Stukje hartspier bevroren
tegen ritmestoornis

Het gaat om patiënten met hoofdzakelijk boezemfibrilleren, een hartritmestoornis waarbij de normale elektrische prikkelgeleiding van de hartspier is verstoord. Moeheid, duizeligheid, hartkloppingen en zelfs flauwvallen kunnen daarvan het gevolg zijn. De resultaten van klassieke behandelingen zijn tot nu toe magertjes. Artsen en onderzoekers speuren voortdurend naar nieuwe behandelmethoden voor deze hartritmestoornis.

Elektrische chaos
Als een dirigent zorgt een elektrische prikkel vanuit de sinusknoop, die aan de bovenkant van het hart ligt, ervoor dat de twee hartboezems tegelijk samenknijpen, waardoor het bloed in de eronder gelegen hartkamers wordt gestuwd en vervolgens verder het lichaam in. Bij boezemfibrilleren is de sinusknoop niet meer de enige dirigent die het samenknijpen van de boezems regelt. Kleine kringstroompjes die in de hartboezems ontstaan, vormen 'orkestleden' die ieder hun eigen dirigent zijn geworden. Zij verstoren de ritmische samentrekking van de boezems, waardoor er een complete elektrische chaos ontstaat.

Dat chaotische boezemritme kan ook het tweede zenuwcentrum, de atrio-ventriculaire knoop (AV-knoop), beïnvloeden, die zich op de grens van boezem en hartkamers bevindt. Dat resulteert in een onregelmatige, snelle hartslag. Dat alles heeft tot gevolg dat de boezems van het hart zich niet meer optimaal vullen en het bloed ook niet meer actief de hartkamers inpompen. Die kamers worden slechts nog passief gevuld. Ongeveer 125.000 Nederlanders, vooral ouderen, maar ook jongeren tussen de 30 en 40 jaar, hebben deze hartritmestoornissen. Het is geen dodelijke aandoening, maar er is wel het gevaar dat zich in de linkerboezem stolsels ontwikkelen. Vervolgens kunnen die weer een herseninfarct veroorzaken.

Branden
Boezemfibrilleren kan soms met medicamenten worden onderdrukt. De meeste hebben echter vervelende bijwerkingen, zoals het middel Cordarone, dat stoffen bevat waardoor de huid gevoeliger wordt voor zonlicht met als gevolg snelle verbranding.

Ook wordt wel geprobeerd met een bombardement van zeer snelle stroomstootjes (pacing), een vorm van schoktherapie, het ritme weer op orde te krijgen. Het inbrengen van een pacemaker is eveneens beproefd; een trendbreuk, omdat de inzet van pacemakers voor deze kwaal ongebruikelijk is. De meest toegepaste behandeling is de plek in de hartspier die de ritmestoornis veroorzaakt met behulp van hartcatheterisatie opsporen (mapping) en daarna wegbranden via radiofrequente energie. Dergelijke hoogfrequente ongemoduleerde stroom wordt ook gebruikt in de chirurgie, waarmee bloedvaatjes worden dichtgebrand.

„Als deze methode wordt toegepast in de hartspier is het een niet ongevaarlijke behandeling”, zegt prof. dr. L. Jordaens, hoofd klinische elektrofysiologie van het Thoraxcentrum in Rotterdam, een onderdeel van het Academisch Ziekenhuis Rotterdam-Dijkzigt. „Als je een gaatje brandt op de plek waarvan je denkt dat daar de oorzaak zit van de ritmestoornis, moet je zeker weten dat je daarmee geen cruciale prikkelgeleidende hartfuncties raakt. Bovendien is een gaatje branden onomkeerbaar en het dode stukje weefsel (necrose) kan trombose vormen.”

Vriezen
De nieuwe methode van bevriezen heeft een aantal voordelen ten opzichte van de behandeling met radiofrequente energie. Door middel van een catheter, die via de lies tot in het hart wordt ingebracht, wordt de plek die de ritmestoornis veroorzaakt, eerst tot -30 graden Celsius gekoeld. In deze fase kan worden getest of de juiste plek behandeld wordt. Als het niet de goede plek blijkt te zijn, wordt die niet verder bevroren.

Vervolgens kan alsnog worden geprobeerd de juiste plek te vinden die de hartritmestoornis veroorzaakt, waarna het proces zich herhaalt. Als dat inderdaad na koelen tot -30 graden Celsius de juiste plek blijkt te zijn, wordt die daadwerkelijk bevroren tot -80 graden Celsius, waardoor de hartritmestoornis definitief wordt opgeheven. „Tot min 30 graden Celsius richt je geen onherstelbare schade aan. Als je iets verbrand is het niet meer te herstellen. Bovendien is er bij de bevriezingstechniek minder kans op trombose en is het in tegenstelling tot de warmtebehandeling pijnloos. Dat zijn de grote voordelen ten opzichte van de behandeling met radiofrequente energie”, aldus Jordaens.

Tot vorige week zijn in Rotterdam vijf patiënten met de bevriezingsmethode succesvol behandeld. „Bij een zesde patiënt was het succes van tijdelijke aard”, zegt Jordaens. Vergelijkend onderzoek met de conventionele techniek zal binnenkort gestart worden, voordat de bevriezingsmethode op bredere schaal kan worden toegepast.

„De methode van bevriezing is duurder dan de conventionele. Dat levert problemen op met de minister en de zorgverzekeraars. Een kosten-batenanalyse moet uitwijzen hoe het effect op de langere termijn is”, aldus Jordaens.