Wetenschap maakt
God niet overbodig

Volgens een medewerker van het KNMI is gaswinning in het gebied de oorzaak. Sedert 1935 drukken mensen de kracht van een aardbeving uit overeenkomstig de toen ontworpen schaal van de seismoloog C. F. Richter. De eerste schok in Alkmaar had een kracht van 3,2 en de tweede van 2,8. Het effect is bij zulke getallen beperkt. De trillingen lijken afkomstig van voorbijrijdend verkeer. Als het raam erg los in zijn sponningen zit, gaat het misschien een beetje rammelen.

Inmiddels ondergaat de aarde in één jaar gemiddeld tien zeer zware bevingen, honderd zware bevingen en circa 100.000 zwakke aardschokken. Misschien hebben de grote getallen ermee te maken dat een aardbeving –soms zijn er onderaardse geluiden of licht- en vuurverschijnselen waarneembaar– voor menigeen iets mysterieus inhoudt. Iets dat niet uit te leggen valt. Iets bedreigends.

Niemand vinde dat al te merkwaardig. In 1693 veroorzaakte een aardbeving op Sicilië 60.000 doden. In 1730 kwamen er door dezelfde oorzaak in Japan 137.000 mensen om het leven. En in 1976 zou in China zo'n ramp zelfs ongeveer 650.000 mensen het leven hebben gekost. Bij de schokjes –dat is voorzichtig uitgedrukt– die in het begin van dit en het eind van het vorige jaar Limburg troffen was van schade gelukkig nauwelijks sprake. De ernstiger beving van 1992 in Midden-Limburg ligt ons nog vers in het geheugen. Hoe het ook zij: techniek en wetenschap blijken niet in staat afdoende maatregelen te nemen die zo'n natuurverschijnsel voorkomen.

Eigenlijk valt er een soortgelijk verhaal te vertellen rond andere calamiteiten. Neem het verschijnsel van de tyfoon. De actualiteit wijst naar Japan. De bevolking van dat Aziatische gebied zag als het ware de windstoten aankomen. Het vlieg-, trein- en bootverkeer kwam tijdig stil te liggen. Berekeningen wijzen uit dat Tokio net buiten de gevarenzone valt. En ze weten nu al dat er een nieuwe bedreiging op komst is: de tyfoon Nari.

In Europa bogen waterbouw- en aanverwante kundigen zich over de wateroverlast die zich af en toe doet gelden. De watersnood van januari-februari 1995 vormde de aanleiding. Dijkverzwaring? Natuurlijk! En wat nog meer? De Europese handen zouden ineengeslagen moeten worden om het bovenstroomse water vasthoudende vermogen te vergroten en de benedenstroomse waterafvoer te versnellen. Toch is de veronderstelling nauwelijks reëel dat mensen bij machte zijn afdoende maatregelen te nemen. Bovendien doet zich vroeg of laat –zolang de aarde bestaat– wel weer iets onvoorziens voor.

Het gedrag van de krachten van de natuur blijkt in hun oorzaak en werking meer of minder uit te leggen. Menige wetenschapper heeft gedacht dat de mens ooit de absolute regie van het wereldrond in handen zou krijgen. De mogelijkheden zijn groot. Niemand weet wat het einde zal zijn van alle gesleutel aan genen, aan het klonen of zelfs positieve toepassingen van nucleaire mogelijkheden. Toch zijn er grenzen. Mensen dachten die voorheen vroegtijdig te kunnen aanwijzen. Opmerkingen als: „Neen, op de maan zal Gods schepsel nooit staan” geven er blijk van. Wie nuchter is, weet dat het allemaal zo simpel niet is.

Toch blijkt het menselijk kunnen niet grenzeloos. Dat zou tot de constatering kunnen leiden dat er tóch een Hoger Wezen moet bestaan. Een macht die sterker is dan wij. Kijk naar de niet te stuiten tyfoon. Zie naar het nooit stilstaande water. Let op het onbedwingbaar geweld van de aardbeving. Bewonder het onweer. Wie is in staat dat alles in z'n macht te krijgen? Bedreiging tegen te houden? Dat zou moeten brengen tot de belijdenis van een God die sterker is dan wij. De „bultige bergen” springen op. „De HEERE in de hoogte is geweldiger dan het bruisen van grote wateren.”

„God dondert met Zijn stem zeer wonderlijk; Hij doet grote dingen, en wij begrijpen ze niet.” Toch kunnen we er door alle technische theorieën en wetenschap meer achter kijken dan vroeger. De dingen vallen niet zo simpel meer af te doen met: „Het onweert, er is een aardbeving: de Heere spreekt.” En tegelijk toch wel. Want hoeveel er ook valt te verklaren, het daarachter liggende waarom van het begrijpen blijft onbevattelijk. Mensen lopen daar in toenemende mate op stuk. Juist, omdat zij de Almachtige opzij zetten. Maar zij kunnen de touwtjes van het wereldgebeuren niet overnemen. En ze kunnen zich evenmin onttrekken aan het kwaad van een catastrofe. Dat met een noodlot niets te maken heeft.

Die verborgen, onaantastbare leiding in het gebeuren van iedere dag geldt niet alleen natuurrampen of calamiteiten, maar ook menselijke verhoudingen. De een is verstandiger dan de ander. Doorgaans beklimt niemand de ministersstoel zonder enige vorm van capaciteit. Toch blijkt in de wereldgeschiedenis gezond verstand geen verzekering van goede betrekkingen tussen landen en machten. Er kunnen gebeurtenissen op elkaar volgen waar tallozen bij betrokken zijn. Waarvan ook degenen die er zelf mee te maken hadden achteraf zeggen: „Dit moest fout lopen. Maar wij doorzagen het niet. En niemand hield het tegen.”

Is er dan toch niet een God die de ultieme zeggenschap heeft? Er zijn wijze bedoeling mee bewerkt? Hij doet degenen die Hem liefhebben alle dingen meewerken ten goede. Degenen namelijk die naar Zijn voornemen geroepen zijn.

Zowel natuurgeweld als gebeurtenissen in het dagelijks leven schijnen soms uit de hand te lopen. Het is een heilige kunst om alle onbegrijpelijke en benauwende dingen aan de leiding van de HEERE over te geven. Koning Hizkia breidde zijn zorgen uit voor het aangezicht van Zijn Verbondsgod. De andere ochtend waren er in het leger van de koning van Assyrië 85.000 doden. Misschien dachten de overlevenden die God niet kenden wel aan een plotseling opkomende ziekte. Maar zij die de Heere vrezen, wisten opnieuw dat de Heere regeert. Hun ten goede. Wetenschap maakt dat geloof niet overbodig.