Een kruitvat in Kootjebroek

De verwachte confrontatie tussen actievoerders en politie is gekomen. Toch hadden waarschijnlijk weinigen er rekening mee gehouden dat de botsing zo gewelddadig zou zijn. Actievoerders versus arrestatieteams en ME'ers. Het einde van de ongeregeldheden is nog niet in zicht.

De actieleiders laten er geen twijfel over bestaan. „We gaan door. Vanaf nu zijn alle middelen geoorloofd. We komen terug. Als zij met wapenstokken komen, komen wij met ijzeren staven.” Volgens Wilfred –„mijn ouders hebben 300 varkens”– bestaat de harde kern achter de acties uit zo'n vijftig tot zestig man.

Volgens hem bestaan de honderden actievoerders op de barricaden vrijwel volledig uit Kootwijkerbroekers. Anderen betwijfelen die mening. Gerard uit Ede ziet veel bekenden uit zijn woonplaats. De hervormde predikant ds. J. Niesing herkent juist weinig gezichten. „Dit zijn niet mijn schaapjes”, verklaart hij vlak voor de escalatie.

Addy vermoedt veel belangstelling uit de regio. Gezien het tijdstip lijkt dat voor de hand liggend. „Hoe later op de avond, hoe minder boeren en hoe meer jonge actievoerders. Het uitgaansleven heeft zich gemengd met de boeren.” Discotheken en cafés in de omgeving draaien waarschijnlijk een mindere avond. Een ambtsdrager denkt aan „brede support” van de Veluwe. „Boeren beschikken niet over shovels en bulldozers.”

Rentmeesters
Veel actievoerders zijn kerkelijk. Hervormd, gereformeerde gemeente, gereformeerde gemeente in Nederland, oud gereformeerd. Mag je principieel gezien wel met dergelijke acties meedoen? „De dominee is het eens met ons standpunt dat het doden van gezonde dieren niet mag, maar wijst harde acties van de hand. Het zij zo. Ik steun de acties. Ik mag toch een eigen mening hebben”, verwoordt een dertiger het standpunt van veel sympathisanten.

Twee kerkelijk meelevende dames staan op afstand te kijken naar een brandend wrak onder in de sloot. De onherkenbare middenklasser brandt als een fakkel. De mening van de twee dames over het verzet tegen de overheid staat haaks op elkaar. „Wij zijn rentmeesters over de schepping. Het doden van gezonde dieren gaat tegen de geboden van God in. Het zijn schepselen. Dan mag je je tegen de overheid verzetten”, is de vaste overtuiging van Mirjam. „Vasthouden van RVV'ers? Misschien leren ze er iets van. Wat Brinkhorst doet is toch ook niet terecht?”

Buurvrouw Elly toont veel begrip voor de emoties van de boeren, maar kan toch niet meegaan met de gewelddadige acties. „Op deze manier verzet plegen, is toch niet geoorloofd. Nee, dat geloof ik niet. We moeten ons ook aan de overheid onderwerpen.”

Ze kan zich echter niet aan de indruk onttrekken dat er in het land met twee maten wordt gemeten. „Conducteurs en machinisten mogen zomaar het land platleggen. De hele samenleving ontwricht daardoor. Hier staat de politie niets toe. Maar wie heeft hier nou last van zo'n blokkade? Dat kan ik niet snappen.” Een opstandige boer op de barricaden reageert heftig. „Wat de Turken en Koerden kunnen, kunnen wij ook”, zegt hij, verwijzend naar de recente rellen in Den Haag.

Te ver
Het vlammen vreten verder aan het wrak. Ergens ontstaat kortsluiting in de bedrading. De claxon –of is het de alarminstallatie?– begint spontaan te loeien. Langdurig en klaaglijk. Onverwacht flitsen de koplampen aan. Even maar. Dan dooft de verlichting. Voorgoed.

Even verderop brandt een RVV-busje. Op de fiets kijkt diaken E. J. Bos van de hervormde gemeente bezorgd toe. „Ik kan op zich begrip opbrengen voor acties”, zegt hij op persoonlijke titel. „Maar ook al is de nood groot, dit gaat te ver. Dit is geweldpleging.”

Vlak voor de escalatie is de ambtsdrager vertrokken. Hij kijkt even later naar het brandende busje. „De nood is groot”, benadrukt Bos. „Vooral de emotionele nood. Over de financiën hebben we nog niemand horen klagen.”

Onduidelijkheid
Het grootste pijnpunt onder de Kootwijkerbroekers is de onduidelijkheid over mkz in het dorp. Actieleider Wilfred is ervan overtuigd dat de dierziekte in het dorp heerst. „Maar daarom kunnen we de gezonde dieren nog niet laten afmaken. Die veertien zieke beesten, oké, maar de rest niet. Ben je helemaal gek geworden.” Wilfred heeft zich ziek gemeld om zich volledig op het verzet te kunnen werpen.

Een demonstrant reageert woedend. „Mkz? In dit dorp is geen mkz. Overal verspreidt de ziekte zich. Hier niet. Hoe kan dat?” De onduidelijkheid veroorzaakt veel frustratie. „Deze rellen waren niet gebeurd als er duidelijkheid was”, denkt Elly. Diaken Bos kent de twijfel. Hij reageert voorzichtig. „Ik stel me achter de twijfel op.”