Statiegeld op
pakje sigaretten

De Morning Sentinel, een krant uit Maine, meldde dat Brooks, zelf in de jaren zestig gestopt met roken, verwacht dat de staat door de niet teruggebrachte peukjes 50 miljoen dollar per jaar kan binnenhalen. „Als het werkt, zal alles een beetje schoner worden. Maar ik denk niet echt dat mensen hun stinkende peukjes zullen bewaren. We zullen zo'n 10 tot 15 procent terugkrijgen. Daarmee kunnen we een antirookprogramma opstarten.”

„Het idee past in de algemene tendens statiegeld te heffen op allerlei milieuvervuilende zaken, zoals blikjes en glas. Op dit leuke plan is niet zo veel tegen, maar het is geen zaak om de barricades voor op te gaan”, meent voorzitter Fons Nijpels van de Nederlandse Nietrokersvereniging CAN. „Voor Nederland vind ik dit op de korte termijn geen prioriteit hebben. Er zijn belangrijker zaken aan de orde. Liever richten wij ons op het terugdringen van roken. Als je dit als vervuilingsprobleem wilt zien, moet je dit ook als vervuilingsprobleem aanpakken. Zo bezien zijn peukjes slechts peanuts. In beginsel vormen ze een reëel vervuilingsprobleem, maar als de peukjes dat vormen geldt dat in zeker zo sterke mate voor de verpakkingen. Daar kan meteen in één moeite door statiegeld bij op. Overigens is roken nog steeds belachelijk goedkoop.”

„Wat een onzin”, zegt Gerrit van Asselt, peuk tussen zijn vingers. „Als ze zwerfvuil willen aanpakken, moeten ze maar strenge boetes uitdelen. Dat helpt pas echt.”

Woordvoerder H. van Ronkel van het Bureau Voorlichting Tabak vraagt zich verbijsterd af: „Moet ik hier werkelijk serieus op reageren? Ik vind dit even onzinnig als het voorstel (vorig jaar óók in Maine gedaan, red.) dat automobilisten alleen nog met de portierraampjes dicht mogen roken. Ik kan zo'n voorstel alleen beoordelen in de Amerikaanse context. Bij mijn weten speelt in Nederland geen problematiek van peuken als belasting voor het milieu. Je kunt wel makkelijk roepen dat er statiegeld moet worden geheven, maar voor wie even nuchter nadenkt, roept de praktische uitwerking ervan talloze vragen op.”

John Singleton verwoordt de bezwaren van tabakgigant RJ Reynolds. „Gelet op de praktische onuitvoerbaarheid is dit een slecht idee. Consumenten van tabakswaren hebben het al zwaar te verduren. Nu zouden zij bij de kassa nog eens een dollar extra moeten neerleggen voor een pakje sigaretten. Natuurlijk spreekt Brooks over statiegeld, maar ondertussen is hij al wel bezig de miljoenen aan nieuwe inkomsten voor de staat te verdelen. Volstrekt onduidelijk is hoe dit voorstel logistiek gestalte moet krijgen. Wie garandeert dat teruggebrachte peuken uit Maine komen? Moeten fabrikanten hun sigaretten gaan merken? Daar kunnen wij niet aan beginnen. En wat gebeurt er met de teruggebrachte peuken? Bovendien is er een gezondheidsrisico wanneer jongeren overal peuken gaan rapen om een zakcentje te verdienen. Ook voor de winkeliers brengt het selecteren van peuken gezondheidsrisico's mee.”

„Dit lijkt wel gekkenwerk”, zegt Dick Veenstra. De voorzitter van Sigarengenootschap Rust en Bedachtzaamheid vindt het voorstel van Brooks van weinig realiteitszin getuigen. „Het enige voordeel dat je met zo'n voorstel kunt behalen, is dat werklozen een baan als peukenraper kunnen krijgen. Kunnen ze op alternatieve wijze geld vangen. In de oorlog werden er ook peuken geraapt, maar dat deden mensen om er zelf sigaretten van te maken. Iets soortgelijks valt met dit initiatief te verwachten. In Amsterdam verzamelen daklozen bierflesjes, als ze er een heleboel hebben ruilen ze die in tegen een heupflesje jenever. Sigaren lenen zich al helemaal niet voor statiegeld. Een opgerookte sigaar gaat erg stinken. Waar laat je die? Stop een exemplaar in je jas en de hele garderobe gaat ernaar stinken.”

„Een bijzonder initiatief, mag ik wel zeggen”, oordeelt woordvoerder Ton Wurtz van de Stichting Rokers Belangen. „Met de gedachte dat er iets moet worden gedaan tegen al die rotzooi op straat ben ik het eens. Maar ik vraag me af: Heeft deze Amerikaanse politicus een nieuwe melkkoe ontdekt onder de vlag van het milieu? Zinvoller lijkt het me aandacht te besteden aan de houding van de roker. Zo gaan wij komende zomer actievoeren op de stranden om het weggooien van peuken tegen te gaan. We delen flinterdunne asbakjes uit die geschikt zijn voor hergebruik. In Griekenland en België heeft deze campagne het goed gedaan. Verhoog de boel, probleem opgelost – het is de weg van de minste weerstand, maar zo werkt het niet.”

Directeur mevrouw Prins van de Stichting Volksgezondheid en Roken (Stivoro) maakt korte metten met het wetsvoorstel. „Statiegeld hef je op normale producten, en dit is een abnormaal product. Daar moet je geen fratsen mee uithalen. Ik snap ook niet welk doel ermee zou zijn gediend. Roken is meer een probleem voor de volksgezondheid dan voor het milieu. Het laatste waar we belang bij hebben, is dat kinderen peuken gaan rapen.”