Boekenweekgeschenk

„Ach, het leven is riskant en gevaarlijk, maar daarom stap je er nog niet uit”, vindt Hans Werkman, auteur en docent Nederlands. „Autorijden is gevaarlijk, maar daarom rij je nog wel over de A1 naar Amsterdam. Op voorwaarde dat je voorzorgen neemt, door autokeuring en gordels. Boeken zijn voor jou als christen pas gevaarlijk als je de gordel van Gods Woord niet dichtgespt en de apk van het gebed overslaat. Van de stelling dat religie een verzonnen verhaal is om de leegte in de mens te vullen, heb ook ik wel eens wanhopig wakker gelegen. Tot ik inzag dat het een hele oude is. En dat het christelijk geloof moeilijk verzonnen kan zijn. De Heere is immers waarlijk opgestaan? Vele getuigen hebben, los van elkaar, bevestigd dat ze Hem na Zijn dood weer hebben gezien of met Hem hebben gegeten. Ik ben overigens niet van plan ”Woede” te lezen. Recensies vertelden me dat het dik, saai en verward is.”

„Een boek dat afwijkt van de eigen levensvisie gevaarlijk te noemen, acht ik een potentiële aantasting van de verworvenheid om een afwijkende mening te hebben. Ik wijs daarom de uitspraak „gevaarlijk” krachtig van de hand”, zegt H. Kraima, directeur van de CPNB, de stichting die de jaarlijkse Boekenweek organiseert en tegelijk uitgever is van Rushdies boek. „Nederland is een land waar de Bijbel, de koran en de boeken van Rushdie naast elkaar kunnen staan in de boekhandel. Het betekent namelijk dat iedereen de mogelijkheid heeft om van ieders gedachtegoed kennis te nemen. Om vervolgens zijn eigen levensvisie te bepalen. Ik kan mij overigens goed voorstellen dat mensen met een christelijke levensovertuiging niets moeten hebben van de ideeën over godsdienst van Salman Rushdie. ”Woede” is een boek dat gaat over het leven in een stad ten tijde van grote welvaart, waar iedereen zich zogenaamd vermaakt, waar alles te koop is, maar waar niemand gelukkig lijkt. Het is interessant om in dit boek te zien hoe anderen met het probleem van ongelukkig zijn worstelen. ”Woede” is een boeiend tijdsdocument over het leven zoals dat nu plaatsvindt, geschreven door een auteur die wereldwijd wordt beschouwd als een groot schrijver. Het is jammer een belangrijke roman niet ter hand te nemen omdat de auteur geen waarde hecht aan religie.”

„Boeken zijn niet gevaarlijk. Maar het opleggen van een mening aan anderen, dát is pas gevaarlijk. Rushdie respecteert blijkbaar alleen zijn eigen mening”, stelt drs. S. Damra, bestuursvoorzitter van de Islamitische Universiteit in Rotterdam. „Rushdies boek straalt arrogantie uit en doet geweld aan bestaande religies zoals christendom en islam. Uit zijn geschriften blijkt dat hij verwacht dat anderen zijn opinie volledig onderschrijven. Rushdie vindt godsdienst absurd, maar zijn eigen uitspraken over dit onderwerp zijn veel absurder. Natuurlijk accepteer ik als moslim niet de mening van Rushdie, omdat religie juist iets is dat zin geeft aan ons leven. Religie komt van boven, of dat nu van Allah, God of Jezus komt. Het is een goddelijke openbaring voor de mens. Dat kan een ander niet afdoen als minderwaardig. Mijn blijdschap over de vrijheid van meningsuiting in Nederland is groot, maar die vrijheid mag een ander of andersdenkenden niet beknotten in hún vrijheden.”

„Hebben de verhalen van Rushdie en andere ongelovige kunstenaars niet evenzeer de functie om de leegte van de mensheid te vervullen?” is een tegenvraag van prof. dr. T. Anbeek, hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde in Leiden. „De mensheid wil door fictie de ondraaglijke leegte afdekken. Maar religies zijn niet slechts verzonnen verhalen. Daarmee wordt het belang van het verzonnen verhaal onderschat. Wat een rijkdom aan verbeelding laten de verschillende religieuze voorstellingen niet uitkomen: goden in de vorm van olifanten, katten, apen, overspelige goden, dronken goden, jaloerse goden en noem maar op. De band tussen religie en kunst is tot aan de negentiende eeuw en daarna altijd heel sterk geweest. Juist de veelheid van religies –en daarin deel ik wel de mening van Rushdie– geeft al aan dat het dwaas is een van die verhalen tot dé waarheid over God en de kosmos te beschouwen.”

„Sommige literatuur werkt als vergif en dit is er een voorbeeld van. Uitkijken dus. Wie zich bij de keuze van boeken laat leiden door bijbelse normen, wil dit boek niet eens cadeau krijgen”, is de overtuiging van drs. N. C. van Velzen, oud-directeur van de Evangelische Hogeschool in Amersfoort. Wat Salman Rushdie schrijft over de religie, is niet nieuw. In onze decadente, westerse samenleving wordt zijn bewering dat religie berust op vrome fantasie met gejuich ontvangen. „Heb ik ook altijd al gedacht”, zeggen velen en zij zullen zich na lezing van dit boek in hun mening bevestigd vinden. Het is een gevaarlijk boek als exponent van collectieve antireligieuze propaganda. Daarom vind ik het kwalijk dat dit boek aan 700.000 kopers van boeken als geschenk aangeboden wordt. Wellicht is het beter te zeggen: opgedrongen. Dit is een vorm van collectieve propaganda die veel weg heeft van manipulatie.