Arbeidsconflict niet
afwentelen op WAO

Het wetsvoorstel Verbetering poortwachter wil bevorderen dat zieke werknemers weer zo snel mogelijk aan de slag kunnen. Het lijkt de verantwoordelijkheden van werkgever en werknemer evenwichtiger te verdelen, schrijftM. W. Wijzenbroek. Maar volgens hem zijn ten minste twee zaken niet geregeld: de financiële prikkel voor de werknemer om na ziekte weer aan de slag te gaan en een adequate aanpak van arbeidsconflicten.

Als we kijken naar de rechten en plichten van zowel werknemers als werkgevers, zien we dat gedurende het laatste decennium een behoorlijke verschuiving heeft plaatsgehad. De rechten van de werknemer namen toe en die van de werkgever af. De plichten van de werknemer namen af en die van de werkgever toe. Te denken valt bijvoorbeeld aan de verregaande flexibilisering van arbeidsvoorwaarden, waaronder de veelheid aan mogelijkheden voor bijvoorbeeld bijzonder verlof. Die flexibilisering creëert voor de werknemer maximale mogelijkheden om te werken wanneer hij wil, maar voor de werkgever een oerwoud aan variëteiten, regelingen en verdergaande discontinuïteit.

Een ander punt is de afschaffing van de Ziektewet. Hierdoor konden de financiële lasten van een zieke werknemer niet meer verhaald worden op het sociale stelsel, wat voor de werkgever een enorme lastenverzwaring met zich meebracht. Dat deze maatregel tevens een prikkel inhield om als werkgever te komen tot een adequaat verzuim- en reïntegratiebeleid was een positief onderdeel. Groot nadeel van deze maatregel was dat de werknemer geen nieuwe prikkels kreeg om het ziekteverzuim te beperken. Immers, voor hem veranderde er niets: een voorbeeld van ongelijke verzwaring van de respectievelijke verantwoordelijkheden.

Evenwichtig
Het wetsvoorstel Verbetering poortwachter lijkt verandering in de onevenwichtige behandeling te brengen. Immers, waar een zichzelf respecterend werkgever, mede door de afschaffing van de Ziektewet, al jarenlang bezig is met doeltreffende verzuimbegeleiding en reïntegratie, worden in het wetsvoorstel nu ook verantwoordelijkheden gelegd bij de werknemer. In het vervolg moeten beiden verantwoording afleggen van hun respectievelijke inspanningen.

Werkt een werknemer aantoonbaar onvoldoende mee, dan volgt sanctie in de vorm van een weigering van de WAO-uitkering dan wel de mogelijkheid de werknemer te ontslaan. Overigens moet ook een werkgever voldoende inspanningen leveren, anders kan hij worden verplicht tot langere loondoorbetaling.

In de praktijk zal veel afhangen van de ministeriële regeling die uitwerking geeft aan het voorstel. Met name gaat het daarbij om voldoende objectieve parameters aan de hand waarvan een objectieve stellingname kan worden geformuleerd. Alleen dan kunnen sancties op rechtvaardige wijze worden opgelegd. Het is te hopen dat voornoemde regeling een evenwichtige verdeling van verantwoordelijkheden laat zien.

Als aan die voorwaarde is voldaan, vind ik de inhoud van het voorstel een goede eerste stap op weg naar een meer evenwichtige verantwoordelijkheidsverdeling. Een coöperatieve werknemer blijft verzekerd van een stuk zekerheid. Een werkgever die zich inspant, hoeft niet langjarig vast te zitten aan onterechte financiële lasten als gevolg van medewerkers die zich niet coöperatief opstellen.

Financiële prikkel
Ten minste twee zaken zijn echter in het wetsvoorstel niet geregeld. De eerste is een financiële prikkel voor de werknemer om na ziekte zo snel mogelijk weer aan de slag te gaan. Ik denk dat het ziekteverzuimplaatje van veel instellingen en bedrijven er gunstiger uit zou zien, wanneer loondoorbetaling slechts gedeeltelijk zou plaatshebben. Hiermee wil ik niet suggereren dat iedere ziek gemelde werknemer niet werkelijk ziek zou zijn. Maar als uit de praktijk bijvoorbeeld blijkt dat bij werknemers van wie het werk tijdens ziekte niet wordt overgenomen door anderen, het ziekteverzuim vaak lager is dan in andere situaties, dan veronderstel ik dat bepaalde prikkels effect hebben. Dat geldt in mijn beleving zeker ook voor financiële prikkels.

En overigens, waarom moet bij ziekte uitsluitend de werkgever de lasten dragen? Zeker in situaties waarbij ziekteverzuim het gevolg is van bijvoorbeeld risicovol gedrag van de werknemer.

Conflicten
De tweede zaak betreft een adequate aanpak van arbeidsconflicten. Veel conflicten tussen werkgever en werknemer worden via de Ziektewet uiteindelijk afgewenteld op de WAO. De WAO wordt dan misbruikt als een redelijk comfortabel alternatief voor een vaak veel lagere en korter durende andersoortige uitkering. (Dreigende) arbeidsconflicten zouden op een andere manier moeten worden aangepakt. Snelle en eerlijke onderkenning van het probleem, voorkoming van afglijden naar een ziekteproces, snelle en doeltreffende bemiddeling eventueel met externe ondersteuning, bonusregeling voor snelle besluitvorming en het vinden van een werkelijke oplossing. Bij een conflict: de veroorzaker betaalt. In plaats van een WAO een WAC – Wet arbeidsconflict?

De auteur is algemeen directeur van verpleeghuis Salem en lid van het algemeen bestuur van de Reformatorisch Maatschappelijke Unie (RMU).