Geschiktheid voor
het onderwijs„Jij lijkt mij wel iemand voor het onderwijs.” Zo kon je het vroeger wel eens horen. Niet onderbouwd met argumenten, maar zo maar intuïtief. Vaak echter toch ook niet verkeerd geduid. Tegenwoordig kun je daar niet meer mee aankomen. Waarom is de één wel geschikt voor het onderwijs en de ander niet? Of: waarom leert de één het na kortere of langere tijd en de ander helaas nooit? Maar –nog complexer– waarom kan een docent het lange(re) tijd redden en na verloop van tijd toch 'door de mand vallen'? Op dit moment zou –naar de huidige trend– alle nadruk gelegd worden op scholing en/of nascholing als remedie voor deze kwalen. En is er om te beginnen het assessment of het geschiktheidsonderzoek, dat moet uitmaken of de 'basisvaardigheden' in voldoende mate aanwezig zijn. Of moet dan toch de tijd het maar leren? Nee, dat is toch al te passief. Dan willen wij in ieder geval eerst maar eens een (mogelijke) sollicitant goed aan de tand voelen! Vak
Geschikt voor het onderwijs? Wat is dat? Vakbekwaamheid? Soms is dat de kern van het geheim: een echte kunstenaar, die iets van zijn kunstenaarschap weet over te brengen op leerlingen. Een geïnspireerd literator, die de literatuur onderwijst. Een deskundige op het terrein van... En dan daarnaast ook nog eens de vakman op het vlak van de vaktechniek. Ach ja, dat is verrijkend: mensen die weet hebben van hun vak. Meer nog: mensen die houden van hun vak. Amateurs dus, in de oorspronkelijke betekenis! Maar dat maakt alles bijeen toch niet de geschiktheid uit voor het onderwijs? Vakkennis? Ja, maar eerst en voor alles toch gerichtheid op kinderen en jongeren. Niet elke vakman is immers ”meester”? ”Vakmanschap door meesterschap”, zo luidde eenmaal de leuze voor een bijscholing door het Christelijk Pedagogisch Studiecentrum (CPS). Meesters waren nodig in het oude gildenstelsel om leerlingen en gezellen tot de hoogte van het meesterschap te leiden. Meesters (en juffrouwen) waren er nodig binnen het oude ”lager onderwijs”. Zij blijven er ook nodig nu ze ”meneer” en ”mevrouw” genoemd worden. Dat geldt in belangrijke mate ook binnen het voortgezet onderwijs. Professionals
Tegenwoordig wordt vooral gesproken over ”professionals”. Docenten moeten hun werk meer als professie beschouwen, dat wil zeggen meer als een beroep waarvoor een ”bijzondere toerusting” is vereist. Dat zal waar zijn! Nooit is zo veel van een beroep geëist. Van welk beroep dan ook. Met welke beroepseisen ook omgeven: een deskundige advocaat, die ook nog bijblijft, zal gewaardeerd worden. Een deskundige arts, die aan de beroepsstandaard voldoet en tijdig is bijgeschoold, is kennelijk ook maatschappelijk van betekenis. Maar een docent? Wie kiest er nu voor zo'n beroep? En toch… de professional docent overtreft de advocaat en de arts: geschoold in zijn of haar vak. Geschoold en voortdurend bijgeschoold. Daarnaast een veelzijdig geschoold persoon: niet alleen in het vak, maar ook in de maatschappelijke breedte (iedere docent moet enigszins docent maatschappijleer zijn) en –niet te vergeten– binnen het geheel van de godsdienstige vorming van leerlingen (iedere docent dient toch ook 'een beetje' godsdienstdocent te zijn). Wie kan nu nog docent zijn? Vakman tot op de laatste ontwikkelingen toe. Iemand die de hedendaagse ontwikkelingen en de leefwereld van onze jongeren weet te duiden en daaraan richting weet te geven. Daarnaast ook nog iemand die zijn vak en de hedendaagse ontwikkelingen weet te verbinden met de godsdienstige vorming van leerlingen, met andere woorden die niet slechts ”richtingwijzer”, maar ook ”gids” kan zijn. Wat een geschiktheidseisen! Opvoeding
Om de maat van deze docenten-professionals vol te maken komt er nog eens iets bijzonder wezenlijks bij. Docenten moeten medeopvoeders zijn. Soms zelfs –noodgedwongen– 'plaatsvervangende' opvoeders voor gezinnen waar de opvoeding niet slaagt of zelfs faalt. Binnen de grenzen van wat mag én kan, maar toch… Opnieuw: wat een bekwaamheidseisen! Geschikt voor het onderwijs? Wie heeft nog de euvele moed? Juist wie zich dit afvraagt, mag ook zeggen: „Maar onze bekwaamheid is uit God!” Drs. D. Vogelaar, rector van de Scholengemeenschap Pieter Zandt in Kampen | 