Geen vee meer in Kootwijkerbroek

Donderdag, rond halfeen. Het nieuws is nog maar even bekend, maar de eerste persmensen strijken al neer in het Veluwse dorp. Straalzenders worden opgesteld, straatinterviews afgenomen. Politiemensen patrouilleren door het buitengebied. Bij de plaatselijke Golff-supermarkt spreken mensen elkaar aan. Het onderwerp is mkz.

Dag en nacht
„Ik wil er soms even niet meer aan denken”, aldus een vrouw, zelf boerin. „Nee, het gaat er niet om hoe ik heet, we hebben een gemeenschappelijk probleem. Het houdt me dag en nacht bezig. Ik hoop dat we ooit weer kunnen lachen.” Haar plaatsgenoot, mevrouw Van Essen, is er ontdaan van. Ze woont dicht bij het getroffen –en al geruimde– kalverbedrijf van boer Theunissen aan de Kerkweg, de buurt die in de volksmond het Hoevendorp heet. „Kijk eens in de rondte. Het vee op alle bedrijven die je ziet, gaat eraan.”

De gevolgen zijn letterlijk niet te overzien, gaan verder dan het oog reikt. Een straal van 2 kilometer, dat betekent zo'n 227 boerenbedrijven met circa 70.000 dieren. „Van De Valk tot aan Voorthuizen”, aldus een oudere boer. Hij blijft de rest van de dag thuis, omdat de Rijksdienst voor de keuring van Vee en Vlees (RVV) elk moment een brief kan bezorgen met verdere instructies. De ontsmettingsbak op het erf en het touw over de oprit hebben het tij niet kunnen keren.

Het steekt de man dat hij zijn twintig stuks jongvee niet mag houden. „Heel Kootwijkerbroek zegt nee tegen preventief ruimen van gezonde dieren, ook de burgers. Maar we hebben níks in te brengen. Ik zou mijn dieren graag op eigen risico willen houden. Als ze dan toch mkz blijken te hebben, draag ik zelf de financiële gevolgen. Graag. Héél graag!”

Hooivorken
Bijna alle boeren hebben hun erven al dagenlang hermetisch afgesloten. De aanwezige veehouders in een inderhaast ingericht crisiscentrum in de brandweerkazerne houden hun kaken stijf op elkaar. „We hebben niets te zeggen.” De oudere boer die wel wil praten –„asjeblieft niet met mijn naam in de krant”– zegt intensief telefonisch contact te hebben met tal van collega's. „Sommigen zeggen: Ik zet alle hooivorken klaar en steek er iedereen aan die aan mijn vee durft te komen.” Plaatsgenote mevrouw Van Essen denkt dat het uiteindelijk zo ver niet zal komen. „Dat geloof ik niet. Zo zit een Kootwijkerbroeker niet in elkaar.”

Vannacht kwam het echter toch tot een opstootje toen tientallen boze boeren drie RVV-medewerkers het werk belemmerden. Het ministerie van Landbouw sprak van een gijzeling, de politie zwakte die mededeling vanmorgen wat af. De boeren hebben een auto van de RVV'ers in de sloot geduwd. „Er is heftig gediscussieerd, maar fysiek geweld kwam er niet aan te pas”, aldus een woordvoerder. Ook zouden er wat brieven met mededelingen voor de boeren over de vaccinaties en dergelijke zijn verscheurd.

Directeur C. Dubbeld van de reformatorische Rehobothschool spreekt van „een wilde dag vol geruchten.” Nu het nieuws over mkz is bevestigd, steken de emoties bij de kinderen de kop op. „Moet je eens indenken. Er is een klas waar negen kinderen in zitten bij wie de bedrijven moeten worden geruimd.”

De leerkrachten –„dit vergt heel veel van hen”– proberen voldoende tijd uit te trekken om over het drama te praten. „Dat moet, maar daarnaast vinden wij het ook nodig om op tijd te zeggen: Jongens, weer aan het werk. Dat leidt de aandacht misschien wat af”, aldus Dubbeld. De kinderen mogen dezer dagen gewoon naar school. De Onderwijsinspectie zal er anderzijds niets van zeggen wanneer boeren hun kroost toch thuis willen houden.

