Prik de proefballon van Borst door

Op legalisering van een zelfmoordpil zit volgens A. D. Muilwijk geen mens te wachten. Hij hoopt dat Nederlanders de proefballon van minister Borst (Gezondheid) zullen doorprikken.

Nauwelijks is de storm rond de nieuwe euthanasiewetgeving wat geluwd, of minister Borst komt met een volgend ingrijpend voorstel. Zij wil dat bejaarden, uiteraard na de nodige waarborgen, de beschikking moeten kunnen krijgen over een 'zelfmoordpil'. De zorg van tegenstanders van het recent aangenomen wetsvoorstel blijkt gegrond. Het is het begin van een verdere incorporatie van het gedachtegoed dat de dood een welkome bode is.

Nog geen week geleden trokken tienduizenden demonstranten langs het Binnenhof om te getuigen van hun ongenoegen met de inhoud van de euthanasiewetgeving. Iedereen die enig empatisch vermogen heeft zal begrijpen dat dit geen goed moment is om te praten over verdere uitbouw van het omstreden gedachtegoed. Helaas denkt de minister hier blijkbaar anders over. Zonder enige aanleiding wordt het volgende initiatief gelanceerd.

Dat doorgaande secularisatie in afwijkende denkbeelden over de dood resulteert, moge duidelijk zijn. Het heeft wel erg lang geduurd voor de denkbeelden van de Verlichting volledig kunnen worden doorgevoerd. Zelfbeschikkingsrecht doorgevoerd tot de beschikking over de dood is de meest ultieme vorm van vrijheid. Volledige vrijheid, daar kon Rousseau slechts over dromen.

Zowel het tijdstip van bevruchting als het tijdstip van de dood zou binnen ons bereik moeten liggen, willen we werkelijk vrij zijn. Maar 'helaas' is de wetenschap nog niet zo ver.

Rousseau zou zich echter schamen voor het eenzijdige accent op vrijheid en de enge interpretatie van gelijkheid en broederschap. Door een handelwijze waarin geen rekening wordt gehouden met andersdenkenden, loopt de overheid echter het risico van het verder uiteenvallen van de samenleving en het polariseren van tegenstellingen.

Ten diepste gaat het hier om in hoeverre we het overheidsoptreden nog als legitiem kunnen ervaren. En dat is nu precies waar de minister rekening mee dient te houden. Naarmate minder mensen zich herkennen in het overheidsoptreden, loopt de overheid het risico niet meer als legitiem te worden gezien. Aan het gezag van de overheid worden grenzen gesteld. Voor bijbelgetrouwe christenen is dat de grens van Gods Woord.

Depressiviteit
Het consequent doorvoeren van de opvatting van minister Borst betekent ook dat we binnenkort de dood als 'alternatieve' straf kunnen invoeren. Immers, als de dood geen straf is, waarom zouden misdadigers dan niet mogen kiezen voor een definitieve oplossing van hun tijdelijke problemen? Het verschil tussen de 'zelfmoordpil' en de doodstraf is dat de eerste wordt verschaft op eigen verzoek zonder dat anderen hoeven te handelen.

Bij de doodstraf kunnen zonder problemen deze bezwaren ook worden omzeild. Ooit is de doodstraf verboden met argumenten als onomkeerbaarheid, het niet humane karakter en de mogelijkheid van vergissingen. Voor de zelfmoordpil geldt hetzelfde. Ook dit effect is onomkeerbaar en mogelijk vergist de patiënt zich. Mogelijk was hij of zij in een toestand van tijdelijke uitzichtloosheid en depressiviteit. Over het humane karakter wordt nu blijkbaar anders gedacht.

Als de dood dan een humane oplossing is, waarom zouden we dan bedrijvers van ernstige misdrijven ook niet deze humane mogelijkheid geven om 'uit het leven te stappen'? Niet als straf, maar als keuze? Dat is wel zo humaan. Helaas kan ik niet voorkomen dat de boodschap cynisch klinkt. Dat is het werkelijke effect dat dit soort absurde initiatieven als dat van de minister op mij heeft.

Verkiezingen
Naar de reden waarom de minister juist op dit moment haar boodschap lanceert, kan ik slechts gissen. Een mogelijke verklaring kan zijn dat de minister met het oog op de verkiezingen probeert electorale winst te slepen uit het introduceren van progressieve denkbeelden. Ik hoop dat de meeste Nederlanders nog zo gezond zijn deze ballon door te zullen prikken en de minister en haar partij de electorale rekening te presenteren van het bedenkelijke niveau van haar uitspraken.

Het opzetje leidt in ieder geval de aandacht af van de werkelijk structurele problemen in de zorg. De noodzaak van een initiatief als de 'zelfmoordpil' is –zo die al bestaat– beperkt tot de wens van een enkeling. Wat dat betreft heeft dit initiatief meer iets weg van het streven naar symbolische wetgeving waar hopelijk niemand op zit te wachten.

De auteur studeert rechten.