Een gelovig man

„Interessant aan Erasmus is zijn zoeken naar bijbelse vernieuwing van theologie, kerk en samenleving. Hij ziet dat er in zijn tijd grote behoefte is aan heroriëntatie op de vraag wat de Bijbel zegt, vooral over wat vroomheid en christen-zijn betekenen. Hij maakt daarbij graag gebruik van inzichten van anderen, vooral van klassieke vaders.

Aan de Theologische Universiteit in Apeldoorn wordt uitvoerig aandacht besteed aan Erasmus' theologie, vooral omdat hij belangrijk is voor de Reformatie. Je kunt moeilijk antwoord geven op de vraag of de Hervorming er zonder Erasmus zou zijn geweest. In elk geval is het wel zo dat de Reformatie zonder Erasmus een ándere was geweest en dat je haar niet kunt begrijpen zonder de kennis van het denken van Erasmus.

Het is niet terecht dat protestanten Erasmus zo argwanend bekijken. We kunnen namelijk veel van hem leren. Dat hij zo'n slechte naam heeft komt vooral door zijn debat met Luther over de vrije wil en nog meer doordat anderen, onorthodoxe geesten, zich op Erasmus hebben beroepen. Verder was hij natuurlijk humanist en dan denk je meteen aan het Humanistisch Verbond. Maar Calvijn was ook een humanist.

Het is tot onze schade dat Erasmus voor ons grotendeels een volstekt onbekende is. Al ben ik het niet in alles met hem eens, Erasmus was toch een gelovig mens. Hij biedt een handvat voor het concreet gestalte geven aan het christen-zijn. We kunnen van zijn vroomheid leren en ook van zijn aandacht voor het zorgvuldig lezen van de Schrift.

Er zijn ook best negatieve kanten aan Erasmus. Theologisch, maar ook wat betreft zijn karakter. Hij had onaangename eigenschappen, maar dat komt misschien omdat hij Nederlander was. Zo was hij bijvoorbeeld veel bezig met geld. Een voorbeeld: Johannes à Lasco kocht zijn bibliotheek. Hij moest meteen betalen, maar de boeken kreeg hij pas na Erasmus' dood...”

Prof. dr. H. J. Selderhuis, kerkhistoricus, Theologische Universiteit Apeldoorn