Centrameter voor betere
patiëntenveiligheid

Centramed, een onderlinge waarborgmaatschappij waarin 28 ziekenhuizen zijn verenigd, met als doel verzekering van de medische aansprakelijkheid, heeft samen met de sectorgroep Gezondheidszorg van Moret Ernst & Young te Utrecht daarom de Centrameter ontwikkeld.

„Patiënten weten door voorlichting en publiciteit over de verbeterde patiëntenrechten steeds beter de weg om een claim in te dienen”, zegt mevrouw drs. M. E. M. van Dijen. Ze is een van de leidinggevenden van de sectorgroep Gezondheidszorg bij Moret Ernst & Young te Utrecht. Van Dijen las in 1994 dat Centraal Beheer, vanwege de stijgende schadelast, niet langer doorging met het verzekeren van medische aansprakelijkheid.

„Als managementconsultants hadden we al de Signaaltoets Expertsysteem ontwikkeld, bedoeld om de kwaliteit van een zorgorganisatie te meten en te beoordelen. We hadden ook al veel expertise op het gebied van patiëntenveiligheidsmanagement. Ik heb toen het idee gelanceerd om met behulp van die al opgebouwde kennis een expertsysteem voor de veiligheid van patiënten te ontwikkelen. Met behulp van een dergelijk systeem zouden de ziekenhuizen de risico's beter kunnen beheersen. Wanneer het aantal incidenten wordt teruggebracht, neemt de veiligheid van patiënten toe en daardoor de schadelast af”, zegt mevrouw Van Dijen. Zo ontstond de Centrameter.

Zwakke plekken opgespoord
De Centrameter is een systeem dat is gebaseerd op een periodieke doorlichting van de algehele veiligheidsomstandigheden van patiënten. Met behulp van 730 vragen aan vertegenwoordigers van dertig verschillende groepen in en om het ziekenhuis, waaronder patiënten, directie, medische staf, verpleegkundigen, verwijzende huisartsen, ondernemingsraad, worden de zwakke plekken in de veiligheidssituatie voor patiënten blootgelegd en onderling gewogen. Het gaat daarbij om vragen zoals welke zorg er wordt verleend, wat men doet om incidenten te voorkomen, hoe er wordt omgegaan met klachten en claims en of er patiëntgericht wordt gewerkt. Zorg kan dan worden gemeten in termen van deskundigheid, vakbekwaamheid, bijscholing en het werken volgens protocollen.

Alle antwoorden 'vertaalt' de computer in een oordeel over de onderscheiden veiligheidsaspecten met betrekking tot patiënten. Dat is uiteindelijk zichtbaar in de integrale veiligheid van een ziekenhuis. De instelling kan aan de hand van de uitkomsten een verbeterplan opstellen om het risico op incidenten terug te dringen.

„Het is een complex samenspel van factoren die van invloed zijn op de veiligheid van patiënten”, zegt mevrouw Van Dijen. „Als mens krijg je altijd maar een deel van het geheel in beeld. Je kunt hooguit zeven variabelen in onderlinge samenhang afwegen om tot een juiste conclusie te komen. Bovendien wordt onze menselijke beoordeling vaak nog beïnvloed door irrelevante zaken, zoals vermoeidheid, stemming en vooringenomenheid. Vandaar dat we voor het wegen van al die 730 veiligheidsaspecten gebruikmaken van kunstmatige intelligentie”.

Vergelijkingen
Nergens ter wereld wordt nog in de gezondheidszorg met een dergelijk expertsysteem voor de veiligheid van patiënten gewerkt. Het is een universeel systeem dat in het gehele reilen en zeilen in het ziekenhuis inzicht biedt. De resultaten worden afgezet tegen gemiddelden, beste prestaties en spreidingsgegevens van de scores in de groep Centramed-ziekenhuizen, zodat het management en de staf kunnen zien hoe het eigen ziekenhuis presteert in vergelijking tot de collega-aanbieders van zorg. En door de doorlichting elke twee à drie jaar te herhalen, kan het effect van de genomen maatregelen op de voet worden gevolgd.

De Centrameter is volgens Van Dijen exclusief ontwikkeld voor de onderlinge waarborgmaatschappij Centramed, de groep van 28 ziekenhuizen. Daarnaast blijft de aanpak van de patiëntenveiligheid niet beperkt tot de invoering van dit meet- en beoordelingssysteem en het verwerken van de immense vragenlijsten. Moret Ernst & Young verzorgt in alle deelnemende ziekenhuizen trainingen in het kader van patiëntenveiligheid. De Centrameter levert niet alleen financiële voordelen op. „Nog belangrijker dan het geldelijk gewin, is het voorkomen van menselijk leed”, aldus mevrouw Van Dijen. „Een goed patiëntenveiligheidssysteem betekent niet alleen minder ligdagen en dus mogelijk kortere wachtlijsten, maar het voorkomt ook persoonlijk leed van patiënten en betrokkenen. De Centrameter is een hulpmiddel dat de mogelijkheden vergroot om pijn en zelfs onnodig overlijden te voorkomen. En dát is natuurlijk de grootste winst”.