PvdA en VVD halen
40 zondagen op

Opnieuw wordt de zondag in het hart geraakt. Drs. P. Schalk wijst het idee de Winkeltijdenwet te veranderen scherp van de hand. Hij verwijt de initiatiefnemers dat ze onjuiste argumenten aanvoeren om een doel te bereiken dat zij al langer voor ogen hadden.

Ergens hoop je dat het een keer zal stoppen. Allerlei wetten hebben ons de laatste tijd geschokt, diep geraakt. Christelijke waarden en normen zijn gesloopt. Komt er een einde aan? Nou nee, plotseling zitten we weer midden in een discussie over de zondag. Opnieuw wordt de rustdag, Gods dag, in de kern aangepakt. Nu door de VVD en de PvdA, die komen met het initiatief om de Winkeltijdenwet te veranderen. Doel daarvan is volgens Blok (VVD) en Hindriks (PvdA) om de „starheid van de Winkeltijdenwet op te lossen zonder de verplichte rustdag in gevaar te brengen.” De wet zou flexibeler moeten worden, omdat de huidige regelgeving onrecht zou doen aan andere culturen. Etnische ondernemers zouden daardoor minder profiteren van de Winkeltijdenwet, dus moeten de gemeenten zelf kunnen bepalen welke dag van de week de winkels gesloten moeten zijn.

Het zal duidelijk zijn dat de RMU dit initiatief scherp afwijst. Dit plan zal in ieder geval leiden tot een verdere uitholling van de zondag, die juist zo heilzaam is voor onze samenleving. Naast de principiële kant van de zaak kan gewezen worden op andere punten van zorg, zoals de kleine ondernemer, die meegesleurd wordt in de maalstroom van een rusteloos bestaan. Of op het sneeuwbaleffect dat ontstaat door openstelling van winkels op zondag. Uit de praktijk blijkt inmiddels helaas dat vele andere sectoren meegezogen worden in de slipstream van de ruimere openingstijden van winkels. Industrie en vervoer, de dienstensector, alles wordt gedwongen mee te lopen in de tredmolen van de economie.

Er is nog een ander belangrijk punt. De indieners van het wetsvoorstel gebruiken een drogreden om hun ideeën te verkopen. Zij stellen dat een deel van de allochtone bewoners van achterstandswijken behoefte heeft aan een andere rustdag, omdat zij geen boodschap zouden hebben aan de christelijke zondagsrust. Dat is op zich al een thema waar uitvoerig over gesproken zou kunnen worden. Immers, deze allochtonen wonen nu in een land met een eeuwenoude traditie, waarin de zondag de rustdag is. De vraag is dan ook of allochtone bewoners zelf op deze wijze zouden willen spreken over de traditie in het land waar zij, om allerlei redenen, naar toe kwamen en een bestaan proberen op te bouwen.

Onjuiste gewoonte
Maar dan is er nog een vreemder element. De VVD'er Blok meldde via de radio onder andere dat het initiatief-wetsvoorstel goed aansluit bij onze multiculturele samenleving, waarin bijvoorbeeld moslims op vrijdag vrij willen zijn. Maar is dat écht zo?

Een onderzoek hiernaar laat iets heel anders zien. Want wat blijkt: er is geen rustdag vastgesteld voor moslims. Wel een gebedsdag, maar geen dag van rust, zoals die geschonken is aan hen die hun leven wensen in te richten naar de Tien Geboden die de Heere ons gaf. Voor moslims gelden de zogenaamde vijf zuilen, namelijk de belijdenis, het gebed vijf maal per dag, de aalmoezen, het vasten in de ramadan, en de bedevaart naar Mekka. Dus is het onderhouden van een rustdag niet aan de orde. Wel is de vrijdag aangewezen als de gebedsdag, waarin het dagelijkse (eventueel individuele) middaggebed vervangen wordt door een grote samenkomst in de moskee, die voorafgegaan kan worden door een prediking. De vrijdag is dus een gebedsdag, en niet een rustdag waarop niet zou mogen worden gewerkt.

Dat betekent dus dat de VVD en de PvdA zichzelf in de voet schieten. Zij zijn iets aan het regelen voor een deel van de multiculturele samenleving dat daar helemaal niet op zit te wachten. Sterker nog, de traditie (hadith) in de islam wijst de wekelijkse rustdag zelfs af als een onjuiste Joodse gewoonte. PvdA en VVD dringen de moslims onder het mom van multicultureel denken een hen vreemde cultuuruiting op en ze lijken hen te dwingen zich aan te passen aan een door de koran en traditie afgewezen systeem van rustdagen.

Nu is het niet mijn taak om de islam uit te leggen, en zeker niet om de traditie van moslims te verdedigen. Wat ik wel probeer is duidelijk te maken dat het streven van deze politici niet gefundeerd is op het werkelijk luisteren naar groepen in de samenleving, of op gewaarmerkte waarden en normen. Hun streven vloeit blijkbaar voort uit eigen ideeën over groepen in de samenleving. Zonder onderzoek, en blijkbaar zonder echte aandacht voor deze groepen, wordt de eigen ideologie uitgewerkt, ten koste van de bewuste groep die zo nodig in bescherming genomen moet worden.

Een groep die dat blijkbaar niet nodig heeft, want in de jaren dat ik bezig ben met dit onderwerp heb ik nooit een actie vanuit belangenorganisaties van allochtonen op dit dossier gezien. Sterker nog, in het eindrapport van het KPMG over de effecten van de Winkeltijdenwet zoals dat aangeleverd is ten behoeve van de evaluatie van deze wet, blijkt dat de allochtone ondernemers tevreden zijn met de openingstijden voor hun winkels.

Extra boodschap
Maar waar gaat het dan wel om? Dat wordt nu wel een intrigerende vraag. De echte reden lijkt voor de hand te liggen. Tijdens het debat over de Winkeltijdenwet in 1996 zei de toenmalige woordvoerder van de VVD het volgende: „Als we op dit moment de winkels niet meer dan twaalf zondagen open kunnen laten gaan, dan zij dat zo, maar binnen enkele jaren komen we ook de andere veertig zondagen ophalen.” Het lijkt erop dat daar nu een gerichte poging toe wordt gedaan, en wel over de rug van een bevolkingsgroep die daar zelf niet om vraagt en die ook geen signalen afgeeft dat er iets mis zou zijn.

Misschien is het een tip voor PvdA en VVD om actief te reageren op hen die wel aandacht vragen voor dit thema. Twee groepen zijn zo aan te wijzen. Zoals de groep van zelfstandige ondernemers, winkelpersoneel en omwonenden van winkelcentra, die hebben aangegeven rust te willen. Met name rond de zogenaamde kerstkoopzondag heeft deze groep van zich laten horen. Daarnaast is er brede steun in de samenleving voor het handhaven van een collectieve rustdag. Daar hoort de gereformeerde gezindte nadrukkelijk bij, met een extra boodschap. Ook vandaag staan we klaar om uit de doeken te doen welke principiële, maatschappelijke en sociaal-economische argumenten er zijn om de zondag als rustdag te handhaven. Want zo'n dag is heilzaam.

De auteur is directeur van de RMU.