Honderd miljoen om blikjes
te laten verdwijnen?

M. M. van Aggelen van Stichting Nederland Schoon: „Het voorstel aan de minister omvat gelukkig niet alleen maar voorlichtingsprojecten, maar een scala van maatregelen. Nederland Schoon vindt dat de aanpak van het zwerfafvalprobleem een mentaliteitskwestie is. Allereerst moet het vuil worden aangepakt via voorzieningen, want als je de consument vraagt afval op de juiste wijze weg te gooien, moet er een afvalbak zijn. Ook is handhaving van de wet noodzakelijk. De politie moet overtreders bestraffen. Maak mensen bovendien duidelijk wat de consequenties zijn van de aanwezigheid van zwerfafval voor de directe leefomgeving. Daardoor krijgen ze een reden om hun gedrag aan te passen. Vooral de structurele, fundamentele en meerjarige aanpak is een voorwaarde om tot een mentaliteitsverandering te komen. Dat het goed kan, zien we bij de glasbakken. Ongeveer 90 procent van de consumenten werpt zijn lege potten en flessen daarin, zonder dat er een beloning tegenover staat.”

Secretaris I. Broekhuizen-Leguit van vereniging Blik op Blik, die lege blikjes verzamelt: „Statiegeld werkt niet. Mensen nemen niet de moeite verpakkingen weg te brengen. Flessen waar een gulden statiegeld op zit, worden vaak ook zomaar weggegooid. Ik verwacht dat mensen voor kleinere bedragen helemaal niet de moeite nemen om naar een winkel of automaat te gaan. Bovendien kost een automaat supermarkten veel geld. Ik vind overigens dat mensen beter na moeten denken bij het opruimen van afval. Voorlichting helpt daarbij niet. Gooi je eigen rommel gewoon in de kliko.”

Bestuurslid H. Tallen van de Stichting Kringloop Blik: „Statiegeld helpt niet tegen zwerfafval, want drankenblikjes vormen slechts 6 procent daarvan. Bovendien verhoogt statiegeld het huidige recyclingspercentage van bijna 80 procent niet. Nederland kent het systeem van magnetische scheiding van de metalen verpakkingen voor of na verbranding van huishoudelijk en bedrijfsafval. Ook blikjes die na consumptie buitenshuis netjes in een afvalbak worden gegooid, worden automatisch via het afval gerecycled. Statiegeldsystemen zijn heel kostbaar. De minister staat op het punt een prima functionerend en goedkoop systeem te frustreren ten behoeve van iets wat ineffectief en duur is. Het aanbod van de industrie om gedurende vijf jaar 100 miljoen gulden te investeren in een antizwerfvuilcampagne is naar mijn mening een uitstekend begin om de hoeveelheid zwerfvuil te laten verminderen. Als de regering dit aanvult met voorlichting op basis- en middelbare scholen en tevens stevige boetes instelt tegen vervuilers, lijkt mij dat de beste methode om de natuur van zwerfvuil af te helpen. Met statiegeld straft de overheid de gehele samenleving voor een kleine groep vervuilers.”

Directeur N. Schrakamp van SVM-PACT, de overkoepelende organisatie van de verpakkingsindustrie: „In tegenstelling tot de minister denk ik dat mensen die afval in de natuur gooien wel degelijk vatbaar zijn voor publiciteitscampagnes die erop gericht zijn het zwerfafval te verminderen. Maar we moeten wel op strategische punten voldoende bakken plaatsen waar het afval in kan. Mogelijke plekken zijn stations en sportkantines. Om mensen aan te sporen hun blikjes in de speciale bakken te doen, willen we sportinstellingen belonen. Een positieve benadering van het afvalprobleem is noodzakelijk om de campagne te laten slagen. Ook moet er strenger toezicht komen tegen het achteloos op straat gooien van afval.”

Woordvoerder S. de Jong van het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel: „Het invoeren van statiegeld op kleine verpakkingen is voor de supermarkten een regelrecht drama. De kosten door onder andere personeel worden dan jaarlijks 300 miljoen gulden hoger. Dat moeten de supermarkten doorberekenen aan de consument. Ook de ruimte die de lege verpakkingen innemen is enorm. Verder kan het leiden tot onhygiënische toestanden. Als een klant een kartonnen drinkyoghurtverpakking brengt waar nog wat in zit, kan dat gaan lekken. Dat leidt tot een smeerboel. Het alternatief voor statiegeld is de voorlichtingscampagne die het CBL samen met ander instanties heeft voorgesteld. Scheiding van afval door de consument is succesvol. Dat zie je bij de glasbakken. Maar dan moeten er wel straffen staan op het op straat gooien van afval. Overigens gaat het invoeren van statiegeld over slechts een klein deel van het zwerfafval. Je schiet met statiegeld dus niet veel op. Wil de minister toch aan zijn plannen vasthouden, dan denk ik dat de kans heel klein is dat het bedrijfsleven met hem tot overeenstemming kan komen.”