VVD heeft moeite met terugkeer van CDA
Domper op feestvreugde
Door G. A. Vroegindeweij
LELYSTAD – Het was wel even schrikken voor de VVD. De partij was er op grond van de peilingen in de afgelopen weken van uitgegaan dat ze als grote overwinnaar uit de stembusstrijd naar voren zou komen, maar in plaats van een feestje te vieren, likte de partij gisteravond in Lelystad haar wonden.
VVD-leider Bolkestein had even na achten al een verklaring voor het minder grote succes dan verwacht. De lage opkomst is de grote boosdoener. Daar profiteert het CDA altijd van, zegt de VVD-leider. Niettemin weet hij –zoals het een goed politicus betaamt– ook de positieve elementen naar boven te halen. „Ten opzichte van de kamerverkiezingen hebben we 1 procent gewonnen en ten opzichte van de vorige raadsverkiezingen 3 procent. Dit is voor ons een aansporing om ons nog meer in te spannen, zodat we in mei toch de grootste partij kunnen worden”, aldus de VVD-leider.
Minister Dijkstal van binnenlandse zaken, nummer 2 op de landelijke lijst van de liberalen, erkende dat het CDA weer terug is van weggeweest. „De partijen zullen zich nu ook op de christen-democraten moeten richten. Het bewijst voor mij ook dat de landelijke campagnes niet altijd de invloed hebben op de stembusuitslag die wordt verwacht”.
Overigens had de bewindsman dinsdagavond tijdens de afsluiting van de campagne al enkele slagen om de arm gehouden: „Veel gemeenten stemmen niet in verband met de gemeentelijke herindeling. Er zijn veel lokale partijen die het beeld verstoren”.
Verkeerde conclusie
Ondanks de negatieve berichten in het begin van de avond, hielden de liberalen de moed erin: „Ik zou me pas echt zorgen gaan maken als we onder de 20 procent uitkwamen”. „De ervaring leert dat we in het begin van de avond altijd laag scoren”. „De eerste peilingen houden onvoldoende rekening met het feit dat onze kiezers tussen 6 en 8 uur naar de stembus komen”.
De VVD'ers hebben het er moeilijk mee dat het CDA weer terug is in de politieke strijd. „Ik gun de vrinden van het CDA uiteraard het allerbeste, maar ik vind het een verkeerde conclusie om te zeggen dat het CDA de grote winnaar is. Ik kijk in eerste instantie naar de gemeenteraadsverkiezingen van 1994. In vergelijking daarmee winnen wij 3 procent, en verliest het CDA 2 procent. We krijgen er zo'n vijftig raadszetels bij”, aldus Bolkestein.
De VVD'ers verwachten dat het opkomstcijfer bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer in mei aanstaande aanzienlijk hoger zal liggen en daar zullen ze zeker van profiteren, zo denken de liberalen.
Het enige dat de VVD-voorman wil erkennen, is dat de partij niet die hoogte in de peilingen heeft bereikt als was verwacht. De oorzaak daarvan is de lage opkomst, maar hierin ligt voor de VVD juist een stimulans: „Het spoort ons aan om ons extra in te spannen voor de verkiezingen van 6 mei”, aldus de VVD-leider. Het kamerlid Klein Molekamp voegde er desgevraagd aan toe dat het juist goed is dat de partij nu geen grote overwinning heeft geboekt. Anders was men op de lauweren gaan rusten, nu moet er een schop kolen extra op het vuur.
Na het verhaal van Bolkestein kwam het zelfvertrouwen van de liberalen weer enigszins terug. Het eerste uur voelden vele liberalen zich wat ontheemd en klitten ze wat bij elkaar in afwachting van definitiever uitslagen. Desondanks, maar misschien ook wel dankzij deze onzekerheid, deed de verkoopster van alcoholische dranken goede zaken.
Ontspannen
Nadat Bolkestein zijn analyse van de uitslagen had gegeven en zijn partijgenoten erop had gewezen geen vergelijking te maken met de Tweede-Kamerverkiezingen, maar met de raadsverkiezingen, kwam er toch iets van feestvreugde in de zaal. Het bandje begon te spelen en de sfeer werd meer ontspannen. Minister Dijkstal greep weer naar zijn saxofoon. Iedere keer als de televisie meldde dat er in een grote gemeente winst was voor de liberalen, ging er een spontaan applaus op.
Ondanks de redenering van Bolkestein dat het vooral gaat om een vergelijking met de raadsverkiezingen en niet met de kamerverkiezingen, voelen de liberalen wel aan dat de winst niet zo groot is als verwacht. De kamerleden die aanwezig zijn, maken zich dan ook snel uit de voeten. Ze moeten nodig naar de gemeenten waar ze woonachtig zijn.
De terugkeer van het CDA op het politieke podium kunnen de liberalen niet goed zetten. „Toen ik hoorde dat niet de VVD en niet de PvdA de grootste zou worden, dacht ik: Wie dan wel”, zo reageerde minister Zalm. „Als CDA-voorzitter Helgers maar vaak genoeg op de televisie komt, verliest het CDA vanzelf weer”, sneerde het VVD-kamerlid Korthals.
