Verstrekken van
crack station te ver

Nederland moet zo snel mogelijk beginnen met een experiment om, onder medisch toezicht, crack aan verslaafden te verstrekken. Dat stelde onlangs directeur S. Czyzewski van het Boumanhuis, de instelling voor verslavingszorg in Zuid-Holland. Een onjuist medicijn, vindt drs. F. S. L. Koopmans. Verslaafd zijn wordt volgens hem niet verholpen met het verstrekken van middelen.

Nederland schuift steeds verder op in het faciliteren van drugsgebruik voor bepaalde groepen gebruikers. Zo waren er recent geluiden uit Amsterdam en Rotterdam om –naast de al bestaande verstrekking van methadon en heroïne– gelegenheden te creëren waar onder toezicht het cocaïnederivaat crack verstrekt kan worden.

Nederland moet zo snel mogelijk beginnen met een experiment met crackverstrekking onder medisch toezicht. Dat stelt directeur S. Czyzewski van het Boumanhuis, de instelling voor verslavingszorg in Zuid-Holland. Komt dit geluid vanuit de verslavingszorg, begin dit jaar liet scheidend Amsterdamse hoofdofficier van justitie J. Vrakking weten dat wat hem betreft de proef met de medische verstrekking van heroïne in de toekomst zou moeten worden uitgebreid met crack. En de naam van de ruimte waarin dat zou moeten gebeuren had hij ook al bedacht: stadsopiumkit. In Rotterdam speelde in september vorig jaar al de kwestie van crackkelders, waarbij de gemeente Rotterdam betrokken zou zijn. In die crackkelders zou crack worden gebruikt én verhandeld. De gemeente Rotterdam ontkende evenwel elke betrokkenheid. Wel kent Rotterdam enige officiële gebruikersruimten waar verslaafden onder toezicht harddrugs kunnen gebruiken maar waar niet mag worden verhandeld. In de bekendste vrijplaats, de Pauluskerk van ds. Hans Visser, gebeurt dat toch.

Agressief
De problemen zijn groot, zowel voor de samenleving als voor de verslavingszorg. De zorg ziet zich geconfronteerd met een zorgwekkend en nog altijd groeiend aantal cocaïne- en crackverslaafden die hulp zoeken. Behandeling van een cocaïne- of crackverslaving is in een aantal opzichten totaal anders van karakter dan behandeling van een heroïneverslaving. Hoewel fysieke afhankelijkheid bij cocaïneverslaving veel minder speelt, is de geestelijke afhankelijkheid zeer groot. Cocaïnegebruik heeft, mede door de vervuiling van de xtc-markt, de laatste jaren terrein kunnen winnen in het uitgaanscircuit. En meer gebruik leidt uiteindelijk ook tot meer mensen die door cocaïnegebruik in de problemen komen. Cocaïne, en zeker ook crack, geeft de gebruiker energie, waardoor deze zich geweldig voelt en denkt dat hij de hele wereld aan kan. Maar wanneer de drug is uitgewerkt, wordt de gebruiker depressief, geïrriteerd of zelfs paranoïde. De gebruiker kan verder erg agressief worden en lichamelijk uitgeput raken. Zeker als cocaïne- en crackgebruik worden gecombineerd met alcohol, treden deze effecten op.

Zorg op maat
Het initiatief om nu ook crack onder toezicht te verstrekken komt enerzijds voort uit de confrontatie met geweld, agressiviteit en criminaliteit van cocaïne- en crackgebruikers. Anderzijds is er het feit dat deze verslaafden vaak naast hun polydrugsgebruik –het gebruik van verschillende middelen naast en door elkaar– met psychiatrische problemen kampen. Gesproken wordt van de zogenaamde ”double trouble”-verslaafden. Velen van hen mijden juist de zorg. Dat vraagt om zowel justitiële inzet als adequate hulpverlening.

Het pleidooi van directeur Czyzewski voor specifiek op het individu toegesneden „zorg op maat” zonder daarbij te vervallen in een zachte aanpak, doet sympathiek aan. Elke verslaafde is verschillend, elke verslavingsproblematiek vraagt om haar eigen aanpak. Met Czyzewski zien wij de noodzaak van een veel restrictievere –en soms zelfs repressievere– aanpak. Recent hebben enkele fracties in de Tweede Kamer een wijziging van de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (BOPZ) bepleit. Dat is een goede zaak. Het opent de mogelijkheid om verloederde, zieke drugsverslaafden onder dwang te laten opnemen. Ook het gebruikmaken van medicatie kan in sommige gevallen goed zijn.

Doorslaan
Maar de verslavingszorg lijkt nu door te slaan in een vrijwel geheel medicaliseren van de verslavingsproblematiek. De verslaving is dan niet veel meer dan een biomedisch probleem. Verstrekking van crack is ons duidelijk een station te ver. Het kan onzes inziens niet als medicijn gezien worden. Verslaafd zijn wordt niet verholpen door het verstrekken van middelen. Geldt dat niet bij methadon en heroïne, nog minder geldt dat een middel zoals crack dan wel cocaïne. Aan het gebruik ervan zit namelijk –zeker bij de doelgroep waarover we het hier hebben– geen grens. Cocaïne- en crackgebruik vragen om een continue en dwangmatige herhaling. Stonden wij al sceptisch tegenover het experiment met de medische verstrekking van heroïne, dit geldt nog sterker een mogelijke (medische) verstrekking van crack.

Overigens noemde prof. dr. J. van Ree van de Centrale Commissie Begeleiding Heroïneverstrekking (CCBH) het pleidooi van hoofdofficier Vrakking al voorbarig. De Tweede Kamer zal immers nooit akkoord gaan met de uitbreiding van verstrekking als de resultaten van de huidige proef met de verstrekking van heroïne nog onbekend zijn, aldus Van Ree.

Jammer is het dat Czyzewski degenen uit politiek en hulpverlening die zijn visie niet accepteren als „moralistisch” diskwalificeert. Er is niets mis met moralisme: als het ergens aan ontbreekt in de hele verslavingsdiscussie is het juist dat. Verder bestaat er geen enkele grond voor de hypothese dat voor een aantal verslaafden een verslavingsvrij bestaan een onbereikbaar ideaal blijft, zoals Czyzewski stelt. Onzes inziens zegt dat meer over het karakter van de hulpverlening dan over het waarheidsgehalte van de uitspraak. De verslavingszorg moet niet zo snel de moed opgeven. Ze zou het lef moeten hebben innovatieve wegen te blijven zoeken om ook deze groep verslaafden te helpen op weg naar een gezond, verslavingsvrij leven.

De auteur is hoofd public relations en preventie van de christelijke verslavingskliniek De Hoop in Dordrecht.