'Medicijn' uit de gal van kraagberen

Gemeten in donateursaantallen is het IFAW de vierde natuurbeschermingsorganisatie van Nederland, achter Natuurmonumenten, het Wereld Natuurfonds en Greenpeace. Meer dan 280.000 vaste donateurs maken geregeld iets over op de rekening van het IFAW, dat in Berkel en Rodenrijs zijn domicilie heeft in twee slaapkamers van het huis van Jetty Tak-de Jong. Samen met Arien van der Heijden drijft ze de Nederlandse afdeling van de organisatie, die, vanuit het hoofdkwartier in de VS, vertakkingen heeft in Australië, Canada, China, Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië, Rusland en Zuid-Afrika. Wereldwijd telt het IFAW ruim 2,7 miljoen begunstigers, schatten de beide dames.

De organisatie mag dan de vierde zijn in grootte, in bekendheid ligt ze ver achter op de grote broers. De mailings die met regelmaat in veel brievenbussen glijden, zijn beduidend minder opvallend dan de doorgaans glamoureuze bladen van verwante clubs. Toch is de vaste achterban trouw in het geven, en leveren ook de algemeen verspreide mailings doorgaans het nodige op aan inkomsten. Blijkens het jaarverslag over 1997, waarvan de jaarrekening door Coopers & Lybrand als solide werd beoordeeld, kwam er in dat jaar 9 miljoen gulden binnen, voor 90 procent afkomstig uit giften en bijdragen. Van dat bedrag kwam 71 procent rechtstreeks ten goede aan de bescherming van dieren wereldwijd, zegt het directieverslag.

Gulle gift
„We hebben onze naam niet mee”, zeggen de beide dames. „IFAW ligt niet zo gemakkelijk in het gehoor, maar we zijn er internationaal nu eenmaal aan gebonden”. Dat een lastige naam een gulle gift toch niet tegenhoudt, mag blijken uit het feit dat de giftenstroom na Engeland en de VS in Nederland het grootst is. En dat terwijl er geen minimumbedrag staat voor een bijdrage. „We merken wel dat het ene onderwerp duidelijk beter scoort dan het andere”, zegt Van der Heijden. „Honden en katten spreken erg aan, dus een mailing over dat onderwerp brengt veel geld op”. Elke week wordt het tegoed overgemaakt naar de VS, van waaruit de besteding van de gelden plaatsheeft.

„Ons doel is het voorkomen van pijn en leed bij dieren, het verbeteren van de leefomstandigheden en het stoppen van wreedheden. We beperken ons daarbij niet tot met uitsterven bedreigde soorten”. Als voorbeeld van een succes noemt Van der Heijden de instelling van een dierenbeschermingswet, recent op de Filipijnen, waar honden als voedsel te koop werden aangeboden op markten. „Onder Marcos was de wet er bijna, na een lange, intensieve lobby. Toen die machthebber echter van het toneel verdween, moesten we met de nieuwe regering helemaal van voren af aan beginnen”.

Het IFAW zegt zich niet alleen toe te leggen op het beschermen van bepaalde dieren, maar vooral ook de plaatselijke bevolking te willen veranderen in hun omgang met beesten. „We leggen de nadruk op educatie en proberen mensen op te leiden tot dierenarts. In Afrika bijvoorbeeld onderwijzen we slachters van olifanten en geven ze een baan als jachtopziener. De schutters zijn namelijk niet de echte oorzaak van de olifantenjacht, dat zijn de grote kartels die grof geld maken door het doden van dieren”.

Kraagberen
Een onderwerp waar de stichting nu een jaar of vijf mee doende is, zijn de beren in de Chinese Volksrepubliek. „Een van onze mensen stuitte in '93 op een berenboerderij, waar kraagberen in nauwe kooien werden gehouden. Toen ik daar de eerste keer opnamen van zag, zat ik te huilen bij de video”, zegt Van der Heijden. Jetty Tak: „Door middel van een pijnlijke, niet-steriel uitgevoerde operatie, krijgen jonge kraagbeertjes een soort permanente galkraan aangemeten. Krijsend van de pijn rennen ze daarna heen en weer in hun kooien. Elke week wordt bij die dieren gal afgetapt, ook een heel pijnlijk proces. Zo'n beer gaat een jaar of acht mee, terwijl ze in de vrijheid gemakkelijk de 35 jaar halen”. De onttrokken gal is grondstof voor de Chinese geneesmiddelenindustrie.

