Kwetsbaar huwelijk van de president

Vijf jaar geleden leerde De Klerk de rijke Griekse scheepsmagnaat Tony Georgiadis en zijn vrouw, Elita, kennen. De Griek was onder de indruk van de stappen die De Klerk begin jaren negentig zette om de apartheid af te schaffen. Hij besloot diens hervormingsbeleid financieel te ondersteunen. De families De Klerk en Georgiadis werden vrienden en regelmatig verbleven FW en Marike op het landgoed van de rijke Griek in Engeland.

In juli 1994 zou De Klerk door Tony zijn betrapt in een een wat al te vrije positie met Elita. FW en Elita zouden tegenover Marike en Tony hebben erkend fouten te hebben gemaakt. Ze beloofden elkaar niet meer te zien. Volgens een verklaring van De Klerk heeft hij zich twee jaar aan die belofte gehouden. Maar, zoals hij vorige week zei: „Ik ben verliefd op een andere vrouw en zij op mij”. FW erkende dat de relatie tussen hem en Elita de laatste maanden weer was opgebloeid en toonde berouw over de pijn die hij zijn familie en vooral zijn vrouw, Marike, aandeed.

Met pijn begrip
De familie De Klerk is lid van de Gereformeerde Kerk, die dr. Postma in 1859 stichtte als een afsplitsing van de Hervormde Kerk. De Gereformeerde Kerk in Zuid-Afrika heeft circa 107.000 leden en is daarmee aanzienlijk kleiner dan de Hervormde Kerk (200.000 leden) en de Nederduitse Gereformeerde Kerk (NGK) met ruim 1,2 miljoen leden. Bij de NGK zijn de meeste voormalige voormannen van de Nationale Partij aangesloten zoals oud-president P. W. Botha en oud-minister van buitenlandse zaken Pik Botha. De NGK zegt over echtscheiding: „Het is ons geloof dat het huwelijk niet verbroken mag worden. Maar als er sprake is van een onherstelbaar verval van het huwelijk moet men daar met pijn begrip voor hebben”. „We willen echtscheiding zeker niet makkelijk maken”, aldus dr. Willie Botha, een theoloog van de NGK in Pretoria.

Het algemene standpunt van de Gereformeerde Kerk is dat echtscheiding „onschriftuurlijk en onaanvaardbaar” is. Dr. J. Visser, voorzitter van de laatste synode van de Gereformeerde Kerk, zegt dat wat is gebeurd erg triest is. Hij vindt dat niemand het recht heeft om te oordelen, maar men kan alleen maar hopen dat het huwelijk van de De Klerk het zal overleven. „Ik heb vooral medelijden met mevrouw De Klerk”, zegt hij. „Men kan alleen bidden dat De Klerk ter wille van God tot zijn positieven komt en in het belang van zijn vrouw en familie, de Afrikanen en de kerk”.

Beraad
Als gevolg van De Klerks actieve jaren in de politiek zijn hij en zijn vrouw lid van de Gereformeerde Kerk in zowel Pretoria als Kaapstad. Dit omdat het parlement vroeger altijd een halfjaar zitting had in Kaapstad en dan weer in Pretoria. De oud-president was vóór zijn politieke carrière ouderling van de gemeente in Vereeniging, een buitenwijk van Johannesburg.

Als FW het inderdaad tot een echtscheiding wil laten komen, wordt de zaak door de kerkenraad van de Gereformeerde Kerk in Kaapstad behandeld. Daar is De Klerk inmiddels ook in beraad met zijn predikant, dr. P. Bingle. Deze beschouwt FW als een „eerlijk en oprecht lidmaat, die niet bang is om voor de Heere op de knieën te gaan”.

Ds. D. Breed van de Gereformeerde Kerk in Waterkloofrand (Pretoria) vertelt dat FW en Marike zondags meestal zowel de ochtend- als de avonddienst bijwonen. Afgelopen zondag preekte Breeds over het thema vergiffenis. De familie De Klerk was echter niet aanwezig. De schriftlezing was uit Kolossensen 3:5-17, dat in de Nederlandse vertaling begint met de woorden: „Doodt dan uw leden, die op de aarde zijn, namelijk hoererij, onreinheid, schandelijke beweging, kwade begeerlijkheid, en de gierigheid, welke is afgodendienst. Om welke de toorn Gods komt over de kinderen der ongehoorzaamheid”.

Ds. Breed merkte in zijn preek op dat „als God vergeeft, Hij verhoudingen herstelt. Als tegenover mij een onrecht wordt gepleegd, moet ik op zo'n manier vergeven dat de verhouding tussen mij en die persoon wordt hersteld. Het einddoel van vergiffenis is herstel. De dingen die verkeerd zijn, moeten uit de weg worden geruimd. Zo groeien mensen nader tot elkaar”.

Vergeven
Marike de Klerk heeft gezegd dat ze haar man zal vergeven en hem niet zal prijsgeven. Een vriendin van Marike zegt: „Haar hele visie op het leven is gebaseerd op het gegeven dat het huwelijk van God is”.

Inmiddels heeft FW bedankt voor zijn positie als kanselier bij de Potchefstroomse Universiteit (PU), de enige christelijke universiteit in Zuid-Afrika. Volgens de universiteit hebben de huidige omstandigheden een omstredenheid meegebracht die „niet in het belang van de universiteit kon zijn”. De Klerk heeft in een openbare verklaring om excuses gevraagd „in zoverre de huidige situatie de universiteit in verlegenheid heeft gebracht”.

Ds. Bingle blijft positief. „Hopelijk kunnen we FW in de begeleidende pastorale gesprekken nog eens wijzen op de waarde van het huwelijk. Ik weet dat echtscheiding in principe niet past in de visie van de beide De Klerks”.