„Wij vallen tussen wal en schip”

Het loopt storm bij het landelijke meldpunt van MKB-Nederland. Zo'n 45.000 bedrijven –buiten de agrarische sector– krijgen klappen door het mkz-drama. Geschatte strop: tussen de 2,5 en 6 miljard gulden. Dat is veel meer dan de 200 miljoen waar de brancheorganisatie begin april nog van uitging. Of de nood nu het hoogst is, kan voorzitter H. de Boer van MKB-Nederland niet zeggen. „We hopen op wat rust aan het front.” De eerste faillissementen hebben zich echter al aangediend.

Standhouders
Zijn organisatie inventariseerde de afgelopen weken de problemen. De omzetderving voor kleine en middelgrote bedrijven gaat veel verder dan de bekende mkz-gebieden op de Veluwe en in Friesland. Ook onder meer Brabant en de grensgebieden hebben het zwaar te verduren. De lijst lijkt eindeloos. Bouwbedrijven, installateurs, horeca- en recreatieondernemers, detaillisten, tentenverhuurders, organisatoren van evenementen, standhouders, marktkooplui, loonwerkers, ballonvaarders, bosbouwkundige adviesbureaus, fietsverhuurders, schilders van hoogspanningsmasten, ze voelen het op de een of andere manier allemaal hard in hun portemonnee.

De ondernemers in Oene, hart van het door mkz getroffen gebied, kunnen erover meepraten. „De omzetschade voor mij en collega's in dit dorp is ongekend”, aldus L. Schouten van het gelijknamige modehuis. Hij heeft de afgelopen weken „nog niet voor de helft” verkocht van wat gebruikelijk is in deze periode. „In de eerste weken na de mkz-uitbraak draaiden we 10 procent van de normale omzet, nu ligt dat misschien op 30 procent.”

Geen belemmering
Het dorp lijkt letterlijk en figuurlijk besmet, zo merkt Schouten. „We hebben klanten in heel Nederland. Die bellen nu eerst of het wel veilig is om te komen. Ik snap die gedachte wel, maar praktisch gesproken is er geen enkele belemmering om in Oene naar een winkel te gaan. Alle dieren in deze regio zijn ingeënt en de incubatietijd van het mkz-virus –hier zo'n twee tot twaalf dagen– is ruimschoots voorbij. Maar die boodschap landt nog nauwelijks.”

De Oener modedetaillist verwacht niet dat de omzetachterstand kan worden ingelopen. „Voor ons snijdt het mes aan twee kanten. We verkopen veel minder en blijven ook nog eens zitten met een collectie die seizoensgebonden is. Geld om nieuwe dingen in je winkel te halen is er eigenlijk niet.”

Ondernemer B. Jaspers uit de Brabantse grensplaats Nispen is voor zijn levensmiddelenhandel annex drogisterij annex textielzaak voor 80 procent aangewezen op klandizie uit België. Maar nu de grenzen met de zuiderburen potdicht zitten, kan hij een groot deel van die omzet wel op zijn buik schrijven. „Op de grensovergang staan twee grote containers. De mensen moeten omrijden om in onze winkel te komen.” Dat doen ze niet zo gemakkelijk. „Het kost me de laatste weken eenderde van mijn omzet.”

Jaspers had de hoop dat de mkz-crisis op haar retour zou zijn, maar het nieuwe geval in Wijhe van afgelopen zondag belooft volgens hem weinig goeds. „Als dit nog een poosje zo doorgaat, wordt het een strop. De bank wil wel haar geld hebben en ook andere rekeningen moeten betaald.” Voorzichtig informeerde de Brabantse detaillist al naar mogelijkheden voor uitstel van betaling. Veel kansen daarvoor ziet hij niet. „Het is een onduidelijk verhaal.”

Machines besmet
MKB-Nederland heeft nog tal van andere voorbeelden voorhanden. Bij een automatiseringsbedrijf voor de veeteelt in Brabant ligt de verkoop volledig stil. „We mogen niet meer naar de boeren toe en orders uit Duitsland en Italië zijn geannuleerd.” Voor een landbouwmechanisatiebedrijf op de Veluwe is het van hetzelfde laken een pak. „Het buitenland denkt dat onze machines zijn besmet.”

Maar ook de eigenaar van een museum in Gelderland zit met de handen in het haar. „Hele scholen annuleren hun bezoek aan ons museum.” Een bedrijf voor zeilcharters dat normaal gesproken veel Duitse schooljeugd trekt, krijgt afzegging na afzegging nu het Duitse ministerie van Onderwijs het advies heeft gegeven reisjes naar Nederland van het programma te schrappen. Een campingeigenaar uit Gelderland heeft zijn terrein noodgedwongen maar gesloten. „We kregen te veel annuleringen binnen. Normaal gesproken zitten wij rond deze tijd volgeboekt. Nu willen mensen niet op vakantie in een gebied met kommer en kwel en afgesloten natuurgebieden.”

De gevolgen van de mond- en klauwzeeruitbraak gaan het normale bedrijfsrisico ver te buiten, aldus MKB-voorzitter H. de Boer. De opgelopen omzetschade is volgens hem ook nog eens „oneigenlijk”, omdat de Nederlandse overheid in 1991 –samen met andere EU-lidstaten– heeft besloten het vee niet meer te vaccineren. „Dat besluit is buiten ons om genomen en ook in de agrarische sector is er over de brede economische gevolgen nauwelijks nagedacht.” Enige oplettendheid van de kant van MKB-Nederland was toch op zijn plaats geweest? De Boer: „De hand mag misschien een klein beetje in eigen boezem, maar we wisten destijds echt niet wat er stond te gebeuren. Bijna niemand wist dat, ook onze vrienden bij LTO-Nederland niet.”

Geen genoegen
De Boer piekert er dan ook niet over om de uitspraak van minister Jorritsma van Economische Zaken over te nemen dat het in dit geval om een normaal ondernemersrisico zou gaan. „Ik ga echt niet in een hoekje zitten na zo'n opmerking.” MKB-Nederland wil nu laten uitzoeken hoe het non-vaccinatiebeleid tot stand is gekomen en of daar juridisch gezien iets mee kan worden gedaan. De Boer zet in op een overheidsuitkering ter grootte van het „volledige schadebedrag. Ik neem geen genoegen met de helft, zo ben ik niet gebouwd.” MKB-Nederland pleit voor een regeling à la de Vergoedingsregeling Watersnood 1995, toen de regering ook ruimhartig bijsprong.

Met het claimen van omzetschade bij de overheid heeft de Brabantse detaillist Jaspers geen moeite. „Dit soort calamiteiten kunnen wij als kleine ondernemers niet aan zien komen. Ze zijn ook niet te verzekeren. De mkz-crisis is te vergelijken met een natuurramp.” Schouten uit Oene vindt het „niet meer dan terecht” dat de overheid over de brug komt. Optimistisch is hij daarover evenwel niet. „Voor de boeren is terecht veel aandacht. Maar wij als kleine en middelgrote ondernemers dreigen tussen wal en schip te vallen. Dat kan toch niet de bedoeling zijn?”