SOS uit Bolivia, met grote letters

Met 45 andere Bolivianen woont ds. Vaca deze week het evangelistencongres Amsterdam 2000 bij. „De bijeenkomst inspireert me om getrouw en volhardend te zijn in het evangelisatiewerk.” De leden van zijn presbyteriaanse gemeente spaarden de kosten bij elkaar.

Voor de predikant, van huisuit rooms-katholiek, betekent de gereformeerde leer de zekerheid van de verlossing. „Het gaat om wat de Geest in ons leven heeft gewerkt. God doet alles voor mij, ik niets voor God. Zijn soevereiniteit leidt me van dag tot dag. Ik heb maar te rusten in de leiding en zorg van de soevereine God.”

Vanmorgen zit de presbyteriaanse predikant onder het gehoor van Luis Paláu. Aan deze opwekkingsprediker bewaart hij een bijzondere herinnering. In 1985 bezocht Paláu Cochabamba, met ruim een miljoen inwoners de derde stad van Bolivia. Het was tijdens deze campagne dat Nicolás tot bekering kwam. „Wij waren thuis rooms-katholiek. Dat was een gemakkelijke godsdienst. We vonden het helemaal geen probleem dat we een bar runden. Een Mariafeest was voor ons een hoogtepunt: veel volk, dus goede handel in sterke drank. Als we zonden gedaan hadden, gingen we te biecht en dan was alles weer goed. Nee, in de Bijbel lazen we thuis nooit.”

De boodschap van Paláu was voor Nicolás volledig nieuw. „Hij riep op te breken met concréte zonden. Dat was een harde confrontatie. Thuisgekomen, heb ik verteld over de nieuwe mens die in mij was opgestaan. Behalve een zus werd het hele gezin voor die nieuwe boodschap gewonnen.”

Triest relaas
Wie ds. Vaca vraagt naar de toestand in zijn land krijgt een triest relaas te horen, dat eindigt met de bekentenis: „Ons land is ondergedompeld in de zonde.” De predikant somt op: straatgeweld, werkloosheid, drugsgebruik, stammentwisten, corruptie. Bolivia is ook straatarm. De economische hervormingen van 1985 brachten een voorzichtig herstel van de economie met zich mee, na jaren van duizelingwekkende inflatiecijfers. Maar sinds 1992 is het weer helemaal mis, zegt ds. Vaca. Een kleine elite heeft de macht in handen. Corruptie tiert welig –„het is zo verweven met het politieke systeem, dat je er in het openbaar beter niet tegen kunt waarschuwen”– terwijl de verschillen tussen rijk en arm zeer groot zijn. Het basissalaris van een schoolmeester ligt op omgerekend 50 dollar per maand, een arts verdient 200 dollar. Ds. Vaca zit met 100 dollar daar tussenin. Dat betekent concreet dat een Bijbel voor hem een half maandsalaris kost.

Op papier is het Zuid-Amerikaanse land alleszins godsdienstig. De RK-Kerk is de officiële kerk in Bolivia, hoewel haar positie afkalft. Maar nog altijd is tweederde van de ruim 9 miljoen Bolivianen rooms-katholiek. Althans, in naam. De kerkelijke betrokkenheid is zeer gering; het roomse geloof is vaak doortrokken van animistische voorstellingen.

Grote groeiers zijn de protestantse kerken, die eentiende van de bevolking uitmaken. Binnen de bonte protestantse wereld –eenderde van alle protestanten behoort tot pinksterkerken– nemen de presbyterianen soms een wat geïsoleerde plaats in. „Veel kerken gebruiken voor evangelisatiewerk de film over Jezus”, zegt ds. Vaca. „Wij hebben hem in de consistorie bekeken en niemand van de kerkenraad wilde hem gebruiken. We geloven niet dat het een geschikt middel is om het Evangelie uit te dragen. Naar onze overtuiging is het persoonlijk getuigenis, gegrond op het Woord, het beste middel.”

De andere kerken, zegt de predikant, vinden onze overtuiging maar raar. „Wij houden dan onze mond en gaan door met het verkondigen van Gods Woord. God heeft Zijn eigen methoden om mensen te bereiken.”

Wel wordt er in Bolivia vaak geluisterd naar de radioprogramma's van ”De stem van de Andes” (HCJB) vanuit Ecuador. „Daar zijn goede programma's bij, waarin de Heidelbergse Catechismus, de Dordtse Leerregels en de Westminster Confessie worden uitgelegd”.

Cursussen
De predikant en zijn presbyteriaanse kerk in Cochabamba maken dankbaar gebruik van de bijbelcursussen en boeken van de Spaanse Evangelische Zending (SEZ), waardoor een langdurige band met evangelist M. Aleman is gegroeid. Ds. Vaca kreeg op die manier ook de toerusting die hij als predikant zo nodig heeft. „Om eerlijk te zijn, danken we God dat Hij ons materiaal uit Holland zond.” Inmiddels zijn de cursussen ook in gebruik op het seminarie van de presbyterianen, waar op dit moment zo'n dertig jongeren tot evangelist worden opgeleid.

Maar zo graag zou ds. Vaca nóg meer materiaal zien. Er is wel een Spaanse versie van Calvijns Institutie, maar die is voor velen nog te moeilijk. „We hebben uitleg van de Institutie nodig, en verdieping in de gereformeerde leer.” Ook de kerkinrichting van de presbyteriaanse kerken in Bolivia is voor ds. Vaca een grote zorg. „De kerkelijke structuren werken bij ons niet goed. Wij hebben in naam wel classes en een synode, maar eigenlijk weet niemand hoe zo'n gereformeerde kerkregering in de praktijk werkt.” De contacten met presbyteriaanse kerken in andere grote steden in Bolivia, zoals de hoofdstad La Paz en Santa Cruz, zijn dan ook nogal broos. Opnieuw schrijft ds. Vaca veelbetekenend op zijn been: SOS.

Ds. Hofman jr.
Het noemen van de naam van ds. H. Hofman jr., die ook in Bolivia werkt, doet het gezicht van ds. Vaca stralen. Een dankzegging aan God vindt de predikant zeer gepast: „Gracias a Dios por el hermano Hofman.” (Wij danken God voor broeder Hofman).

Vanuit de Netherlands Reformed Congregation in Kalamazoo werd ds. Hofman uitgezonden als zendingspredikant voor Bolivia. Het gezin Hofman woonde acht maanden in Cochabamba om Spaans te leren en kerkte in die tijd bij ds. Vaca. De predikant hoopt op zijn beurt in september het gezin Hofman op te zoeken op het Boliviaanse zendingsveld in Loma Alta.

„In het begin kenden ze helemaal geen Spaans, maar toch bemoedigde pastor Herman ons.” Hoe? „Via hun leraar Spaans legde hij me veel over de gereformeerde leer uit. Altijd nam hij de tijd voor me. En na een paar maanden deed hij mee met de bijbelstudies bij ons in de kerk. Nooit heeft het gezin een dienst of bijeenkomst overgeslagen.”

De Amerikaanse predikant schonk de presbyteriaanse gemeente in Cochabamba ook de Spaanse vertaling van een deel van het Amerikaans-Canadese Psalter, inclusief de formulieren voor kerkelijke plechtigheden. „Daar waren we zó blij mee. Onlangs hebben we weer het avondmaal gevierd, maar nu voor het eerst met een gereformeerd formulier.”