„Inmiddels hebben we in China een stuk land in bezit, waarop een reservaat is ingericht. Via een soort resocialisatieprogramma worden psychisch gestoorde dieren teruggebracht in de biotoop waar ze uit afkomstig zijn. Inmiddels zijn tien of twaalf van de ergste berenfarms gesloten, verspreid over dat heel grote land China. Onderwijl gaat vooral de lobby bij de Chinese overheden door. Je kunt in China nu eenmaal niet binnenkomen als de grote hervormer die de misstanden eens even komt verhelpen. De gesprekken dienen beschaafd te zijn, vaak te worden herhaald, en geweld moet achterwege blijven. We zijn een club met een lange adem”.

Hoewel de IFAW wel eens demonstreert –de laatste keer tijdens de bijeenkomst van Europese leiders in Amsterdam– heet het een organisatie te zijn zonder geweld. „Lang geleden hebben mensen zich wel eens vastgeklonken aan een hek, maar van enig geweld is in onze bijna 30-jarige historie nooit sprake geweest. We willen onze doelen in uiterste vreedzaamheid bereiken”.

Zeehonden
Hebben mensen al een associatie met het IFAW, dan betreft dat meestal de bescherming van zeehonden. Het doodknuppelen van jonge dieren, vooral door Canadezen veel bedreven, is zo ongeveer het oudste actieonderwerp. Ook vandaag is het weer actueel. „Een tijd lang is het vrij rustig geweest, onder andere omdat de Europese Commissie de invoer van bont verbood. De laatste jaren wordt de jacht echter weer opgevoerd. In het afgelopen seizoen zijn naar schatting 293.000 jonge zeehonden gruwelijk afgeslacht. De jacht wordt weer ruwer, er worden weer zeehonden levend gevild. Een nieuwe mode is de jacht op zeehondenpenissen, die in zwang zijn als lustopwekkend middel. Canada zegt dat het een bijproduct is, maar die geslachtsorganen leveren veel geld op”, zegt Van der Heijden. „Er wordt weer gesproken over the harvest of the seal (het oogsten van zeehonden), dat zegt àlles over de Canadese mentaliteit, lijkt me”.

Ook in Afrika is het IFAW druk doende, onder andere met het verhuizen van olifanten vanuit bijvoorbeeld het Krügerpark, waar het dier werd bejaagd, „zogenaamd om het evenwicht in de populaties te bewaren”. „Samen met de Nationale Parkenraad koopt het IFAW land aan om olifanten een groot beschermd gebied te geven, waarin ze niet worden bejaagd. Inmiddels is 5400 hectare in eigendom, maar dat is slechts een begin”. Helaas is de laatste Cites-conferentie, waarop de wereldwijde dierenbeschermers bijeenkomen, voor wat betreft de olifant „desastreus” verlopen, zegt Van der Heijden. Op de bijeenkomst, afgelopen jaar in Zimbabwe, verhuisde de olifant van de categorie “volledig beschermd” naar een status lager, weliswaar geen rechtstreekse bejaging, maar „tussen hangen en wurgen”. „Ivoorvoorraden mogen weer beperkt worden verkocht en de handelaars speuren alweer volop naar nieuwe voorraad”.

Tornado
Het laatste, nieuwe programmapunt voor IFAW is “Animals in Crisis and Distress”, waarbij dieren worden geholpen die in rampgebieden in de ellende zijn geraakt. „Bij olierampen bijvoorbeeld, of bij een tornado als Georges. Mensen raken ontworteld, maar dieren ook. Waar we kunnen, springen we financieel of daadwerkelijk bij”.

In het eigen land is er weinig samenwerking met andere dierenbeschermers. „Eén keer per jaar vragen we de Dierenbescherming waar we onze vaste bijdrage in het kader van “Pet Rescue” het best kunnen besteden. Elk jaar gaat er een bedrag van ons naar asielen, daar waar het geld het hardst nodig is. Bij het maken van die keus helpt de Dierenbescherming ons”. Onderlinge doorverwijzing heeft wel plaats. „Roept er iemand “zeehonden”, dan stuurt men die vraag altijd door naar het IFAW”.

Last van een verzadiging of uitputting van de markt zegt de organisatie niet te hebben. „Het geld bijeenbrengen loopt het ene jaar wel wat soepeler dan het andere, maar van verslapping van de interesse is absoluut geen sprake. Veel mensen leven mee met wat we doen”. In de achterban van het IFAW zijn modaal verdienende 40- tot 60-jarigen en vrouwen oververtegenwoordigd. „Vanmorgen had ik nog een vrouw aan de lijn die gewoon even tegen me aan wilde praten. Ze zei: „Ik schaam me af en toe dat ik een mens ben, als ik zie wat mensen de dieren aandoen”. Juist door de verharding in de samenleving, van mensen onder elkaar, trekken veel mensen meer naar het dier toe. Als je wist hoeveel mensen zo ongeveer alle troost vinden bij hun huisdier...”.