Kerken hebben nog nauwelijks
invloed op meningsvorming

Dat zei de godsdienstsocioloog prof. dr. G. Dekker zaterdag tijdens het jaarberaad van het Multidisciplinair Centrum voor Kerk en Samenleving (MCKS). Wie tegen abortus is, verwacht dat de kerken zich tegen abortus uitspreken. Wie abortus goedkeurt, wil een kerkelijke instemming. „Men vraagt een morele fundering of sanctionering van de eigen opvattingen en het eigen gedrag”, zei prof. Dekker.

Getemperd
De medeauteur van “God in Nederland 1966-1996” temperde daarmee de juichstemming waarin kerkleiders sinds de verschijning van het onderzoek verkeren. Hij betreurt het dat kerkleiders vorig jaar ondanks waarschuwingen eenzijdig op de resultaten hebben gereageerd. Ook de nieuwe gegevens, die Dekker in Driebergen presenteerde, tonen volgens hem aan dat van optimisme over de maatschappelijke rol die kerken spelen, geen sprake mag zijn.

Kerken moeten zich daarom op hun identiteit bezinnen. De meeste Nederlanders beschouwen de kerken nu als nuttige, maar niet noodzakelijke instellingen, zoals Greenpeace dat ook is. Maar kerken zouden misschien juist „lastige, hinderlijke, cultuurkritische” organisaties moeten zijn om te kunnen overleven, meent Dekker. „Zij moeten niet politiek spreken, maar zij moeten kerkelijk over de politiek spreken”.

Te ver springen
Kerkleiders hebben intussen volgens Dekker geleerd dat de verleiding groot is om daarbij verder te springen dan de „kerkelijke polsstok” lang is. De uitspraak van bisschop Muskens van Breda dat een arme in uiterste nood een brood mag stelen, is ethisch te verantwoorden. Maar hij ging te ver toen hij zei dat het minimumloon omhoog moest.

Ook kardinaal Simonis ging volgens Dekker recent nog buiten zijn boekje door het afnemende respect voor het menselijk leven, dat zich uit in het toestaan van abortus en euthanasie, in verband te brengen met het straatgeweld. Het eerste oordeel is een functie van de kerk, het tweede niet, meent Dekker.

Het PvdA-Tweede-Kamerlid Kalsbeek zei dat kerken zich moeten uitspreken over armoede en rechtvaardigheid. Maar vanaf de kansel mag volgens haar nooit een politiek oordeel klinken.

G. Crijns, die namens Amnesty International de contacten met kerken onderhoudt, zei vooral heldere standpunten van kerken te verwachten. „Als een kerk zelfbewust is, heeft ze een mening en wil ze die uiten, of die wenselijk is of niet”. Maar op het gebied van de mensenrechten laten de kerken het volgens haar nog altijd afweten. Plaatselijk willen gelovigen zich wel voor mensenrechten inzetten, maar op landelijk niveau heeft ze het gevoel dat het onderwerp „in een zwart gat verdwijnt”.