Zorgen over het rechtse Oostenrijk

Als eersten reageerden de joodse gemeenschappen wereldwijd op de politieke 'verrassing' in Oostenrijk. In ons land stapten zij direct naar de Oostenrijkse ambassadeur. Het Centraal Joods Overleg vindt dat de Nederlandse regering de contacten met het land moet bevriezen zolang daar de regeringscoalitie met extreem rechts erin aan de macht is. De kern van veel kritiek is dat men bevreesd is voor wat men noemt „de ideologie van vreemdelingenhaat en superioriteitswaan van de extreem rechtse coalitiepartner FPÖ, die een bedreiging vormt voor de waardigheid, de menselijkheid en het democratisch karakter van Europa en de Europese Unie.”

Indirect
De SoW-Kerken hebben zich nog niet gebogen over de problematiek, erkent de hervormde secretaris-generaal dr. B. Plaisier desgevraagd. Aan een verklaring is nog niet gewerkt. Wel nemen de SoW-kerken donderdag en vrijdag deel aan het KEK-beraad in Brussel waar de Oostenrijkse problematiek aan de orde komt. Ds. K. van der Kamp, voorlichter van de SoW-kerken, verwijst verder naar uitspraken van de Raad van Kerken in ons land waarin indirect naar de problematiek in Oostenrijk verwezen is.

De raad dringt er bij de overheid op aan ernst te maken met de rechten van migranten en verwijst daarvoor naar recente rassenonlusten in Spanje en de vorming van het Oostenrijkse kabinet. Van een aparte reactie op wat zich in Oostenrijk afspeelt, is het echter ook bij de Raad van Kerken nog niet gekomen.

De SoW-voorlichter merkt verder op dat vooral de ontwikkelingen inzake de waarden en normen in Europa een serieus aandachtspunt moeten zijn. „Onze zorg is het draagvlak dat ideeën als die van de FPÖ in Europa hebben. Het gaat om meer dan een incident. We moeten kijken hoe we dat aanpakken.”

Etiket
De Oostenrijkse Evangelische Alliantie (EA) heeft ondertussen protest aangetekend tegen het etiket van nazi-staat dat het land nu opeens krijgt opgedrukt. „De verspreiding van nazistisch gedachtegoed wordt nog steeds met strenge straffen omgeven”, meldt de EA. Bovendien wijst de alliantie erop dat de coalitievorming op democratische wijze totstandkwam. „Er zijn geen mensenrechten geschonden en dat kan van lang niet alle Europese landen gezegd worden. Zelfs heeft Oostenrijk, met name tijdens de recente oorlogen op de Balkan, bewezen dat het echt geen land is dat vreemdelingen haat”, aldus de verklaring. „Vele vluchtelingen zijn hier hartelijk opgenomen.”

In de verklaring stelt de EA verder dat zij het toejuicht dat bondskanselier Wolfgang Schüssel van de ÖVP benadrukte „met Gods hulp” te willen regeren. De Oostenrijkse EA vertegenwoordigt rond de 15.000 christenen.

Isolement
Van de acht miljoen Oostenrijkers is ongeveer 78 procent rooms-katholiek, 5 procent is evangelisch-luthers en 2 procent moslim. De kleine minderheid van protestanten in het land heeft met heftige kritiek gereageerd op de politieke ontwikkelingen. In een verklaring van alle bisschoppen van de Evangelische Kerk en twee bisschoppen van zogenaamde vrije kerken staat dat het „isolement van Oostenrijk naar buiten en de verdeeldheid naar binnen redenen tot grote bezorgdheid zijn.”

In de verklaring staat verder dat men niet mag zwijgen als door politieke ontwikkelingen de angst toeneemt en de maatschappij haar solidariteit dreigt te verliezen. „Daarom willen wij met nadruk opkomen tegen racisme en vreemdelingenhaat, tegen een snelle afbraak van de sociale verworvenheden en tegen elke vorm van antisemitisme. We zullen onze stem verheffen als de politiek haar verantwoordelijkheid voor menselijke waarden en mensenrechten op het spel zet.” Achter de verklaring schaarden zich ook de oud-katholieken en de methodisten.

Waarschuwing
Op Europees niveau reageerden tot nu de Konferentie van Europese Kerken (KEK) en de Europese Evangelische Alliantie. In een verklaring spreekt de KEK van de „ernstige waarschuwing” die van het Oostenrijkse politieke gebeuren uitgaat.

Secretaris-generaal Keith Clemens stelt dat de situatie in Oostenrijk eraan herinnert dat de „stemmen die voor het uitzetten van vreemdelingen zijn, weer in kracht toenemen. Het is gevaarlijk dat deze krachten een zekere legitimatie vonden”, zegt de Engelse secretaris-generaal. De KEK vertegenwoordigt 125 orthodoxe, protestantse en anglicaanse kerken.

De KEK verklaart verder solidair te willen zijn met die kerken in de alpenlanden die „getuigen tegen alle vormen van racisme, vreemdelingenhaat en de afbraak van mensenrechten.”

Grondig veroordelen
De Europese EA geef een verklaring uit waarin ze in de eerste plaats wijst op de grote hoeveelheid proteststemmers tijdens de laatstgehouden verkiezing. „Desondanks heeft Haider een lijst racistische opmerkingen op zijn naam staan die wij grondig veroordelen. Hoewel we vernamen dat hij daarvoor excuses aanbood, blijven we bezorgd.”

Verder stelt de EA in de verklaring dat „we wel moeten beseffen dat de bewuste partij de op een na grootste is geworden binnen een democratisch proces. Daarom zijn we ook bezorgd over de overdadige reacties van andere Europese regeringen. Wij hadden liever sterke uitingen van zorg gehoord, met daaraan gekoppeld directe sancties.”

De Europese EA blijft de ontwikkelingen in Oostenrijk volgen. De verklaring besluit met de woorden: „Wij bidden voor de regering en het volk van Oostenrijk en de rest van ons continent, dat zo vaak in moeilijkheden verkeert.”