Consumentisme holt
ouderschap uit

Wij nemen een kind, want er is nu een totaalpakket zorg- en servicezaken voor papa's en mama's die op kantoor onmisbaar zijn. Woorden met die strekking las dr. W. H. Velema  in een column in de ochtendkrant Metro. De emeritus hoogleraar herkende de 'moderne' vader en moeder, opgaand in hun consumentisme. Hun instelling holt het ouderschap uit.

Op het station had ik de keus tussen Metro en Sp!ts. Wie regelmatig reist, weet dat dit de gratis ochtendkranten zijn die een reiziger op een enigszins behoorlijk station aangeboden krijgt. Soms liggen ze voor het grijpen. Ofschoon ik naar een stad met een metro moest, pakte ik niet om die reden de Metro. 't Is al weer enige tijd geleden. Voordat ik begon te lezen, keek ik eens naar mijn medereizigers. De trein was vol. Ik voelde me een beetje beschaamd. Vrijwel iedereen naast, tegenover of achter mij zat te bladeren in zijn gratis ochtendblad. Toch nog niet zo gek dat je voor zo veel, zo rijk gevarieerde informatie niets hoeft te betalen.

Op de voorpagina zag ik in een kadertje enkele prikkelende zinnen over moderne ouders. Ik ben een ordelijk man. Dus las ik de krant van voren naar achteren. Op bladzijde zes kwam ik de uitwerking van de aandacht trekkende mededeling tegen. De column pakte me direct. Niet omdat ik hem zo goed vond, maar omdat ik hier een situatie vond die mij volkomen vreemd voorkwam. Niettemin kreeg ik de indruk dat hier de trend van modern ouderschap op papier werd gezet.

Sta mij toe –ik zeg dit richting de lezer en naar de mij overigens onbekende columnist Luuk Koelman, online-publicist– de hoofdlijn van het verhaal weer te geven. Details, zelfs pikante details laat ik ter zijde.

Column
De column begint: „De kogel is door de kerk. Mijn vriendin en ik nemen een kind. Aanvankelijk wilden we een Mechelse herder, maar daar zagen we uiteindelijk toch maar van af. Voor je het weet zit je vast aan zo'n beest.”

De auteur vertelt dan dat hij met Anja tot het inzicht is gekomen dat ze ten onrechte gemeend hebben dat tweeverdieners met kinderen zichzelf veroordelen tot een bestaan dat louter uit hollen en draven bestaat.

Door maatregelen van de regering (maar liefst 60 miljoen is ervoor uitgetrokken) wordt het ouders mogelijk gemaakt arbeid en zorg met elkaar te combineren.

Dan volgt een verhaal over de opening van een kinderkapsalon in Dordrecht die gehuisvest is in een kinderdagverblijf. Nu denkt men daar over een speciaal proefproject: 24-uursopvang. Dit proefproject biedt „een totaal en hoogwaardig pakket zorg- en servicezaken voor papa's en mama's die op kantoor onmisbaar zijn.”

Welke verdere service in verband met opvang en voeding aan de kinderen en hun ouders wordt geboden, zal ik niet uitvoerig beschrijven. 't Is werkelijk verrassend. Als de ouders een ongestoorde vakantie nodig hebben, kunnen ze via internet zien hoe hun kinderen zich ontwikkelen. Bijzondere momenten in de ontwikkeling van het kind kunnen via een e-mailtje gevolgd worden.

De conclusie is dat drukbezette ouders niets hoeven te missen van de zintuiglijke, emotionele en motorische ontwikkeling van hun kind. Ouders kunnen op een mooie zondagmiddag spontaan naar de 24-uursopvang komen voor een ouderwetse wandeling.

Ten slotte illustreert de stimuleringsregeling Dagindeling hoe prachtig het principe van de vrijemarktwerking is. Man en vrouw dienen hun maximaal economisch rendement te behalen tot meerdere eer en glorie van onze nationale economische groei. De slotzin luidt: „En terecht, want een kind hebben is leuk, maar we moeten hoofd- en bijzaken wel van elkaar kunnen scheiden.”

