Minder pijn in
de verloskamer
Door G. ten Voorde
De periode van blijde verwachting biedt niet alleen rozengeur en maneschijn. Iedere moeder kan erover meepraten. Voordat het eerste gilletje uit het kraambed weerklinkt, is meestal al heel wat pijn geleden. Veel vrouwen zien daarom als een berg tegen de bevalling op. De GeboorteTENS biedt verlichting.
De uitvinding is eenvoudig. Tijdens de bevalling kan de vrouw de pijn van weeën met elektrische impulsen onderdrukken. Vier speciale pleisters met elektroden en een doosje met batterijen van de GeboorteTENS zijn voldoende. De batterijen geven via twee stroomdraden elektrische prikkels door aan de pleisters op de rug van de vrouw, aan weerszijden van de wervelkolom.
Met de hand kan de gebruikster de intensiteit van de elektrische impulsen harder of zachter zetten. De naam is groter dan het apparaatje. Want de Transcutane Electro Neuro Stimulatie (TENS) heeft de omvang van een kleine walkman. Bovenop zit een aan- en uitschakelaar en een knop om de intensiteit van de impulsen te regelen.
Pijnbestrijding
De TENS wordt in Engeland door verloskundigen al vijftien jaar aangeboden als effectieve pijnbestrijding bij de bevalling. De fysiotherapie maakt sinds de jaren '70 dankbaar gebruik van de elektro-zenuwstimulatie ter bestrijding van acute en chronische pijn. In Nederland is dit gebruik van pijnbestrijding bij bevallingen van veel jonger datum. Maar ook hier dringt de TENS langzaam door.
Het apparaat werkt tweeledig. De impulsen werken in op het ruggenmerg. Deskundigen vergelijken het weefsel in het ruggenmerg met een poort. Als pijnprikkels krachtig genoeg zijn, openen ze de poort en worden ze doorgeseind naar de hersenen. Het doorgeven van deze pijnprikkels kan worden onderbroken door de poort met extra prikkels –bijvoorbeeld via de TENS– te sluiten.
De GeboorteTENS heeft ook een –niet te onderschatten– psychologische waarde. Vrouwen hebben –met het apparaat in de aanslag– het idee zelf de weeën enigszins in de hand te hebben. Daardoor zijn ze afgeleid. Alleen voor de pijnbeleving is dit al een positief punt.
Ervaring
Pieta Besseling, verloskundige in Oss, heeft veel ervaring met het gebruik van TENS. In het Tijdschrift voor verloskundigen doet ze verslag van haar bevindingen. „Mijn ervaring is dat de meeste vrouwen TENS prettig vinden en dat het in ongeveer de helft van de gevallen lijkt te werken. In de andere helft merken vrouwen weinig pijnstillend effect.” Negatieve ervaringen kent ze niet. „Als vrouwen TENS niet prettig vinden, is het zo verwijderd.”
Uit de huidige onderzoeksresultaten komen geen aanwijzingen voor dat TENS schadelijk is voor moeder of kind, aldus de verloskundige. „Alleen al de wetenschap dat er een middel beschikbaar is dat geen –aantoonbaar– nadelige invloeden heeft op het ongeboren kind, geeft waarschijnlijk psychologische steun.”
De enige restrictie aan het gebruik van de GeboorteTENS geldt voor vrouwen met een pacemaker. Bijwerkingen zijn niet bekend. Een minpuntje is dat de plakkerige pleisters moeten worden verwijderd als de aanstaande moeder in bad gaat of een douche neemt. Het apparaat is namelijk niet waterdicht. Vrouwen blijven daarentegen met de GeboorteTENS volledig mobiel.
Gebruiksaanwijzing
Het gebruik van de TENS is eenvoudig. Een informatieve video geeft duidelijke aanwijzingen over hantering van het apparaat. Voor mensen zonder videorecorder biedt een heldere handleiding op papier richtlijnen voor een goed gebruik. Het is raadzaam om vooraf de gebruiksaanwijzing goed door te lezen. Dat voorkomt situaties waarin het apparaat in allerijl op de rug van de moeder in spe moet worden geplakt. Met alle gevolgen van dien. Staat de TENS per ongeluk op vol vermogen, dan krijgt het slachtoffer de volle laag. Niet ernstig, wel vervelend.
De resultaten van het gebruik van de GeboorteTENS zijn –bij de meeste vrouwen– goed. Uit onderzoek onder ruim 1200 gebruikers blijkt dat 80 procent er meer of minder baat bij heeft gehad: 19 procent veel, 39 redelijk en 28 procent enigszins. Pakweg 12 procent zegt geen resultaat te hebben ondervonden, terwijl een kleine 3 procent het niet weet.
Een moeder die het toestel –na drie bevallingen– bij haar vierde voor het eerst heeft gebruikt, is lovend. „Had ik dit maar eerder gehad. Ik zou nooit meer zonder willen. De weeën zijn niet weg, maar het verlicht de ergste pijn. De kosten heb ik er graag voor over.”
Harttonen
Eenderde van de aanstaande moeders gebruikt het apparaat één tot vier uur, terwijl een iets kleiner aantal de TENS vier tot acht uur gebruikt. Van de 1200 ondervraagden heeft ruwweg de ene helft het toestel niet tot het eind toe gebruikt, de andere helft wel. Zo'n 63 procent zegt de TENS een eventuele volgende keer weer te zullen gebruiken, terwijl ruim 13 procent ervan afziet en 20 procent het nog niet weet.
Tijdens een test van de TENS in een ziekenhuis blijkt dat de elektroden geen invloed hebben op de hartritme- en weeënregistratie. Alleen gedurende de periode van persweeën verdwijnen de harttonen opeens van de CTG-apparatuur zodra de TENS wordt ingeschakeld. Dat is een beetje angstig. Maar erg effectief is de TENS op dat moment bij deze moeder toch al niet meer.
Geen winst
De GeboorteTENS is verkrijgbaar bij het gelijknamige bedrijf in Schoorl. Mona de Vries, moeder van drie kinderen, brengt het apparaat inmiddels drie jaar op de markt. „Ik heb het in Engeland zelf gebruikt. Toen dacht ik: Dit moet in Nederland ook kunnen. Het is toch te gek dat iemand onnodig zo veel pijn moet lijden.”
Winst heeft het eenmanszaakje in zijn driejarige bestaan nog niet gemaakt. „Hoeft ook nog niet. Ik doe het vooral om mensen te helpen.” Haastig voegt ze eraan toe: „Het moet natuurlijk geen geld blijven kosten.”
De GeboorteTENS is te koop en te huur. De verkoopprijs ligt op 800 gulden. De huurprijs bedraagt 195 gulden voor een periode van zes weken. „Huren is veel voordeliger”, zegt mevrouw De Vries. Het TENS-apparaat wordt per post bezorgd, drie weken voor de uitgerekende datum. Verschillende zorgverzekeraars vergoeden –bij de juiste polis– de TENS: Axa, Nationale-Nederlanden, Delta Lloyd, ONVZ, VVAA, Woudsend anno 1816 en de Zwolsche Algemeene.
De GeboorteTENS is nog niet voor alle gynaecologen, verlos- en verpleegkundigen gemeengoed. Vooral in de Randstad rukt de TENS op. „Daar zijn ze over het algemeen toch iets progressiever.”
Informatie over GeboorteTENS:
www.geboortetens.nl
