Forum 27 september 2001

Het is te kort door de bocht te beweren dat de aanslagen in de VS van 11 september de nutteloosheid van een raketschild aantonen.

Maxime Verhagen, CDA-kamerlid.

„Mee eens. De technologische suprematie van het Westen lijkt ineens haar relevantie verloren te hebben. Deskundigen verdringen zich om de vloer aan te vegen met de Amerikaanse plannen om een schild te ontwikkelen dat bescherming moet bieden tegen aanvallen met intercontinentale raketten. Zij laten zich echter leiden door emoties en de waan van de dag. De mondiale verspreiding van rakettechnologie is een reële dreiging. We moeten daarover niet naïef zijn. Terroristische groeperingen zullen er niet voor terugschrikken raketten af te vuren als ze daarover beschikken.

Verdediging tegen ballistische raketten is een voor de hand liggend antwoord. Zo heeft Israël een eigen verdediging opgebouwd om zich te verweren tegen Scud-raketten, die in de Golfoorlog dood en verderf hebben gezaaid. Dit recht op zelfverdediging komt Israël vanzelfsprekend toe. Nederland is van zijn kant betrokken bij Theatre Missile Defense, de ontwikkeling van systemen tegen ballistische raketten voor de korte en de middellange afstand. Tot een wereldwijde wapenwedloop heeft deze technologische vooruitgang niet merkbaar geleid. Het is de vraag waarom dit anders zou zijn bij een schild tegen intercontinentale raketten. Het schild is bedoeld als verdediging tegen een relatief gering aantal raketten van risicostaten en tegen onbedoelde lanceringen die ontstaan door technische storingen of die zonder toestemming van de betrokken autoriteiten plaatsvinden. De Koude-Oorlogtheorie van wederzijdse afschrikking tussen machtsblokken is niet langer van toepassing op de diffuse, onvoorspelbare dreigingen van deze tijd. Het totale gebrek aan respect voor menselijk leven dat de terroristen met hun aanval op het World Trade Center en het Pentagon aan de dag hebben gelegd, doet het ergste vrezen. De wereld is na de aanslagen tegen Amerika niet meer hetzelfde. Het feit dat een raketschild deze aanslagen niet had kunnen voorkomen, neemt de wenselijkheid van de ontwikkeling ervan niet weg.”

Jan Hoekema, woordvoerder buitenland en veiligheid, D66-fractie Tweede Kamer „Niet mee eens. Eerlijk gezegd vind ik elke stelling over het nut of de nutteloosheid van een raketschild, zo kort na de aanslagen van 11 september in de VS, wat kort door de bocht en zelfs enigszins onkies. Mijn analyse van het nut van een raketschild is altijd al gebaseerd geweest op de in mijn ogen geringe waarschijnlijkheid dat een 'schurkenstaat' een raketaanval op de VS of militaire objecten van de VS zal plegen. Immers, zo'n aanval is een garantie voor onmiddellijke vernietiging door het onder alle omstandigheden overeind gebleven nucleaire arsenaal van de VS, kortom: suïcide.

Ik vrees dat een afdoende compleet raketschild nooit haalbaar zal zijn. Het effect op internationale stabiliteit zal negatief zijn. De ontketening van een wapenwedloop behoort tot de risico's. En dat in een tijdperk waarin tijd, energie en geld beter besteed kunnen worden aan de strijd tegen het terrorisme in de ongetwijfeld turbulente periode die voor ons ligt. Natuurlijk kan het bovenstaande minder negatief uitpakken als de inspanningen van de VS werkelijk coöperatief zullen zijn, niet alleen met de NAVO-geallieerden, maar ook met Rusland en China. Maar de vraag blijft of een raketschild effectief is: het blijft in alle simpelheid het treffen van een kogel met een andere kogel. En dat is knap lastig.

Het lijkt effectiever om te werken aan een meer politieke, veelomvattende strategie van non-proliferatie, waarbij effectief wordt geprobeerd de oorzaak en de aanleiding voor de dreiging scherp te krijgen en aan te pakken. Zo'n werkelijk internationale en brede benadering staat wel haaks op het Amerikaanse basisgevoel dat men zichzelf moet beschermen, tot en met een pistool onder je kussen. Het paradoxale is dat de aanslagen de VS met de neus op het feit zullen drukken dat effectieve strijd pas in een breed verband mogelijk is. Mijn conclusie is dat een raketschild vooralsnog erger is dan de kwaal die men wil bestrijden.”