Turkmenen

„Je moet er maar niet over nadenken hoe hier het land geregeerd wordt. Dan is alles in orde. Denk je er wel over na, dan bega je een fout.” Onthullende woorden, in dubbele zin, van een Duitse zakenman, werkzaam voor het regime van de heerser van alle Turkmenen, president Saparmurat Nijazov.

Aan deze verdringing van de Turkmeense werkelijkheid maakte het Europees Parlement (EP) zich vorige week donderdag in elk geval niet schuldig. In plenaire zitting bijeen in Straatsburg nam het EP met overweldigende meerderheid een gezamenlijke ontwerpresolutie over de situatie in Turkmenistan aan. Aan die resolutie lag een initiatief van onze eurofractie ChristenUnie/SGP ten grondslag.

Ter nadere toelichting: Turkmenistan, een republiek in Centraal-Azië met 4,5 miljoen inwoners, rijk begiftigd met olie- en gasreserves. Geen wonder dat staatshoofd Nijazov zijn volk een ”Altyn Asyr”, een gouden eeuw beloofde.

Deze belofte komt de Turkmenbasji –koosnaam voor 's lands ”grote leider”– echter totaal niet na. Integendeel! President Nijazov spaart kosten noch moeite voor prestigieuze bouwprojecten, voor de verheerlijking van zijn eigen persoon. Zo staat, naar verluidt, op elke straathoek in de hoofdstad Asjchabad een buste van Turkmenbasji in goud en brons opgesteld.

En passant moeten de gewone burgers maar zien te overleven in een maatschappij die vergeven is van de corruptie. Gun je als ouders bijvoorbeeld je kind een goede school, dan tel je al gauw 50 dollar aan steekpenningen neer voor de aanmelding. Zo'n 15 dollar meer dan een hoogleraar in Asjchabad per maand verdient.

Stuitend is ook de volkomen verwaarlozing van de nationale gezondheidszorg en het onderwijs door Nijazovs bewind. Denk aan de sluiting van ziekenhuizen in de provincies en het dreigende ontslag van hogerhand van duizenden leerkrachten, let wel, bij overvolle klassen (!).

Angstsfeer
De grootheidswaan en het wanbeleid van Turkmenbasji hebben in het land een algehele angstsfeer geschapen. Wie zijn mond durft opendoen, draait meteen voor jaren de gevangenis in. „Mensenrechten gelden hier voor nul komma nul”, oordeelt een Turkmeense professor. Logisch genoeg prefereert deze openhartige burger de anonimiteit.

De meesten van zijn lotgenoten mijden liever open gesprekken over de schrijnende toestanden in hun vaderland. Per slot van rekening is de politieke top van Turkmenistan evengoed overgeleverd aan de willekeur van Turkmenbasji Nijazov. Voor lopende camera's maakt de president ministers in het openbaar te schande, ontslaat hij hen naar eigen believen.

Als oud-communist kan president Nijazov het wonderwel vinden met de islam –de pelgrimage naar Mekka heeft hij al volbracht– en de Russisch-Orthodoxe Kerk. Leden van andere godsdienstige gemeenschappen in het land staan daarentegen bloot aan vervolging. Geheel in strijd met hun grondwettelijke recht op vrijheid van godsdienstuitoefening.

In navolging van de Stichting Friedensstimme Nederland vraagt de gezamenlijke resolutie van het EP om speciale aandacht voor de positie van de veroordeelde baptistische voorganger Sjagildy Atakov. Volgens de laatste berichten zou deze gevangene omwille van zijn geloof momenteel in een gevangenisziekenhuis in de plaats Mary zijn opgenomen. Daar krijgt hij zeer besmettelijke en kalmerende injecties toegediend...

Friedensstimme
Tijdens het debat drong ik er als mede-indiener van de resolutie bij de Europese Commissie op aan actuele informatie in te winnen over Sjagildy Atakov en voor hem te interveniëren bij de Turkmeense autoriteiten.

Op het eind van mijn speech refereerde ik aan een brief gedateerd 8 maart van de Stichting Friedensstimme aan de kerkenraden in ons land. Daarin roept zij op de vervolgde medechristenen in het verre Turkmenistan in de voorbede te gedenken tijdens de diensten van biddag.

Vandaar deze slotalinea: „Meneer de voorzitter, in Nederland hielden de protestantse kerken gisteren biddag. Stellig is daarbij mét de Turkmeense christenen het héle Turkmeense volk aan God opgedragen. In die geest, omwille van de mens als schepsel van God, verzoeken wij Raad en Commissie alle diplomatieke middelen aan te wenden ter verbetering van de algemene toestand in Turkmenistan.”

Dikke onderstreping verdient daarbij paragraaf 3 van de gezamenlijke resolutie: „doet een beroep op de autoriteiten van Turkmenistan om de vrijheid van godsdienst te eerbiedigen.”

Drs. B. Belder, lid van het Europees Parlement voor ChristenUnie/SGP