Het gaat ten diepste om waardigheid en integriteit. Het gaat hun tevens om het terugdringen van de rol van de federale overheid. Vrijheid en verantwoordelijkheid horen bij elkaar. Het Amerika van de Democraten is in moreel verval. Gaat dit Gore opbreken?

Mocht George W. Bush tot president worden gekozen, dan zal het Witte Huis flink worden opgeschoond. Het is aan het Amerikaanse volk om een keuze te maken.

De auteur is liefhebber van en handelaar in Engelse kunst en antiek en geïnteresseerd in de Angelsaksische geschiedenis en politiek.