McVeigh krijgt
te veel aandacht

Volgende week woensdag wordt 's ochtends vroeg de Amerikaan Timothy McVeigh in de federale gevangenis van Terre Haute, in de staat Indiana, terechtgesteld. Door middel van een injectie zal de 33-jarige Amerikaan worden geëxecuteerd. De terechtstelling belooft een circus te worden. Deze moordenaar krijgt meer aandacht dan hij verdient, schrijft R. R. Zeeman.

McVeigh krijgt de doodstraf omdat hij op 19 april 1995 een met explosieven volgeladen kleine vrachtwagen onder de arcaden van een federaal gebouw in Oklahoma City tot ontploffing bracht. Bij de aanslag lieten niet minder dan 168 mensen, onder wie negentien kinderen, het leven.

Met de gruwelijke aanslag pleegde hij wraak op president Clinton en minister van Justitie Reno, die hij verantwoordelijk hield voor het FBI-ingrijpen tegen een sekte in het Texaanse Waco. Bij de bestorming door de federale politie kwamen op 19 april 1993, dus precies twee jaar voor McVeigh zijn aanslag pleegde, 74 sekteleden om het leven. In de optiek van McVeigh terroriseert de regering in Washington vrijheidslievende Amerikanen.

In 1997 werd McVeigh tot de dood veroordeeld. Aanvankelijk werd hij in Colorado opgesloten. Later brachten de autoriteiten hem over naar Indiana. Van het begin af aan gaf McVeigh te kennen niet in hoger beroep te zullen gaan tegen het doodvonnis. Als de executie wordt voltrokken, en het ziet ernaar uit dat dit zal gebeuren, zal hij de eerste Amerikaan sinds 1963 zijn die door de Amerikaanse regering wordt terechtgesteld. Hij is een van de in totaal negentien misdadigers die, veroordeeld door federale rechtbanken, de doodstraf tegemoet zien.

Publiciteit
McVeigh kent absoluut geen spijt. De kinderen die omkwamen hebben in zijn optiek pech gehad. Het was niet zijn bedoeling kinderen te treffen, maar die dingen gebeuren nu eenmaal, is zijn redenering.

Het enige wat McVeigh wilde en nog altijd wil is de grootst mogelijke publiciteit voor zijn zaak. Daarin is de meervoudige moordenaar meer dan geslaagd. Hij wilde zelfs dat zijn executie op televisie te volgen zou zijn. In een brief schreef hij aan justitie: „Organiseer een openbare terechtstelling en zend die op de televisie uit.”

Het is dit verzoek dat de Amerikanen al weken bezighoudt. Daardoor krijgt McVeigh de aandacht waar hij al die tijd om vraagt. Minister van Justitie Ashcroft voelde –terecht– weinig voor een publiek gebeuren. Hij wilde niet meewerken aan het verzoek van iemand „aan wiens handen het bloed van 168 mensen kleeft.”

Het is in de Verenigde Staten al tientallen jaren geleden dat voor het laatst iemand in het openbaar werd terechtgesteld. Het is in de VS gebruik dat familieleden van de slachtoffers getuige zijn van de executie. Zij krijgen op die wijze genoegdoening voor het geleden onrecht. Dus dat wilde Ashcroft in het geval van McVeigh de nabestaanden ook bieden. Praktisch probleem was natuurlijk dat er 168 slachtoffers waren en daarmee ook honderden nabestaanden die de executie eventueel konden bijwonen. Bij McVeigh zullen nu tien familieleden van de slachtoffers achter een glazen wand zien hoe de moordenaar wordt gevonnist. Zo'n 200 anderen zullen via een beeldscherm van dit gebeuren getuige zijn.

Afschrikking
Het besluit van Ashcroft om er geen publiek gebeuren van te maken valt te billijken. Wat voor een openbaar gebeuren pleit, is het aspect van de afschrikking. Een openbare terechtstelling kan mensen ervan weerhouden een dergelijke misdaad te plegen. Zij weten dat de doodstraf onverbiddelijk volgt als zij zich vergrijpen aan het leven van een ander mens.

De nadelen zijn in het geval van McVeigh duidelijk groter. In een land waar de sensatiezucht groot is –in welk land is dat eigenlijk niet zo?– zou uitzending van de executie via televisiekanalen een macabere show worden. Er zullen mensen zijn die de terechtstelling zullen opnemen op een video en later nog eens afdraaien, ter bevrediging van hun sensatiezucht. Dat is ongepast, maar het zal ongetwijfeld gebeuren.

Is dat te veel gezegd? Nee, zo zit een mens nu eenmaal in elkaar. Een van de commerciële tv-stations die graag de executie willen uitzenden is Entertainment Network. Doorgaans zendt het televisiestation pornofilms uit. Om kijkers de nodige afwisseling te bieden wil het graag de terechtstelling van McVeigh op de buis presenteren...

Ook de pers, en niet alleen de Amerikaanse, had graag gezien dat de executie buiten de gevangenis via grote beeldschermen zou worden weergegeven. Zo zou iedereen er getuige van kunnen zijn hoe het met plaatsers van bommen afloopt. Maar ook dat gebeurt niet. Slechts een selecte groep van tien journalisten krijgt het dubieuze genoegen om samen met de tien nabestaanden en tien mensen van het justitiële apparaat er getuige van te zijn hoe McVeigh „efficiënt en humaan” wordt terechtgesteld. Verder wilde Ashcroft niet gaan.

Ashcroft heeft gelijk als hij van de executie niet een nog grotere mediashow wil maken. De terechtstelling volgende week belooft sowieso al een circus te worden. In Terre Haute en omgeving zijn alle hotels en motels al maanden volgeboekt. En zo krijgt deze moordenaar, die nog altijd geen berouw van zijn gruweldaad heeft, meer aandacht dan hij verdient. Hij wil met alle geweld dat de wereld zich hem zal blijven herinneren. In feite verdient hij dat niet. In de gevangenis hebben twee journalisten 75 uur met hem gesproken. Op grond van die gesprekken hebben ze een boek gepubliceerd. De slotzinnen van McVeigh luiden: „Ik ben de heer van mijn geloof. Ik ben de meester van mijn ziel.”

Het zijn de woorden van iemand die vlak voor de eeuwigheid staat en daarmee in deze wereld bij de mensen wil scoren. Daarin is hij dan geslaagd. Uiteindelijk is het echter de grote Rechter van hemel en aarde Die beslist.