Bloedverdunners (I)

Mensen met vaatziekten in hart, hoofd of benen (kransslagadervernauwing, TIA in het hoofd, trombose) dienen van hun arts acetylsalicylzuur voorgeschreven te krijgen. Dat blijkt uit een aanbeveling van een commissie van het Centraal Begeleidingsorgaan voor intercollegiale toetsing (CBO).

Acetylsalicylzuur is niet alleen een bekende pijnstiller, maar heeft daarnaast ook een bloedverdunnend effect. Mensen met atherosclerose (verdikking van slagaderwanden door vet en kalkafzetting) zouden daarom acetylsalicylzuur moeten slikken om te voorkomen dat bloedplaatjes op ruwe vaatwanden kapotslaan of zich samenklonteren. De bloedprop (trombus) die daar het gevolg van is, kan leiden tot afsluiting van de bewuste slagader, waarna een hartinfarct of beroerte ontstaat. Ook kan de bloedprop 'op reis gaan' en bijvoorbeeld in de longen, een longembolie veroorzaken.

Een belangrijke bevinding van de CBO-commissie, gebaseerd op wereldwijde onderzoeksresultaten, is dat lage doseringen acetylsalicylzuur even effectief zijn als hoge doseringen, terwijl de kans op complicaties (maagzweer, maag- of darmbloeding) belangrijk kleiner is dan bij hoge doseringen.

De commissie adviseert bij vaatproblemen in het algemeen een dagelijkse dosering van 80 tot 100 milligram acetylsalicylzuur. Na een herseninfarct of verschijnselen van zuurstoftekort in de hersenen van voorbijgaande aard (TIA) is 30 mg reeds voldoende.

De CBO-commissie doet geen uitspraak over het nut van acetylsalicylzuur bij mensen met claudicatio intermittens, vaatvernauwing in de benen die gepaard gaat met spierkrampen tijdens het lopen (de zogenaamde etalagebenen). Daarnaar is volgens de commissie nog geen goed onderzoek gedaan.

Acetylsalicylzuur is vrij verkrijgbaar bij apotheek en drogist. Het is echter niet wenselijk dat mensen op eigen initiatief deze middelen gaan gebruiken. Overleg met de huisarts of specialist is altijd noodzakelijk. Er kunnen namelijk belangrijke redenen zijn om van deze behandeling af te zien. Omdat de verhouding tussen voor- en nadelen van deze preventieve therapie in de loop van de tijd kan veranderen, dient de therapie periodiek te worden heroverwogen, aldus de commissie.

Bloedverdunners (II)

Onlangs is overigens een onderzoek begonnen naar de effectiefste manier om met behulp van 'bloedverdunnende' middelen een tweede hartinfarct en/of problemen in de hartvaten te voorkomen (Aspect-2-studie). “Aspect” staat voor Anticoagulants in the Secundary Prevention of Events in Coronary Thrombosis.

Aan de studie, die als alles naar wens verloopt drie jaar gaat duren, doen 8700 patiënten, 300 hartspecialisten en 85 ziekenhuizen meedoen. Het wordt daarmee het grootste medische onderzoek dat ooit in ons land is gehouden. De kosten bedragen bijna 6 miljoen gulden. Financiers van het onderzoek zijn de Ziekenfondsraad, het Praeventiefonds en de Nederlandse Hartstichting.

Het Aspect-2-onderzoek volgt op de Aspect-1-studie, uitgevoerd onder 3500 patiënten. Daaruit bleek dat patiënten die na een hartinfarct gedurende langere tijd antistollingsmiddelen (sintrom en marcoumar) kregen, veel minder vaak een tweede hartinfarct kregen dan patiënten die een neppil kregen.

De dosering van dergelijke antistollingsmiddelen luistert nauw, want een te veel vertraagde bloedstolling geeft een verhoogd risico op inwendige bloedingen. Vandaar ook dat regelmatige controle van de bloedstolling door een trombosedienst noodzakelijk is.

Wat dat betreft heeft een lage dosis aspirine, met als werkzame stof acetylsalicylzuur, zekere voordelen. Het is niet alleen heel goedkoop, maar ook effectief als antistollingsmiddel en de kans op bloedingen is kleiner dan bij sintrom en marcoumar. Controle door trombosediensten is dan ook niet nodig. Bij patiënten met kransslagadervernauwing die niet stabiel zijn (onstabiele angina pectoris) is het positieve effect van acetylsalicylzuur in onderzoek overtuigend aangetoond.

Uit de resultaten van enkele kleine onderzoeken bij patiënten die al een hartinfarct hebben doorgemaakt, komt naar voren dat acetylsalicylzuur vergeleken bij sintrom en marcoumar iets minder effectief lijkt ter voorkoming van een tweede hartinfarct. Gemeld wordt een risicoreductie met 21 procent (acetylsalicylzuur) en 36 procent (sintrom/marcoumar).

Bloedverdunners (III)

In het zeer breed opgezette Aspect-2-onderzoek wordt de effectiviteit van sintrom en marcoumar nu voor het eerst op grote schaal vergeleken met die van acetylsalicylzuur.

Er zal ook worden gekeken naar combinaties van beide medicamenten. Uit kleine buitenlandse studies is namelijk gebleken dat gecombineerde toediening van acetylsalicylzuur met zeer kleine doses coumarine een sterk antistollingseffect heeft, terwijl er vrijwel geen bloedingen optreden.

De deelnemende patiënten aan het Aspect-2-onderzoek zullen dan ook worden verdeeld in drie groepen: één groep krijgt alleen een hooggedoseerd coumarinepreparaat, één groep krijgt een lage dosis acetylsalicylzuur (Ascal Cardio 100 mg) en een derde groep krijgt een laaggedoseerde combinatie van beide. Van de deelnemers in de diverse groepen wordt nagegaan of zij in de onderzoeksperiode opnieuw een hartinfarct of een andere hart- of vaatziekte krijgen. Tevens zullen eventuele bloedingen en andere nadelige effecten worden geregistreerd. Uit die gegevens kan dan worden opgemaakt wat de meest effectieve en veilige therapie is, zo hopen de onderzoekers.