Er liggen mooie
kansen voor de Antillen

Er zijn goede kansen op economisch herstel in de Nederlandse Antillen. Mits de overheid daar de nodige beleidsbeslissingen neemt. Dat stelt staatssecretaris Gijs de Vries in een lezing die hij 6 april in Willemstad hield tijdens een OESO-workshop. De bewindsman bepleit onder meer privatisering van de luchtvaartmaatschappij ALM en van de telecomsector, een vereenvoudiging van het Antilliaanse belastingstelsel en een goede scholing. Hieronder volgt een verkorte versie.

Voor de Nederlandse Antillen is het aantrekken van buitenlandse investeringen van essentieel belang. Maar deze worden pas gedaan als de investeerder vertrouwen heeft in de beoogde markt. In elk geval hebben de Nederlandse Antillen twee voordelen. Er is een onafhankelijke centrale bank die internationaal een goede reputatie geniet. En er is een onafhankelijke rechterlijke macht met de Nederlandse Hoge Raad als cassatierechter. Uit schattingen van de Kamer van Koophandel en Nijverheid van Curaçao blijkt dat er, voor het eerst sinds 1997, weer flink wordt geïnvesteerd in de economie van Curaçao. Er zijn goede kansen op economisch herstel, mits de nodige beleidsbeslissingen worden genomen.

Stappen
Belangrijke stappen zijn reeds gezet. Zo hoeven Europese Nederlanders sinds half maart geen werkvergunning meer te hebben om op de Nederlandse Antillen aan de slag te gaan. Het aantal ambtenaren is verkleind. De arbeidsmarkt is flexibeler gemaakt. Maar er moet nog veel gebeuren: het overheidstekort moet lager worden, de economie moderner. En de arbeidsmarkt dient verder te worden geliberaliseerd.

Tijdens de laatste missie van het IMF vorige maand is met de Antilliaanse regering een aantal maatregelen afgesproken. Het voorziene begrotingstekort voor 2001 moet teruggebracht worden met 43 miljoen dollar tot ruim 85 miljoen dollar. Ook dient de institutionele structuur verbeterd worden. Behalve het IMF heeft ook de Wereldbank recentelijk twee missies naar de Nederlandse Antillen uitgevoerd om een economische groeistrategie voor de middellange en lange termijn te ontwikkelen.

Knelpunten
Op dit moment zijn er vooral twee knelpunten: de nationale luchtvaartmaatschappij ALM en de telecomsector. De ALM is van alle Antilliaanse overheidsbedrijven het meest verliesgevend. Het bedrijf heeft tot op heden bescherming genoten, hetgeen heeft geleid tot hoge tarieven en gebrekkige luchtverbindingen tussen de eilandgebieden. Essentieel is een spoedige privatisering van de ALM, waartoe de Antilliaanse regering in 1999 reeds had besloten. Verder is het van belang dat het voornemen om de telecomsector te privatiseren zo spoedig mogelijk wordt uitgevoerd. De hoogte van de verkoopprijs is hierbij niet het belangrijkste criterium voor succes. Wel van belang zijn de kwaliteit van de dienstverlening en de hoogte van de tarieven na de privatisering.

Poldermodel
Een ander punt is de vereenvoudiging van het Antilliaanse belastingstelsel. Dat betekent een vermindering van het aantal soorten belasting en het verlagen van de marginale tarieven. Ook kan het mes worden gezet in het grote aantal belastingvrijstellingen en -ontheffingen. Dat levert een politiek veel transparanter stelsel op, dat goedkoper is in de uitvoering.

Centraal zal een verhoging van de productiviteit moeten staan. Werkgevers en werknemers zullen de handen ineen moeten slaan. Helaas zijn de arbeidsverhoudingen op Curaçao sterk gepolariseerd. Overleg tussen de sociale partners is onontbeerlijk. Om dit te stimuleren is de Nederlandse regering graag bereid de eigen ervaringen met het zogenaamde poldermodel te delen. Ook kunnen vanuit Nederland eventuele gezamenlijke projecten tussen Antilliaanse werkgevers- en werknemersorganisaties gefinancierd worden.

Scholing
De belangrijkste sector voor de economische ontwikkeling van de Nederlandse Antillen is het toerisme. De Wereldbank heeft erop gewezen dat veel unieke historische landhuizen tot kleinschalige hotels omgevormd zouden kunnen worden. Naast het toerisme heeft Curaçao comparatieve voordelen in onder meer een haven met uitstekende faciliteiten.

Om de economie en de werkgelegenheid te stimuleren is van belang dat de arbeidsmarkt verder wordt geliberaliseerd. Zo zullen de huidige werktijden in de haven van Curaçao in overleg met de vakbonden moeten worden aangepakt. Het is belangrijk dat meer jongeren aan werk worden geholpen, bijvoorbeeld in de sector van het toerisme, waar veel vacatures zijn. Dit vereist dat jongeren de nodige scholing ontvangen. Opleiding zou kunnen worden gevonden in een soort stoomcursus, die vormgegeven kan worden door het beschikbaar stellen van voldoende stageplaatsen.

Goed beleid voeren
De Antilliaanse bevolking kan rekenen op de steun van Nederland. Jaarlijks gaan er substantiële bedragen aan Nederlandse ontwikkelingshulp naar de Nederlandse Antillen. Deze hulp wordt ingezet op de terreinen onderwijs, bestuurlijke en economische ontwikkeling. In het programma duurzame economische ontwikkeling, dat in overleg tussen de Antilliaanse en de Nederlandse overheid wordt voorbereid, zal de ontwikkeling van het toerisme een hoofdpunt vormen. De hulp is in de laatste jaren toegenomen tot maar liefst 185 miljoen dollar in 2000, onder meer om het aanpassingsprogramma, zowel in financiële als in technische zin, tot een succes te maken. Nederlandse steun kan echter alleen bijdragen aan de ontwikkeling van de Antilliaanse bevolking als de Antilliaanse autoriteiten daarvoor de voorwaarden scheppen. Buitenlandse hulp is immers alleen effectief als de bestuurders van het ontvangende land een goed beleid voeren.

Nieuw IMF-akkoord
Voortzetting van de hervormingen via een nieuw akkoord met het IMF is de beste en snelste manier om de investeringen aan te trekken die onmisbaar zijn voor economisch herstel. Als dit akkoord zou uitblijven, zou het vertrouwen in de Antillen opnieuw vervluchtigen. Vertrouwen, zo stelt het spreekwoord, komt te voet, maar vertrekt te paard. Over enkele weken bezoekt een groep Nederlandse ondernemers Curaçao. Welke indruk zullen zij opdoen: dat de coalitiepartijen via een nieuw IMF-akkoord daadkrachtig uitvoering geven aan hun regeerakkoord uit 1999, of dat deelbelangen opnieuw de voorkeur krijgen boven het algemeen belang? Het is te hopen dat alle betrokken partijen in de Antilliaanse politiek en samenleving, de private sector en de vakbonden, land- en eilandgebieden, de handen ineenslaan in het belang van de bevolking. Met de strijdbijl in de hand is het slecht bouwen. Maar samen staat men sterk. De weg naar herstel ligt open.

De auteur is staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.