Over de nieuwe bestralingsmethode wordt tot en met vandaag een vierdaags congres gehouden in het Academisch Ziekenhuis Nijmegen St. Radboud, tot nu toe het enige Nederlandse ziekenhuis waar deze behandeling plaatsheeft.

De nieuwe vorm van radiotherapie staat bekend onder de naam Arcon: Accelerated Radiotherapy with Carbogen and Nicotinamide.

De bestralingsmethode wordt allereerst versneld toegepast. Gewoonlijk bestaat de bestraling van tumoren in het hoofd-halsgebied uit het geven van enkele doses straling, vijf dagen per week, gedurende zeven weken. Uit onderzoek bleek echter dat het effectiever is de laatste twee weken van de behandeling de stralingsdoses sneller na elkaar te geven. Dat leidt wel tot meer bijwerkingen, maar het effect van de bestraling is ook veel groter. Het versnelde protocol gaat uit van een behandeling van vijfeneenhalve week.

Een tweede extra element is toevoeging van het gas carbogeen, een gasmengsel van 95 procent zuurstof en 5 procent kooldioxide. Aangezien het schadelijk effect van bestraling op het gezwel wordt veroorzaakt door de vorming van vrije zuurstofradicalen, agressieve zuurstofdeeltjes die de kankercellen beschadigen, ademen patiënten tijdens de Arcon-therapie een mengsel met extra zuurstof in. Dat leidt tot de vorming van meer vrije radicalen en tot grotere schade aan de tumor.

Om dit effect nog verder te vergroten, krijgen de patiënten kort voor de bestraling ook het middel nicotinamide (vitamine B3). Dit vitamine veroorzaakt een vaatverwijding in de tumor, waardoor een betere doorbloeding ontstaat, zodat de zuurstof sneller ter plaatse is.

De Arcon-methode leidt wel tot meer bijwerkingen. Zo heeft eenderde van de patiënten tijdens de behandeling in meer of mindere mate last van misselijkheid. De methode is echter bij strottenhoofdkanker zeer effectief. Bij 90 procent van de patiënten is de tumor na twee jaar niet teruggekeerd en is geen operatie nodig. Zij kunnen hun stembanden en dus hun spraak behouden. Bij de conventionele manier van bestralen is dat hooguit bij 50 procent van de patiënten het geval.

De resultaten van de Arcon-methode zijn bij strottenhoofdkanker zo goed, dat het Nijmeegse onderzoek versneld wordt gepubliceerd in het toonaangevende internationale vakblad Radiotherapy & Oncology.

Radiotherapeut drs. H. Kaanders uit het AZN noemt het een groot raadsel waarom andere centra nog steeds terughoudend zijn met het toepassen van Arcon. „Wellicht heeft dat te maken met logistiek en organisatie. Er zijn namelijk, door de extra's en het versnelde bestralingsschema, nogal wat aanpassingen nodig in de gangbare werkwijze. Wat ook een rol speelt, zijn de lauwe reacties op deze techniek bij farmaceutische industrieën. Er is namelijk geen duur medicijn in het spel, maar een simpel gas en een vitamine –vijf kwartjes per patiënt– die nagenoeg niets kosten. We hebben het hele Arcon-onderzoek tot nu toe dan ook zelf moeten financieren”.

In een brief in het medisch tijdschrift The Lancet schrijft Braune dat de proefpersonen niet wisten of de telefoon in- of uitgeschakeld was, omdat de onderzoekers de toestellen op afstand bedienden. Hij zegt dat zijn bevindingen vooral van belang kunnen zijn voor mensen die aan hoge bloeddruk lijden. Braune noemt het waarschijnlijk dat de bloeddrukstijging wordt veroorzaakt door vasocontrictie, het samentrekken van de bloedvaten.

Draagbare telefoons zijn al in verband gebracht met tal van gezondheidsproblemen, variërend van vermoeidheid tot hersentumoren, maar harde bewijzen dat de apparaten ernstige gevolgen kunnen hebben voor de gezondheid ontbreken vooralsnog. Dat bewijs is overigens ook moeilijk te leveren.

Mobiele telefoons van het type GSM geven het meeste straling af na het intoetsen van een telefoonnummer als het toestel verbinding zoekt met een ander nummer. Wie zo min mogelijk risico's wil lopen, kan de telefoon gedurende die tijd het beste op een armlengte afstand houden.

Bron: The Lancet, 20 juni '98