De spiegel van Amsterdam 2000

Mr. Van der Poel, Afrika-secretaris van de Gereformeerde Zendingsbond (GZB), bezocht twee dagdelen van Amsterdam 2000. Hij kwam „bemoedigd” terug. „Ik zie het als een krachtig getuigenis en ook een verademing dat zo veel christenen uit de hele wereld bijeen waren omdat ze de Naam van Jezus Christus willen verkondigen als de enige weg tot behoud.”

Ds. J. J. van Eckeveld, voorzitter van het zendingsdeputaatschap van de Gereformeerde Gemeenten (ZGG), volgde het congres via de krantenverslagen. Hij heeft er een wat dubbel gevoel bij. „Als er zo veel mensen bijeen zijn die de unieke betekenis van Christus belijden, en dat in een stad die voor het grootste deel met God heeft afgerekend, gaat daar een getuigenis van uit.”

Aan de andere kant voelde hij een afstand tot sommige toespraken. „Vanuit het gereformeerd belijden kan ik niet mee met een evangelisatieboodschap dat God alle mensen liefheeft, dat Christus voor alle mensen is gestorven.”

Diepgang
Van der Poel: „Het congres wás breed: van gereformeerd en presbyteriaans tot charismatisch en alles daartussenin. Maar al die evangelisten in Amsterdam wilden eensgezind en met grote ernst de naam van Jezus Christus verkondigen. Ik vond de lezingen doorgaans een behoorlijke diepgang hebben, ook al kun je op een congres als dit natuurlijk niet alles meemaken. Het mooie vond ik dat de sprekers zochten naar wat aan elkaar verbindt. Naar mijn idee is dat in het zendingswerk hard nodig.”

Ds. Van Eckeveld: „Als de contacten in de breedte er maar niet voor zorgen dat we onze gereformeerde belijdenis gaan relativeren. Ik ben daar wel eens bang voor.”

Van der Poel: „Juist in het zendingswerk ben ik ook gaan zien dat er buiten de gereformeerde wereld ook veel te leren is. Ik wil de gereformeerde theologie niet relativeren, maar ze verabsoluteren zou echt van zelfoverschatting getuigen. De verschillen komen wat mij betreft pas later aan de orde, als we eens diepgaand vanuit de kern van het Evangelie met elkaar doorpraten.”

Aanvaarden
Door de ontmoetingen op het zendingsveld is voor ds. Van Eckeveld de „rijkdom en de diepgang van de gereformeerde theologie steeds meer gaan leven. Russische baptisten verschillen stevig met ons van mening op het punt van de kinderdoop en de volharding der heiligen, maar toen ik eens met hen sprak over de doorleving van ellende, verlossing en dankbaarheid...”

Van der Poel: „...toen kon u hen ten diepste aanvaarden als broeders.”

Juist op de zendingsvelden worden de jonge kerken vaak teruggeworpen op het hart van de Reformatie, is de ervaring van beide zendingsmannen.

Ds. Van Eckeveld: „Het zal wel mede komen doordat wij het gereformeerde belijden zelf meegegeven hebben, maar de jonge kerk in bijvoorbeeld Nigeria stáát daar echt voor in confrontatie met bijvoorbeeld pinksterkerken.”

Van der Poel: „Dat is zeer herkenbaar. Vooral in Afrika en Latijns-Amerika oefenen de evangelische en charismatische beweging aantrekkingskracht uit op de kerken waarmee de GZB in contact staat. In de spanning die dat oproept, is het belangrijk dat de kern van het Evangelie: zalig worden uit genade alleen, het laatste woord krijgt. Wij kunnen het heil niet verdienen. Het gaat om het geloof in Jezus Christus.”

Andere gebruiken
Dat gereformeerde kerken in bijvoorbeeld Afrika andere gebruiken kennen dan we in het Westen gewoon zijn, is voor beide zendingsorganisaties een gegeven, hoewel het ook spannende vragen oproept. Hoe ver, zegt Van der Poel, kan een kerk bijvoorbeeld meegaan in lied- en muziekkeuze om te voorkomen dat hun jongeren naar charismatische kringen overgaan?

Ds. Van Eckeveld: „Maar dat de kerk in Izi slaginstrumenten en tamboerijnen gebruikt, hoeft geen probleem te zijn. Als je de mensen daar ontmoet, hun leven ziet, met hen spreekt, merk je dat hun inrichting van de eredienst niet haaks staat op het gereformeerde belijden.”

Gevoelsgodsdienst
De predikant van de Gereformeerde Gemeenten maakt zich meer zorgen over een „gevoelsgodsdienst”, die hij zowel op het zendingsveld als in de thuissituatie ziet. „Daarom wil ik voorzichtig zijn met een grootscheeps congres als Amsterdam 2000. Zo gemakkelijk kan een opgeklopte sfeer ontstaan.”

Van der Poel: „Mij trof juist de diepgang van de lezingen, waarin onderwerpen als zonde en noodzaak van bekering een vaste plaats kregen. Juist de laatste jaren is er onder evangelischen een beweging te signaleren die nadruk legt op een grondige toerusting vanuit de Schrift op de zendingsvelden.”

Ds. Van Eckeveld: „Voor jonge kerken is toerusting zeer noodzakelijk.”

Van der Poel: „Misschien is het wel het sleutelwoord voor zending in de 21e eeuw.”

Amsterdam 2000 laat zien dat zending in evangelische kringen springlevend is. Hoe staat dat onder gereformeerden?

Ds. Van Eckeveld: „In de confrontatie met de gevoelsgodsdienst en met allerlei vormen van arminianisme, trekken we ons soms op ons eigen eilandje terug. Zo gemakkelijk laten we de grote wereld op haar beloop.”

Van der Poel: „We houden ons denk ik té veel bezig met het verdedigen van de leer, waardoor we het verbreiden van het Evangelie uit het oog verliezen. Als het gaat om betrokkenheid bij zending, kunnen we van evangelischen leren.”

De predikant uit Zeist is bang dat het gebrek aan waarachtig geestelijk leven de diepste achtergrond is dat de nood van de naaste zo weinig weegt. „Is er in onze kerken niet veel zelfgenoegzaamheid? Als trouwe kerkmensen meer belang hebben bij de hoogte van de aandelenkoersen dan bij hun geestelijk welzijn, is er iets grondig mis. Maar als we onze eigen nood zien, is er een drang om ook de naaste te bereiken.”

Aantrekkelijk
Ds. Van Eckeveld heeft ook vragen bij evangelische zending. „Wat is de diepte van de boodschap: Jezus heeft je lief, Hij is een oplossing voor je problemen? Ik denk zelfs dat deze boodschap, juist omdat ze zo aantrekkelijk is, ook gevaarlijk is.”

Van der Poel: „Natuurlijk, we moeten oppassen voor een sfeer die de boodschap vertroebelt. Maar je hoort op zendingsvelden dat velen door Johannes 3:16: Want alzo lief heeft God de wereld gehad, tot geloof zijn gekomen. Waarom zou je in de zending niet mogen inzetten bij Gods liefde voor deze wereld? Juist deze liefde, in het sterven van Zijn Zoon, is van een diepte die in geen enkele andere godsdienst te vinden is.”

Ds. Van Eckeveld: „Kom op het zendingsveld maar uit voor de ruimte in het bloed van de Heere Jezus. Maar het kenmerk van de gereformeerde theologie is dat ze de zaligheid volledig uit God laat opkomen. Een evangelisatieboodschap kan gemakkelijk inspelen op een godsdienst vanuit de mens. Maar wie vanuit de mens begint, komt terecht in activisme dat geen stand houdt.”