Wilhelmus

Het Wilhelmus moet aangepast worden, wil het geschikt zijn als volkslied in een multiculturele samenleving.

Indra Boedjarath, psycholoog en psychotherapeut
„Mee eens. Sinds het ontstaan van het Wilhelmus in de zestiende eeuw is er in Nederland veel veranderd. Dat is logisch, want elke samenleving is dynamisch. Zo is er in de afgelopen eeuw, zowel op sociaal als op technologisch niveau, in vergelijking met de eeuwen ervoor veel gebeurd. Waarom dan toch vasthouden aan een symbool, zoals het Wilhelmus, dat geen recht doet aan die dynamiek? Het Wilhelmus is voor vele Nederlanders een historisch document. Historisch besef en bewustzijn zijn erg belangrijk voor een nationale verbondenheid. Het Wilhelmus gaat over een zich tegen Spanje verdedigende Nederlandse Republiek. Laten we niet vergeten dat een aantal eeuwen nadien ook Nederland de slavernij heeft afgeschaft en zich uit veel landen heeft teruggetrokken als kolonisator. Dat zijn eveneens elementen uit de Nederlandse geschiedenis waar de (nieuwe) Nederlandse burgers (mede) trots op kunnen zijn. Het volkslied mag dan ook meer van de 'nieuwe' verdiensten van Nederland in zich opnemen. Want in zijn huidige vorm doet het Wilhelmus zeker geen recht aan de multiculturele samenstelling van de Nederlandse samenleving. Met multicultureel doel ik niet alleen op de aanwezigheid van zogenaamde 'nieuwe Nederlanders'. Ook menig autochtone Nederlander herkent zich niet in het „ben ik van Duitsen bloed”, evenmin als in de zwaar aangezette christelijk-protestantse cultuur in het volkslied (zoals bijvoorbeeld in de achtste strofe).

Het Wilhelmus wordt vaak gebruikt als traditionele begeleiding bij belangrijke nationale en internationale evenementen, zoals bij de Olympische Spelen of bij voetbalcompetities. De steeds multicultureler wordende sportteams moeten zich wel kunnen vinden in het lied dat hun overwinning begeleidt. Het zou jammer zijn als ze daar met een verscheurd gevoel de medailles in ontvangst namen, alleen omdat het Wilhelmus hun volkslied niet is.”

Bram Maljaars, neerlandicus en gepromoveerd op een dissertatie over het Wilhelmus
Niet mee eens. Als hiermee bedoeld wordt dat spelling en interpunctie aangepast worden aan het hedendaagse Nederlands en dat kleine veranderingen in het taalgebruik doorgevoerd worden, zoals de wijziging van betrouwen in vertrouwen, zou ik er niet de minste moeite mee hebben. In feite is dat in de loop der eeuwen al lang gebeurd en gebeurt het nog. Het punt is echter dat de „onverstaanbaarheid” van het Wilhelmus –overigens bepaald niet alleen voor allochtonen!– weinig of niets te maken heeft met stijl en taalgebruik, daarentegen des te meer met het feit dat men niet of nauwelijks meer zicht heeft op de historische situatie waarin het lied tot stand is gekomen. Velen weten geen raad met het „van Duitsen bloed” en hebben geen idee van de strekking van het altijd geëerd hebben van de koning van Hispanje.

Wie eenmaal het pad van de aanpassing opgaat, kan er dan ook niet onderuit ook de inhoud van het lied aan te passen, zoals inmiddels al gebleken is. Dat nu stuit bij mij alleen maar op verzet. Het Wilhelmus is nu eenmaal een historisch document, dat ontstaan is op een cruciaal moment in de geschiedenis van ons volksbestaan. Als zodanig is het een symbool geworden van onze nationale eenheid. Het lied gaat over historische personen en over historische gebeurtenissen die de geboorte van ons bestaan als volk ingeluid hebben. Dat betekent dat inhoudelijke aanpassing aan veranderende tijdsomstandigheden eenvoudigweg tot de onmogelijkheden behoort. Voor mij staat dan ook vast dat bij de beoogde aanpassingen het Wilhelmus er alleen maar verminkt uit tevoorschijn kan komen. De geschiedenis leert trouwens dat modernisering of actualisering geen zin heeft. Eigenlijk is heel de gedachtegang dat het multiculturele aspect van onze samenleving de norm zou moeten zijn voor de geschiktheid van ons volkslied, mij vreemd. Ik denk ook dat allochtonen zelf helemaal niet op wijziging van het Wilhelmus zitten te wachten.”