Forum24 maart 2001

Door mr. S. de Jong
Terwijl de gevechten tussen etnisch Albanese rebellen en het Macedonische regeringsleger verhevigen, tast de Europese Unie naar een diplomatieke oplossing. Intussen bedelt de NAVO de lidstaten om meer troepen voor het bewaken van de Kosovaarse kant van de grens. In plaats van eens snel en krachtig actie te ondernemen, laat de internationale gemeenschap de zaak op haar beloop.

In een door Frankrijk opgestelde resolutie veroordeelt de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties het „terroristische geweld”, roept op tot een „dialoog tussen legitieme partijen”, en vraagt de NAVO „meer te doen om te voorkomen dat etnisch Albanese rebellen wapens uit Kosovo de grens over smokkelen.”

VN-gezant voor de mensenrechten op de Balkan Jiri Dienstbier: „Als KFOR zijn taak zou uitvoeren, dan zou de opleving van het geweld aan de andere kant van de grens niet mogelijk zijn.”

„De NAVO kán de grenzen van Kosovo helemaal niet goed bewaken en al helemaal niet waterdicht maken”, zegt een westerse diplomaat in Skopje. „De NAVO is tot een spagaat gedwongen die veel lenigheid eist. Dat is vervelend, want de NAVO is helemaal niet lenig. In principe zou de NAVO de rebellen in Zuid-Servië en Macedonië best aankunnen, hoewel je in een guerrillaoorlog altijd voorzichtig moet zijn. En een aantal NAVO-landen wil dat misschien ook wel. Maar je moet er niet aan denken wat er dan in Kosovo gebeurt. De Albanezen daar zullen zich ongetwijfeld tegen KFOR richten.”

In de Washington Post analyseert commentator William Pfaff dat het te vriend houden van de rebellen een duchtig obstakel vormt voor ingrijpen. „De Amerikanen worden door de rebellen, althans door de extremistische elementen onder hen, gechanteerd. Zij weten dat wanneer de VS zich tegen hen keren, zij een ernstige crisis tussen de Amerikanen en de andere NAVO-partners kunnen veroorzaken, om vervolgens te profiteren van de gevolgen. In dit scenario komen zo veel dode Amerikaanse soldaten voor als nodig is om de regering-Bush en het Congres zover te brengen dat ze hun troepen van de Balkan terugtrekken.”

„Nu de NAVO is begonnen met het karwei op de Balkan, moet het dat langdurig proces ook afmaken”.Balkandeskundige dr. M. P. van den Heuvel van instituut voor internationale betrekkingen Clingendael wijst de alliantie op haar taak. „Snel ingrijpen is geboden om deze gevaarlijke brandhaard de kop in te drukken. Wel moet de hele aanpak van andere aard zijn dan te doen gebruikelijk. Op de klassieke NAVO-manier met tanks en vliegtuigen kun je de slag niet winnen. Om de opstand te beëindigen, moet je de bergen in. Zet tegelijk de Macedonische regering onder druk concessies aan de Albanese minderheid te doen.”

De Duitse oud-minister en speciaal coördinator voor het Stabiliteitspact voor Zuidoost-Europa Bodo Hombach uit in de International Herald Tribune de vrees dat het al te laat is om nog snel een coalitie te smeden die hard militair kan ingrijpen – terwijl initiatieven die op stabiliteit voor de langere termijn zijn gericht, óók tekortschieten. „Een derde instrument is noodzakelijk, een flexibel spectrum aan maatregelen die bestaan uit politieke, militaire en economische elementen, gelimiteerd in doelstelling en tijdsbestek. Onderhandelingen moeten worden geruggensteund, indien nodig, door tijdige en demonstratieve militaire aanwezigheid.”

„Wanneer politieke actie niets uitricht tegen het geweld in Macedonië”, stelt de Russische president Vladimir Poetin in een brief aan diens Joegoslavische ambtsgenoot Vojislav Kostunica, „zijn militaire acties door de internationale gemeenschap nodig om te voorkomen dat het conflict zich over de hele Balkan verspreidt.”

Zonder initiatieven van de NAVO of de internationale gemeenschap af te wachten, heeft president Boris Trajkovski van Macedonië het leger inmiddels opdracht gegeven de orde aan de grenzen van zijn land te herstellen. „Als de rebellen zich na het verstrijken van het ultimatum (donderdagochtend, red.) niet overgeven of zich terugtrekken, zal het Macedonische leger alle beschikbare middelen inzetten tot hun posities zijn vernietigd.”

„Als de Macedonische regering tot de aanval overgaat, zullen al onze strijdkrachten in beweging komen en zal het conflict zich uitbreiden”, aldus de reactie van Ali Ahmeti, het politieke hoofd van het Nationale Bevrijdingsleger.

„Alles wijst op dit miserabele scenario”, schrijft columniste Anet Bleich in de Volkskrant. „De inhoudsloze frases van de NAVO en EU, het gebrek aan KFOR-militairen aan de grens, de tegenzin van de nieuwe Amerikaanse regering om zich in een nieuw 'wespennest' te steken. En terwijl Macedonië langzaam in puin wordt geschoten, zullen wij de handen in onschuld wassen en afgeven op die primitieve Balkan.”

Voor de Britse zender BBC bepleit Mark B. uit Reading daarentegen terughoudendheid: „Macedonië heeft niet om hulp gevraagd, het pleegt ook geen misdaden binnen de eigen grenzen. We moeten het de eigen problemen laten oplossen en ervoor zorgen dat er geen wapenverplaatsingen plaatsvinden in de gebieden die de NAVO bezet. Verder erbij betrokken raken, zou zeer dwaas zijn.”