Wie daagt Schröder uit?

Menigeen vraagt zich af of er in het buitenland nog wel wat gebeurt. De kranten staan de laatste weken vol van de jacht op Bin Laden en de dreigende aanval met biologische wapens in de VS.

Wie dezer dagen echter de Duitse kranten opensloeg, kon lezen dat de christen-democraten in Beieren, de CSU, afgelopen weekend in Neurenberg hun partijcongres hielden. De bijeenkomst ging, hoe kan het ook anders, gepaard met strenge veiligheidsmaatregelen. De belangrijkste uitkomst van de vergadering: met niet minder dan 96,6 procent van de stemmen herkozen de afgevaardigden Edmund Stoiber tot partijvoorzitter.

Met „dit overweldigend bewijs van vertrouwen” werd bij de Duitse christen-democraten het debat over de geschikte kandidaat voor het kanselierschap aangewakkerd. Volgend najaar worden er immers Bondsdagverkiezingen gehouden en het staat nog altijd niet vast wie bij de christen-democraten de kar gaat trekken.

In feite komt het er bij de christen-democraten in Duitsland op neer dat het enorme gat dat Helmut Kohl achterliet nog altijd niet is opgevuld. De man was zowel letterlijk als figuurlijk groot en dat vacuüm blijft problemen geven. De voormalige Oost-Duitse Angela Merkel staat aan het hoofd van de CDU, maar nu al vreest de partijaanhang dat zij volgend jaar het onderspit zal delven als zij de degens moet kruisen met bondskanselier Gerhard Schröder, de voorman van de sociaal-democraten.

Dus kijken velen binnen de partij om naar iemand die in staat wordt geacht Schröder te verslaan. Het oog valt voortdurend op Edmund Stoiber, leider van de CSU en sinds jaar en dag minister-president van de welvarende deelstaat Beieren. Om onrust binnen de partij te voorkomen is besloten pas komend voorjaar een beslissing te nemen over de persoon die namens de christen-democraten Gerhard Schröder zal uitdagen. Maar niemand lijkt zolang te kunnen wachten. Het zwakke, noem het zwalkende beleid van mevrouw Merkel maakt dat er steeds luider om Stoiber wordt geroepen.

En, dat moet ook worden gezegd, Stoiber lonkt naar die post. Hij kan bijna zijn beurt niet afwachten. Tijdens het partijcongres moest Stoiber zinnen aanvullen. „Als ik geen minister-president van Beieren zou zijn, was ik...” Stoiber liet de zaal het antwoord geven: „Bondskanselier, bondskanselier”, klonk het als uit één keel. De premier van Beieren genoot zichtbaar. Anderzijds heeft hij in het verleden diverse keren benadrukt: „Ik streef geen andere ambten na.”

Zondag werd Stoiber in Neurenberg met 96,59 procent van de stemmen herkozen tot voorzitter. Nooit eerder behaalde hij zo'n hoge score. Met het resultaat evenaarde Stoiber de vroegere voorzitter Franz-Josef Strauss, die in 1979 een soortgelijke comfortabele uitgangspositie verwierf. Strauss ging een jaar later namens CDU en CSU de strijd aan met Helmut Schmidt en verloor kansloos.

Wacht Stoiber volgend jaar eenzelfde pak slaag? Het is mogelijk een van de punten die hem ervan weerhouden zich nadrukkelijk als kandidaat voor het kanselierschap te presenteren. Anderzijds is er bij de christen-democraten geen andere keus. Sinds de terreuraanslagen van 11 september wordt steeds duidelijker dat de verkiezingen in het teken zullen staan van de strijd tegen het terrorisme. Geen christen-democraat, laat staan een zwevende kiezer, kan zich daarbij iets voorstellen met Angela Merkel. Zij probeerde zich vorige week te profileren door voor te stellen de Bundeswehr in te zetten bij politietaken. Het voorstel sneuvelde jammerlijk binnen de partij.

Stoibers deelstaat is al het paradepaard als het gaat om economische welvaart, maar de deelstaat oogt ook niet slecht als voorbeeld op het gebied van politieke veiligheid. Rechts georiënteerde kiezers voelen zich niet voor niets thuis bij de CSU.

Hoe groot dit potentieel is, bleek uit de 37.000 stemmen die de CDU in Hamburg aan rechter Ronald Barnabas Schill verloor. Stoiber gebruikte het resultaat om te wijzen op de Beierse verkiezingsstrategieën. Populisten zoals Schill krijgen in Beieren geen voet aan de grond. Stoibers leus: „Van Beieren kun je leren hoe je moet winnen.”

Ongetwijfeld zal Stoiber winnen van Merkel. Het boulevardblad Bild kopte deze week: ”Mevrouw Merkel hoe lang houdt u het nog vol?” Misschien gooit ze zondag al de handdoek in de ring als Berlijn naar de stembus gaat. De prognoses voor de christen-democraten in de Duitse hoofdstad zijn niet al te best. Een nederlaag heeft ongetwijfeld gevolgen voor mevrouw Merkel.

Angela Merkel lijkt zelfs alleen maar te kunnen verliezen. Geeft ze gehoor aan de stemming binnen haar partij en wijst ze Stoiber aan als de kandidaat van CDU en CSU, dan bevestigt ze in feite haar eigen zwakheid, wat tot haar val binnen de partij kan leiden. Gaat ze aan de roepstemmen voorbij, stelt ze zich kandidaat en verliest ze, dan zal ze moeten horen dat er met Stoiber meer te halen was geweest. Altijd trekt mevrouw Merkel dus aan het kortste eind.

Lachende derde is intussen Gerhard Schröder. Niets is zo plezierig voor een politicus als te merken dat de tegenstander met zichzelf overhoop ligt. Voor de kiezer bezit zo'n partij geen aantrekkelijkheid. Het enige wat Schröder hoeft te doen is rustig blijven zitten.

En dat doet hij ook, meer dan goed voor hem is. Naar de oppositie in eigen land hoeft hij niet om te zien, maar het zou geen kwaad kunnen als hij zich meer zou bekommeren om de economie. Die stagneert behoorlijk. En dat ligt niet aan de aanslagen van 11 september. Openlijk heeft Schröder toegegeven dat hij zijn doel het aantal werklozen onder de 3,5 miljoen te krijgen, niet zal halen. Deskundigen raden aan een belastingverlaging door te voeren om de economie een injectie te geven. Maar Schröder talmt. Zoiets noemt hij zelf regeren met „rustige hand.”

Normaal gesproken zou Schröder hiervoor over een jaar de rekening gepresenteerd krijgen, maar omdat de christen-democraten een tegen zichzelf verdeeld huis zonder echte leider zijn, zal dat waarschijnlijk niet gebeuren. In een jaar kan er natuurlijk veel gebeuren, maar het lijkt erop dat Schröder kan ”aussitzen”.

R. R. Zeeman