„Je hebt nergens schik meer in”

Er is geen klant te bekennen in de winkel met landbouwartikelen van Jan Kluin, pal naast de molen in Oene. „Het is erg stil en rustig. Je hebt nergens schik meer in”, zegt Kluin. Hij wijst naar een bak schrikdraad. „Als er geen vee meer in de wei staat, hoeft een boer ook geen afrasteringsmateriaal te kopen.” In een schuur wijst Kluin naar pallets met zakken veevoer. „Ik durf niet veel bij te kopen. Anders blijf ik met dat spul zitten.”

Oliefilter
Het landbouwmechanisatiebedrijf van Kluin ligt zo'n beetje op z'n gat. „De omzet uit handel in machines en onderdelen en reparaties is ongeveer nul”, verklaart de bedrijfsleider in het kantoortje, waar een tv-toestel en een orgeltje deel uitmaken van het meubilair. „Normaal komen boeren hier voor een oliefilter voor hun tractor. Nu niet. Cyclomaaiers, kunstmeststrooiers, noem maar op, het wordt allemaal niet verkocht. Alle koeien in deze omgeving gaan of zijn immers weg. Dat is geen kleinigheid.”

Zoon Henk, een van Kluins vier werknemers, heeft het bijltje er inmiddels bij neergegooid. „Hij zei: Pa, ik zie dit niet zitten.” Henk is nu aan het werk als automonteur in Apeldoorn. De andere werknemers hebben tot nu nog wat om handen. Kluin: „Een van ons helpt nu bijvoorbeeld ergens mee met het uitbreken van een keuken. Een ander assisteert bij het opzetten van een eiersorteermachine. Onze stelregel is: Alles aanpakken en zorgen dat je de kost verdient.”

Slangen
Als Kluin in deze crisistijd zo nu en dan nog een landbouwmachine verhuurt, komt daar heel wat bij kijken. „Pas moest een boer een giertank hebben, z'n kelder zat vol. Dus ik heb die giertank gebracht. Toen bleek dat ik de slangen er niet bij mocht leveren, vanwege het besmettingsgevaar. Uiteindelijk kon de boer zelf wat slangen opscharrelen, anders had hij die gier met een schepje uit z'n put moeten halen. Een andere klant wilde een eg om een stuk grasland bouwklaar te maken. Volgens de regels mocht de man de eg niet zelf ophalen, dus moest ik dat ding brengen. Er komt in dat soort situaties dus wel een oplossing, maar het gaat allemaal erg moeizaam.”

Verkoop van landbouwmachines kan Kluin deze tijd wel op z'n buik schrijven. „Ik heb hier een Valmet-tractor van 75.000 gulden staan. Die raak ik nu niet kwijt. De naam van Oene is besmet.”

Melkrobots
Per dag loopt de landbouwmechanisatiebranche in Nederland een schade op van 2,5 miljoen gulden aan omzetverlies en extra kosten. De schatting komt van de Federatie Agrotechniek, waarbij 1200 bedrijven met in totaal 12.000 werknemers zijn aangesloten. „Er pakken zich donkere wolken samen boven onze sector”, verwoordt secretaris R. I. de Jong de zorgen. „Ik denk dat er bedrijven over de kop zullen gaan.” Naar schatting 2000 werknemers zitten op dit moment thuis.

Fabrikanten, importeurs en dealers verhandelen veel minder landbouwmachines. „Een boer die onzeker is over het voorbestaan van zijn bedrijf, blijft natuurlijk op zijn oude tractor rondrijden. En als er geen koeien zijn, verkoop je ook geen melkrobots.”

Vooralsnog is het allerminst zeker of de sector in aanmerking komt voor een schadevergoeding. De federatie wil dat de toeleveringsbedrijven onder de ”Wet tegemoetkoming schade bij rampen en zware ongevallen” vallen. Daardoor kunnen ze aanspraak maken op een vergoeding. „Een groot aantal bedrijven heeft immers forse structurele schade”, aldus De Jong.

Strijdlust
Om toch wat werk om handen te hebben, kopen werkloze boeren spullen om opknapklusjes uit te voeren, zo merkt Kluin. „Dan gaat het bijvoorbeeld om bouten om een slot te repareren. Boeren die geruimd zijn, moeten alles grondig schoonmaken. Dan hebben ze tenminste nog wat te doen. Dat is maar goed ook. Werk is immers de beste therapie.”

Kluins winkel in Oene dient ook als een soort aanloopcentrum voor boeren uit de omgeving. „Gisteren stonden ze hier wel met z'n tienen te praten. Zo kun je elkaar wat opbeuren.”

Ondanks de zorgen is Kluin er de man niet naar om bij de pakken neer te gaan zitten. „We moeten de botten er tegenaan gooien, zoals ze dat hier zeggen. Loat'n we de kop d'r bie holl'n. Het is mooi dat we in Oene elkaar helpen. Iedereen heeft te maken met deze ramp. De boer, maar ook de slager, de meubelman, de manufacturier. Ik merk dat de strijdlust bij de meesten niet is verdwenen. De spirit bij de boeren zit er nog in. Het is nooit zo donker geweest, of het werd weer licht.”