Waarachtige bekering
Ds. P. Blok, predikant van de plaatselijke gereformeerde gemeente, is pastoraal volop met de mkz-crisis in het dorp bezig. „Veelal telefonisch, ik mag niet naar de mensen toe.” De predikant las aan tafel Jeremia 5, een hoofdstuk dat „in de orde van het schriftlezen” aan de beurt was. „Ik werd stil van wat ik daar las. „O, Heere! zien Uw ogen niet naar waarheid? Gij hebt hen geslagen, maar zij hebben geen pijn gevoeld; Gij hebt hen verteerd, maar zij hebben geweigerd de tucht aan te nemen; zij hebben hun aangezichten harder gemaakt dan een steenrots, zij hebben geweigerd zich te bekeren.””

Wat moet in dat licht bezien de houding van de mensen zijn? „Ik hoop van ganser harte dat we zien dat het een gesel Gods is, dat de diepe oorzaak van deze slagen is dat we God hebben verlaten en dat er maar één weg is: die van waarachtige bekering.” Ds. Blok hoopt zondag zeker bij de toestand in Kootwijkerbroek stil te staan. „Dat is een opdracht.”

In het gemeentehuis in Barneveld –Kootwijkerbroek ligt in deze gemeente– verbijt veehouder Gerard Beekhuis zijn tranen als hij burgemeester W. A. Burgering de te nemen maatregelen heeft afgekondigd. Beekhuis, bestuurder van de regionale boerenorganisatie GLTO, heeft de boodschap nog nauwelijks verwerkt. „Ik kan het nog steeds niet bevatten. Maar ik weet wel dat mijn kinderen dit nooit zullen vergeten. Dit dreunt een leven lang na.” Of, in de woorden van de burgemeester: „Er hangt een grote deken van diepe droefenis en emotie over Barneveld.”

Voor de plaatselijke voorzitter van GLTO, J. Veldhuijzen, kwam het bericht over de uitbraak gisteren als „een donderslag bij heldere hemel. Eigenlijk hadden we er al niet meer op gerekend. Vorige week dinsdag hoorden we van een verdacht geval. Het werd toen heel spannend. Allerlei geruchten over de oorzaak staken de kop op. Daarna zakte de spanning, tot afgelopen maandag ineens het bericht kwam dat het bedrijf zou worden geruimd. Gelijk was de spanning weer terug. Maar dinsdagavond kwam de mededeling dat bepaalde maatregelen werden versoepeld. Zo mocht er weer mest worden vervoerd. Hierdoor dachten we dat de ziekte ons voorbij zou gaan. Toen gisteren het bericht kwam dat er toch sprake was van mond- en klauwzeer rekende niemand daar meer op.”

Hongersnood
Ondertussen hangt er aan een van de plaatsnaamborden in Kootwijkerbroek een spandoek: ”Stop ruimen, start enten”. De oudere boer kan het zich indenken. „Vroeger kwam mkz vaak voor, meestal als de dieren op stal stonden. Deed je ze in het voorjaar de wei in, dan waren de blaren binnen de kortste keren verdwenen. Waarom kan zoiets nu niet?” Hij hoopt het niet, „maar als het zo doorgaat krijgen we nog eens hongersnood. Vorige week slechts twee dagen geen transport en de schappen waren leeg!”

De autoriteiten wilden het preventief inenten van de dieren vandaag afronden. Er wordt gevaccineerd vanaf de rand van het gebied richting het centrum, waar het besmette bedrijf ligt. De dieren aan de buitenkant van de cirkel worden het eerst geënt om op die manier een bufferzone in te bouwen. Daarop volgen in omgekeerde richting de ruimingen: van de binnen- naar de buitenkant van het gebied. Onafwendbaar, zo lijkt het. Dat kan een paar dagen duren, hooguit een paar weken –afhankelijk van de destructiecapaciteit– maar dan staan zo goed als alle hokken en stallen leeg. In heel Kootwijkerbroek.