Checklist tegen
valse profeten

Met die vraag hield een paar weken geleden ook publicist en regressietherapeut Peter den Haring zich bezig. Voor de goede orde: regressie betekent terugkeer tot een vroegere toestand. En een therapeut is een behandelend geneesheer. Den Haring zag zoveel goeroes en genezers op de hedendaagse markt van geloof en spiritualiteit. Hij moet hebben gedacht: Hoe kan iemand weten wie te vertrouwen valt? Daarom stelde hij een checklist op voor het ontmaskeren valse profeten. Het 'spirituele' blad Bres publiceerde de twaalf eigenschappen waaraan „nepgoeroes, paranormale charlatans en egocentrische channels” te herkennen zijn.

De wereld is in godsdienstig opzicht inderdaad net een grote markt. Diverse kooplui staan hun sinaasappelen aan te prijzen. De een schreeuwt nog harder dan ander. Bij Jan Pietersen blijkt de prijs nog lager dan bij Piet Jansen. Er zijn vruchten uit Israël: Jaffa's, en Spaanse en Cubaanse sinaasappelen. Zo is tegenwoordig ook godsdienst in de aanbieding op de wereldmarkt. In allerlei soorten en kwaliteiten. Behalve van Italiaanse is er ook sprake van Oosterse, Arabische en Afrikaanse godsdienst. Rooms-katholicisme, new age, islam, animisme.

Mensen kunnen van religie verwisselen zoals van een colbertje, broek of stropdas. Wellicht komt Simone nog eens terug van haar zondeweg bij Baghwan. Mogelijk keert Bram ooit weer naar zijn hervormd-gereformeerde gemeente. Misschien ook niet. Dat hangt –puur naar de mens gesproken– af van wat hen voordeel biedt en waar ze zich 'fijn' bij voelen. Zo zit onze maatschappij in elkaar. Wat schuift het? Wat is het voordeel voor mij? En waarom zou dan christelijk geloof –dat van de Bijbel– het ware, het enige juiste geloof zijn?

Den Haring deed zijn best om het onderscheidend vermogen van mensen op te scherpen. Valse profeten vleien, maken volgelingen bang en hulpbehoevend, schreef hij. Verder is er sprake van gedwongen aankoop van diverse producten: boeken, cassettes, drankjes en pillen. En die zijn natuurlijk alleen te krijgen bij de Grote Meester. Er valt bovendien geen vergoeding te krijgen bij het ziekenfonds en een bonnetje met BTW kan ook niet.

Ook schitterende toekomstbeloften over verlichting zijn volgens de regressietherapeut opmerkelijke signalen van gevaar. Evenals beloften van rijkdom en 'carrière' naar een beter en hoger geestelijk niveau. Als voorbeeld van „abstract, wazig en wollig gebabbel” noemt hij een folder van Johan en Elke van der Stok uit Sint-Annaparochie: „In Healing 3 kunnen via de Kosmische krachten van Genezing alle 48 Kracht Centra van de mens gedeblokkeerd worden. In Healing 5 worden de 16 Paarlen Poorten in je celgeheugen opnieuw geactiveerd.” En om maar niet meer te noemen: „De valse profeet is specialist in sancties, verbanningen en vervloekingen.”

Was er al niet zoiets als een waarschuwing? Inderdaad. De Zoon van God wijst erop dat zijn gehoor zich moet wachten „van de valse profeten, dewelke in schaapsklederen tot u komen, maar van binnen zijn zij grijpende wolven.” Waar vallen zij aan te herkennen? Aan hun vruchten. „Niet een iegelijk, die tot Mij zegt: Heere, Heere! zal ingaan in het Koninkrijk der hemelen”, –en ook niet hij die profeteert, duivelen uitwerpt en grote tekenen en wonderheden doet– „maar die daar doet de wil Mijns Vaders, Die in de hemelen is.” Valse profeten strooien verderfelijke ketterijen bedektelijk rond, schrijft de apostel Petrus. Beproeft de geesten, of ze uit God zijn, aldus de apostel Johannes.

Er staat al bijna twintig eeuwen een waarschuwing tegen goeroes en genezers, charlatans en sofisten zwart op wit in het Nieuwe Testament. Maar het probleem is dat West-Europeanen steeds minder geloof hechten aan de Bijbel. Het rekensommetje is simpel. 63 procent van de Nederlandse bevolking is buitenkerkelijk en 60 procent van de leden van de kerk is randkerkelijk, zo hield een rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau ons een recent voor. Ruim 85 procent van het Nederlandse volk vindt kerk, Bijbel en geloof niet belangrijk genoeg om minstens één keer per zondag naar de dominee te gaan luisteren of in het kerkkoor mee te zingen. Wie zo bezig is, schuift de schriftuurlijke checklist opzij.

Wat is waarheid? Dat wist ds. Vidal in de rimboe van Peru. Hij had als oorspronkelijke bewoner een eertijds, vertelde hij mij ter plekke. In 1948 leefde hij in de jungle van Ayacucho. Hij zag kans in dienst te komen bij mensen die betaalden. Hij kreeg een goede verhouding met rooms-katholieke paters en hun processies. Hij leerde er lezen. Zo kwam hij ertoe lectuur weg te pakken waarvan hij eigenlijk geen kennis mocht nemen. Simpele zondaren mochten zo'n boek zelfs niet aanraken. Hij las de Bijbel. Toen kwam hij in aanraking met de dodelijke vijandschap van de priesters. Maar zo leerde Hij eveneens persoonlijk zijn zonden en de Heere Jezus kennen. Hij wist wat waarheid was. Want hij had die persoonlijk ontmoet en ervaren in het Woord van God.

Hoe valt de echte waarheid te kennen? De Nederlandse Geloofsbelijdenis zegt in artikel 5 dat wij zonder enige twijfeling al wat in de bijbelboeken begrepen is, geloven; niet zozeer, omdat ze de Kerk aanneemt en voor zodanige houdt; maar vooral omdat de Heilige Geest getuigenis geeft in onze harten, dat zij van God zijn. De ongetwijfeld goedbedoelde checklist van Den Haring geeft die zekerheid niet. Wie zich houdt aan het sola Scriptura en de waarheid daarvan door het geloof beleeft, blijft daardoor op verre afstand van kunstenmakers en ketters.