Klankbord voor
mensen in nood

Als één lid lijdt, lijden dan alle leden? Het zal je maar overkomen dat je na jaren van onzekerheid en hulpverlening de diagnose borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) te horen krijgt. Eindelijk weet je dan waarom je vaak anders reageert dan anderen.

Leren leven met een emotionele handicap. Mevrouw De Koning weet daar alles van. Inmiddels is ze zover dat ze een christelijke contactgroep heeft opgericht voor borderliners of voor de familieleden daarvan. Het getuigt van moed om dit bekend te maken. Je stelt je dan kwetsbaar op.
Dit riep bij mij onmiddellijk een vraag op: „Wat doet de kerkelijke gemeente met deze informatie?” Misschien moet de vraag anders worden geformuleerd: „Wat kan de kerkelijke gemeente met de informatie beginnen?” Veel gemeenteleden weten waarschijnlijk niet of nauwelijks wat leven als borderliner inhoudt, laat staan dat men zou weten hoe hierop kan worden gereageerd.

Vacuüm
Daar ligt mijns inziens in de kerkelijke gemeente een heel groot vacuüm. Vaak worden problemen van gemeenteleden gesignaleerd, maar de kerkenraad en de predikanten weten er in veel gevallen geen raad mee. De persoon in kwestie krijgt soms wel bezoek, maar dit wordt lang niet altijd gecontinueerd. Het ontbreekt een predikant of kerkenraad vaak aan tijd en soms ook aan inzicht in de problematiek om het in psychische nood verkerende gemeentelid de nodige aandacht te bieden.

Wat kun je voor zo'n gemeentelid betekenen? Bovendien lijkt het soms zo dat in het geval van een borderliner een bezoek niet op prijs gesteld wordt. Ik schrijf nadrukkelijk „lijkt”, want vaak heeft zo iemand een schreeuwende behoefte aan medeleven. Het grillige, onvoorspelbare gedrag van een borderliner maakt dat gemeenteleden met een boog om zo iemand heen lopen. Want wat kun je zeggen?

Grote nood
Acht jaar geleden kwamen we met ons gezin terug naar Nederland. We hebben een aantal jaren in Nepal zendingswerk mogen verrichten. Eenmaal terug in eigen land, werden we zowel binnen de kerk als daarbuiten met allerlei problemen geconfronteerd, zoals incest, gokverslaving, alcoholverslaving, arbeidsongeschiktheid, schizofrenie, zelfverwonding enz.

Zelf kreeg ik een baan aangeboden in het middelbaar onderwijs. Ik had tien jaar geen lesgegeven – en dan ineens voor de klas in je eigen land. Wat een overgang. De mentaliteit was in tien jaar schrikbarend achteruitgegaan. De nood onder leerlingen was toegenomen. Dat hield me bezig.

Cursus PPH
Drie jaar geleden las ik over de cursus Psycho Pastorale Hulpverlening (PPH) die in Veenendaal, Zwolle, Gouda en inmiddels ook in Goes wordt gegeven. Deze cursus wordt onder anderen gegeven door drs. R. Schoonhoven en drs. C. G. Geluk. Toen drs. R. Schoonhoven in 1985 met zijn werk als psychiater in Veenendaal begon, werd hem duidelijk dat er meer nodig was dan alleen professionele hulp.

De PPH wil met behulp van klaagmannen en -vrouwen hulp verlenen aan emotioneel beschadigde mensen, zodat ze opnieuw zelfstandig kunnen functioneren binnen de kerk en de samenleving. Een klaagpersoon kan een klankbordfunctie vervullen, de mensen aanhoren en troost en bemoediging geven.

Leden van het Lichaam van Christus laten elkaar niet aan hun lot over. Ze zijn er voor elkaar en delen elkaars vreugden en vragen. Gemeenteleden met bovengenoemde gaven kunnen worden toegerust op de cursus PPH.

Zelf hoop ik deze maand het tweede jaar van de cursus PPH af te ronden. De cursus bestaat uit een eerste jaar en een tweede jaar. In het eerste jaar is het een oriënterende cursus. Er is veel leesmateriaal bij de cursus en een boekenlijst. Het tweede jaar is meer praktisch, er wordt onder andere geoefend met gesprekstechnieken. De cursus wordt afgesloten met een casus.

Helende gemeente
Veel heb ik mogen leren in de afgelopen twee jaar. Als meer mensen in de gemeente een luisterend oor kunnen bieden aan medegemeenteleden in nood, kan de christelijke gemeente daadwerkelijk een helende gemeente worden. Soms roept dit bij kerkenraden vragen op: „Doen we het dan fout?” Het is geen kwestie van „fout”; het is bedoeld als een aanvulling.

Enkele dagen geleden zei ds. C. J. W. Verboom in deze krant dat hij vervroegd moest uittreden vanwege een burn-out. Een ouderling die bij hem op bezoek ging, had eerst een boek gelezen over dit onderwerp. Dat is mooi. In de praktijk kom je echter ook trieste dingen tegen. Zo was ik onlangs in gesprek met een jonge vrouw met een triest verleden. Ze kreeg huisbezoek. Ze sprak over haar problemen, waarop de ouderling haar vertelde dat ze haar ouders ondanks alles toch moest eren. Dat is natuurlijk waar, zo staat het ook in de Bijbel. Toch is deze vrouw daar helemaal op afgeknapt. Er kunnen zich situaties voordoen waarin het voor kinderen onmogelijk is hun ouders lief te hebben. Dat is niet goed, maar als je de achtergronden kent wel heel begrijpelijk.

De ouderling heeft het goed bedoeld. Deze jonge vrouw zit echter in grote nood. Zo iemand moet de hulpverlening in. Dat is gelukkig ook gebeurd, maar daarnaast is het dan fijn als er enkele gemeenteleden rondom deze jonge vrouw staan. Ideaal is het wanneer meer vrouwen uit de gemeente om deze vrouw zouden kunnen staan.

Klankbord
Als je iemand begeleidt die psychische problemen heeft, kan dat veel van je vergen. Doe je dit samen met anderen, dan is het voor iedereen vol te houden. Een klaagpersoon (pastoraal medewerker) kan dan een aanvulling zijn op een kerkenraad. Ik kan iedereen die zich geroepen weet iets voor zijn naaste in de gemeente te kunnen of willen betekenen, deze cursus PPH van harte aanbevelen.

Wilt u, wil jij ook een klankbord zijn voor een gemeentelid in nood?

De auteur is leerlingbegeleider en vertrouwenspersoon aan het Farelcollege in Ridderkerk.