Kabinet maakt klapstoel
van de huisvrouw

Het kabinet wil vrouwen die gaan werken een premie van 6000 gulden geven. Zo moet het personeelstekort worden opgelost. Chr. Baggerman wijst dergelijke plannen af. De emancipatiegedachte schiet te ver door en het kabinet maakt hiermee een niet te rechtvaardigen onderscheid tussen hen die betaalde arbeid verrichten en hen die bewust kiezen voor opvoedingstaken.

Minister W. Vermeend van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wordt wel eens aangeduid als ”Willem met de waterpomptang”: is er ergens een probleem, roep Vermeend en hij zorgt voor een oplossing.

Wat is nu het probleem? Er zijn nog steeds fulltime huisvrouwen die geen betaalde arbeid verrichten. Hoe durven ze! Samen met staatssecretaris Verstand (emancipatie) heeft de minister een emancipatieplan opgesteld. Onderdeel van dit plan is een bonus van 6 mille voor fulltime huisvrouwen als zij een baan accepteren voor ten minste 50 procent van het minimumloon. Doel: 950.000 vrouwen weer aan het werk krijgen. De plannen worden op Prinsjesdag officieel gepresenteerd, maar om in te schatten hoe hierover gedacht wordt, is begin deze week een en ander openbaar gemaakt via de Volkskrant.

De Reformatorisch Maatschappelijke Unie (RMU) verwijst dergelijke plannen naar de prullenbak. De emancipatiegedachte schiet door en het kabinet maakt hiermee een niet te rechtvaardigen onderscheid tussen hen die betaalde arbeid verrichten en hen die bewust kiezen voor opvoedingstaken.

Schaduwzijde
Het kabinet denkt twee vliegen in één klap te slaan. De krapte op de arbeidsmarkt wordt aangepakt door een enorm „onbenut arbeidspotentieel” aan te wenden en het is voor vrouwen goed om betaalde arbeid te verrichten. Bijkomend voordeel is dat deze vrouwen mee kunnen helpen de sociale premies te verdienen om de vergrijzing te betalen. Ongeveer 65 procent van de vrouwen tussen de 15 en de 65 jaar moet aan het werk. Thans is dat ongeveer 51 procent. Van de 2,5 miljoen vrouwen die niet aan de betaalde arbeid deelnemen, hebben er 1,4 miljoen een partner als kostwinner.

In het regeerakkoord stelden de paarse partijen dat „nu nog verborgen talenten van vrouwen” in betaald werk beter tot hun recht komen. Het wordt dus tijd dat de traditionele huisvrouw ook eens de handen uit de mouwen steekt. Een voorlichtingscampagne zal vrouwen wijzen op de mogelijkheden die er komen om werk- en zorgtaken te combineren.

In de media kwam er van diverse zijden kritiek op het plan. Er werd bijvoorbeeld gesteld dat veel vrouwen bewust kiezen voor een bestaan als huisvrouw: omdat zij voor hun kinderen willen zorgen of omdat zij de traditionele rol uit overtuiging ambiëren. Ook heeft een grotere arbeidsparticipatie van vrouwen een schaduwzijde. Veel huisvrouwen doen aan vrijwilligerswerk: in de familie, op school of in de buurt. Als ze een betaalde baan nemen, treden op dit vlak tekorten op.

Achter de wagen
Natuurlijk moet ook de RMU (of juist de RMU) oog hebben voor de krapte op de arbeidsmarkt. Dagelijks weten ondernemers de weg naar de RMU te vinden als het gaat om het zoeken naar schaars personeel. Bedrijven kunnen hun vleugels niet uitslaan of moeten soms hun onderneming beëindigen wegens een tekort aan personeel. En denk aan de enorme personeelstekorten in de zorgsector en het onderwijs. We moeten onze ogen niet sluiten voor de werkelijkheid.

Het kabinet spant echter het paard achter de wagen. De laatste cijfers van het Landelijk Instituut Sociale Verzekeringen (LISV) geven aan dat meer dan de helft van de nieuwe WAO-uitkeringen naar vrouwen gaat. De commissie-Donner rapporteerde onlangs: „Vrouwen hebben meer kans op WAO-instroom dan mannen. De sectoren zorg, zakelijke dienstverlening en detailhandel zijn samen goed voor de helft van de instroom van vrouwen. Van de huidige 962.000 WAO'ers komen er 100.000 uit de zorg. Het groeiend aandeel van vrouwen roept vragen op. Is deze toename het gevolg van een inhaalproces of een indicatie voor bijzondere ziekterisico's? Stellen vrouwen andere prioriteiten ten aanzien van werken en privé-verplichtingen of hebben vrouwen werk dat meer belastend is?”

De RMU voegt hier een vraag aan toe: Is de combinatie van arbeid en zorg niet te zwaar voor veel vrouwen als gevolg van een toename van de leefdruk?

De emancipatiegedachte schiet volledig door. De samenleving krijgt hiervoor vroeg of laat de rekening gepresenteerd. Is het kabinet horende doof en ziende blind? Amerikaans onderzoek heeft aangetoond dat kinderen agressief, vervelend of juist schuw worden als ze te vroeg te lang naar een kinderdagverblijf gaan. De psycholoog en onderzoeker Jay Belsky, die in opdracht van het Amerikaanse National Institute of Child Health and Human Development (NICD) tien jaar lang 1300 kinderen tussen één en elf jaar bestudeerde, werd uitgemaakt voor vrouwenhater. Deze geluiden verstomden toen Marianne Riksen-Walraven, hoogleraar ”ontwikkelingspsychologie van het jonge kind” aan de Katholieke Universiteit Nijmegen, te kennen gaf zelf een vergelijkbaar onderzoek onder ruim honderd kinderen te begeleiden en de eerste resultaten de indruk gaven dat Belsky waarschijnlijk gelijk heeft.

Klap in het gezicht
De RMU meent dat het voorstel een klap in het gezicht is van bijstandsgerechtigden, asielzoekers, 962.000 WAO'ers en 172.000 geregistreerde herintreedsters die direct aan de slag willen. Waarom wordt deze miljardenverslindende operatie niet aangewend om via gerichte projecten bovenstaande groepen aan een baan te helpen? Is het barmhartig om duizenden asielzoekers werkloos te laten zijn en hun tijd in ledigheid te laten doorbrengen op enkele vierkante meters in een opvangcentrum?

Het kabinet geeft onomwonden te kennen dat de zorg voor kinderen, ouders en zieken ondergeschikt is aan economische belangen. Het is een eenzijdige stimuleringsmaatregel om de 'Vermeendtekorten' op de arbeidsmarkt weg te werken, het emancipatiestokpaardje te berijden en sociale premies te verdienen.

De fulltime huisvrouw wordt gezien als een klapstoel, die uitgeklapt wordt als er een arbeidstekort is, maar weer wordt ingeklapt als de werkloosheid toeneemt. Aangezien er sprake is van een afvlakkende economische groei, zou de huidige krapte op de arbeidsmarkt wel eens om kunnen slaan naar een situatie van meer aanbod dan vraag.

De auteur is coördinator arbeidsvoorwaardenbeleid bij de Reformatorisch Maatschappelijke Unie (RMU).