'Voordelen'
Deze column las ik in een vroege ochtendtrein, nog bijna met een nuchtere maag. Ik zag dat er in mijn omgeving meer reizigers waren die met hun blik een ogenblik bij pagina zes vertoefden. Kennelijk waren zij ook bezig met de voordelen die onze samenleving moderne ouders biedt.

Ik zet ze op een rijtje: Zij hoeven zich niet met hun kinderen te bemoeien als dat vanwege het werk niet kan. Zij kunnen op elk gewenst ogenblik met hun kind communiceren om de vreugde van de ontwikkeling te genieten. Zij kunnen indien gewenst naar hun kinderen gaan om met hen te wandelen. Zij kunnen de zorg aan anderen overlaten. Hoofd- en bijzaken moeten wel worden onderscheiden. Werk en economie staan voorop. De zorg voor het kind kan op afstand met anderen worden gedeeld. Daarom kan de kogel door de kerk. Het besluit om een kind te nemen hoeft niet langer op bezwaren te stuiten.

De lezer van mijn column vraagt zich wellicht af waarom ik dit verhaal hier weergeef. Niet omdat het me boeit; niet omdat ik er blij van word. Juist omdat ik er naar van word. Toch schrijf ik erover. Waarom dan? Juist vanwege de volstrekt moderne setting van het ouderschap die hier gepresenteerd wordt.

In het kadertje op de voorpagina proefde ik daarvan al iets. De column zelf onthult alle mogelijkheden van dit moderne ouderschap.

Ik ga ervan uit dat de column werkelijkheid en toekomsttekening op een enigszins satirische wijze combineert. Er zit in de column een meerwaarde boven de werkelijkheid van vandaag. Die meerwaarde is eigenlijk een voorwaarde, op zijn minst een enorme stimulans, om de kogel door de kerk te doen gaan en een kind te nemen.

Neen, ik werd er niet blij van die morgen in de trein. Eigenlijk had ik dat wel kunnen voorzien. De titel geeft de richting aan: Het gemak dient de moderne mens. Daarbij hoort in dit verband ook het nemen van een kind. Wij zouden het precies andersom formuleren: Ouders dienen het welzijn van het kind – zelfs op kosten van hun gemak.

Consumptiecultuur
De laatste tijd wordt er veel geschreven over geweld onder kinderen, over ongezeglijkheid en de moeiten om kinderen wat in het gareel te houden of weer te brengen. Zouden deze problemen niet ermee samenhangen dat de opvatting over het ouderschap radicaal verandert. Vroeger betekende ouderschap een taak, en een stevige ook. Tegenwoordig valt zelfs het ouderschap onder het zoveel gepropageerde en gepraktiseerde consumentisme. Zelfs het gemak dient het moderne ouderschap en bevordert dat.

Als ik de uitdrukking hoor ”We nemen een kind”, dan denk ik aan echtparen die geen kinderen kunnen krijgen. Wat harteloos en onbeschaamd is zo'n uitdrukking. Ze is exponent van de consumptiecultuur, tot in het kinderen krijgen toe. U ziet dat ik toch maar het werkwoord ”krijgen” gebruik in plaats van nemen.

Om mij heen in de trein zag ik mensen van verschillende leeftijden, op zijn minst van drie generaties. Dit is dus de gratis voorlichting die ze via Metro krijgen.

De column is niet bedoeld om voor deze gedachten in Metro propaganda te maken. Ik signaleer ze als het consumentisme van het moderne ouderschap. Dat betekent het failliet voor ouders en hun kinderen. Wie de taak verandert in consumptiviteit, holt het ouderschap uit en maakt het kind stuurloos.

De auteur is emeritus hoogleraar van de Christelijke Gereformeerde Kerken.