„Mensen maken knorgeluiden”

De IJssel bij Welsum is Holland op z'n mooist. Stapelwolken kleuren in talloze tinten blauw en grijs. Fel zonlicht veroorzaakt zilvervlekken op het water van de rivier. Hoge populieren staan met hun voeten in het water. Plus de molen. Hoe verraderlijk, die lyriek. Aan de andere kant van de dijk is op de uitgestrekte weilanden geen koe te bekennen. Dodigheid alom. Bij een dijkhuis wappert een rafelige, zwarte vlag. „Hé LJB (Laurens Jan Brinkhorst, red.)”, bijt een spandoek, „how many cows did you kill today?” (hoeveel koeien hebt u vandaag gedood?)

In een witte cabine, bij de pont van Welsum naar Olst, blikken de Brabantse agenten Perry Claassen en Frans Rooderkerken over de rivier. „Mooi uitzicht, je zou het zo achter je huis plakken”, zegt Rooderkerken. „Raar, die zwarte vlag”, vindt Claassen.

Beide agenten werden dinsdagavond opgeroepen om voor vier dagen naar de driehoek Apeldoorn-Zwolle-Deventer te verkassen om mee te helpen aan de controles in verband met de mkz-crisis. De dienders bivakkeren tijdelijk in een bungalowpark in Beekbergen.

Storm loopt het niet bij controlepost bij de veerpont. „Het is hier erg rustig”, zegt Perry Claassen. „Met de pont komen niet meer dan een stuk of drie auto's per keer. Dan gaat het om mensen die de rivier oversteken om even een boodschap te doen om meteen weer terug te keren.”

De agenten hebben nog geen mensen betrapt op het vervoer van dieren. Doorgaans is de medewerking van de burgerij prima, zegt Roorderkerken. „Soms zijn mensen wat kortaf. Net sprak ik een vrouw die wat kortaf deed. Uit haar woorden begreep ik dat dieren uit haar omgeving zijn geruimd. Logisch dat je dan niet zo blij bent met die controles.”

Kaal
Stukken drukker is het bij mkz-controles in Apeldoorn. In het noorden van de stad staan zo rond half vijf lange rijen auto's. Militair David Nijman van het 400 geneeskundig bataljon is vanaf acht uur 's ochtends in touw. Omdat hij op een post staat waar veel auto's langskomen, die net daarvóór ook al zijn gecontroleerd, moet Nijman flink wat klachten van chauffeurs slikken. „Sommigen zitten flink te schelden en doen echt met grote tegenzin hun raampje open. Net reed er iemand tegen de arm van mijn collega aan. Die automobilist heeft een bon gekregen.”

Lang niet iedere auto wordt gecontroleerd. „Dan heb je binnen de korste keren een grote file”, zegt Nijman. „Soms kijken we even vlug in een auto, als alles dan kaal is, laten we die doorrijden. Als ik een vrachtwagen van Coca Cola zie rijden, dan ga ik ervan uit dat hij geen varkens achterin heeft zitten.” Smokkelaars heeft Nijman nog niet betrapt. „Net kregen we een bericht over autobusjes van een installatiebedrijf binnen. Die zouden varkens smokkelen. Maar wij hebben hier nog niets gezien.”

Voor soldaat Nijman is het niet de eerste keer dat hij inspringt bij (nationale) crises. Hij was eerder betrokken bij de bestrijding van de varkenspest. „Toen moesten we varkens tellen en er op toezien dat die dieren een beetje fatsoenlijk werden afgemaakt.” Ook was de militair paraat bij het hoge water in Groningen in 1998. „Konden we zandzakken sjouwen.”

Schapen
Defensie heeft ruim zeshonderd militairen ingezet bij de strijd tegen verdere verspreiding van het mond- en klauwzeervirus. Nog eens driehonderd militairen staan paraat en kunnen direct worden ingezet. Bij de regionale militaire commando's Oost, Midden en Zuid staan per commando honderd militairen paraat.

Midden op de hei, op een smal weggetje bij Gortel, assisteren de militairen Corné van Dijk (20) en Vincent Pauw (19) bij de mkz-controles. Van zeven uur 's ochtends tot zeven uur 's avonds. „Het is weer eens wat anders”, zegt Corné, een sjag draaiend.

Passanten nemen de controles doorgaans voor lief, merkt Corné. „Sommigen maken er grapjes over. Zo van: Ik heb echt niet m'n hele boerderij in m'n achterbak gestopt. Net zei de bestuurder van een Mini: Ik heb zes schapen in de achterbak. Af en toe maken mensen knorgeluiden.”

Af en toe knopen automobilisten een praatje aan met de militairen. Vincent Pauw: „Het is echt crisistijd. Net hoorde ik een verhaal van iemand over een familiebedrijf dat door mond- en klauwzeer failliet is gegaan.”