Koninklijk huis 8 december 1999

Kok betreurt citeren van
uitspraken koningin Beatrix

Door Bea Versteeg
Premier Kok betreurt het citeren van de uitspraken van koningin Beatrix. Hij liet dat weten in antwoord op vragen van het SP-Kamerlid Van Bommel. De NRC, een van de kranten, die de uitlatingen van het staatshoofd op de bijeenkomst van het Nederlands Genootschap van Hoofdredacteuren letterlijk weergaf, heeft daar geen boodschap aan.

In het commentaar van maandag legt de krant uit waarom ze de woorden van koningin Beatrix letterlijk heeft weergegeven. „Omdat een accuraat weergegeven citaat de spreker het meeste recht doet, de lezer het beste informeert en de redacteur in zijn waarde laat. Daarmee vervult de krant zijn primaire functie: zo letterlijk en objectief mogelijk verslag doen van wat gezegd en gedaan is. Het is niet de taak van de krant om het kabinet behulpzaam te zijn bij het politiek afschermen van het staatshoofd. Dat moet het kabinet zelf doen. De koningin heeft invloed, haar opvattingen worden achter de schermen her en der gehoord. Dat mag dus ook in het openbaar, indien zij ervoor kiest die openbaar te maken.”

Objectief
Op de mening van de kwaliteitskrant is wel wat af te dingen. De krant doet voorkomen of zijn redacteuren alleen objectief verslag kunnen doen van gebeurtenissen als ze de spreker of spreekster letterlijk citeren. Als de schrijver van het hoofdredactioneel artikel eerlijk is, weet hij ook wel dat dit in de praktijk van alledag heel weinig voorkomt. De meeste mensen spreken nu eenmaal geen schrijftaal. Hun uitspraken letterlijk opschrijven zou kolommen gevuld met soms aller belabberdst Nederlands opleveren.

De meeste journalisten kiezen er dan voor om de uitspraken te parafraseren. Geen spreker die zich erover beklaagd. Geen redacteur, behalve die bij de NRC blijkbaar, die zich er minder door in zijn waarde voelt gelaten. Ook over het parafraseren of toeschrijven van uitspraken van koningin Beatrix heeft tot voor kort niemand zich beklaagd. Het was nu eenmaal de afspraak waaronder het staatshoofd met journalisten wilde spreken.

Ergernis
De NRC heeft die regel aan zijn laars gelapt en is daarvoor door premier Kok in algemene termen op de vingers getikt. Als de krant doorgaat met het citeren, zou het gevolg wel eens averechts kunnen zijn. Koningin Beatrix kan, hoewel zij ook niet bij de eerste tegenwind de doek in de ring gooit, besluiten om geen informeel praatje met journalisten te houden. De tijd zal het leren.

Uit de antwoorden van Kok blijkt dat hij de kritiek van het staatshoofd op de pers voor zijn rekening neemt. Hij dekt ze daardoor met de politieke verantwoordelijkheid die krachtens de Grondwet heeft. De instemming is geen galant gebaar van de premier. Ook hij laat soms in woord en gebaar zijn ergernis over het optreden van de pers blijken.